راحتی خیال یا آرامش قبل از طوفان؟/ بازی با منتقدین بی خطر، آرایش سازمان سینمایی برای یکسال آخر

سرویس فرهنگی فردا؛ اشرف السادات موسوی: فارغ از خروجی و نتیجه برآمده از تصمیمات مدیریت سینمایی دولت یازدهم این مدیریت نوعی کمبود در بخش اطلاع رسانی دارد.

این کمبود است که باعث می شود در بزنگاه هایی مانند تغییر و تحول در شورای پروانه نمایش ابتدا شایعات باشد که در فضای رسانه ای منتشر شود و تازه بعد از معرفی نفرات حذف شده از طریق شایعات و گمانه زنی درباره نفرات جایگزین باز هم از طریق شایعات باشد که تازه سازمان سینمایی به سراغ اطلاع رسانی در این باره آمده و نفرات جدید را معرفی کند.

معرفی نفرات جدید شورای پروانه نمایش در هفته گذشته و حذف چهره های منتقد سینمایی از این شورا بیش از هر چیز این استنباط را پیش رو قرار می دهد که هم سازمان سینمایی و هم مافوقش که وزیر ارشاد باشد علاقه زیادی دارند که ماه های آخر دولت یازدهم و زمان نزدیک به انتخابات را با حداقل حاشیه رسانه ای بگذرانند.

اعضاي جدید شوراي پروانه نمایش به شرح زیر هستند :

- حجت الاسلام والمسلمين سيد مهدي خاموشي(رييس سازمان تبليغات اسلامي)

- رسول صدرعاملي(نويسنده، كارگردان و تهيه كننده سينما)

- فرشته طائرپور(تهيه كننده سينما)

- محمدرضا جعفري جلوه(مدير شبكه دوم سيما و معاون سابق سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي)

- حجت السلام والمسلمين طه مرقاتي(استاد دانشگاه و كارشناس فرهنگي)

- عماد افروغ(استاد دانشگاه)

- شهاب اسفندياري(استادیار دانشگاه و رييس واحد سینمای دانشكده سينما تئاتر)

- مجيد رضابالا(كارشناس فرهنگي و سينمايي)

- حسين کرمي(كارشناس فرهنگي و سينمايي و مدير شبكه نمايش، نسيم و رئيس مركز نمايشي سيما)

حذف دو عضو صریح شورا

اینکه چرا شورای صدور پروانه نمایش دستخوش تغییر و تحول شد و چرا دو نفر از کارگردانان سرشناس سینما و تلویزیون که اتفاقا در هفته های اخیر به صراحت درباره برخی اتفاقات شورا حرف زده بودند از کار برکنار شدند بیش از هر چیز به محافظه کاری مدیران سینمایی دولت یازدهم و البته مافوق آنها در وزارت ارشاد بازمی گردد.

سیدضیاءالدین دری و محمدحسین لطیفی دو کارگردانی که در هفته های اخیر به صراحت از ابتذال موجود در یکی از آثار تازه تولید شده سینمای ایران که برای ساخت هم روال رایج کسب مجوز را دور زده بود، یعنی «ارادتمند نازنین بهاره تینا» گلایه کرده و البته این فیلم را غیرقابل نمایش دانسته بودند نخستین افرادی بودند که شایعه حذف شان از شورای پروانه نمایش شنیده شد و البته که چندی بعد و به هنگام معرفی اعضای تازه شورا مشخص شد که حذف این دو نفر بهانه ای بوده برای تغییر کلیت شورا.

نگاهی به اعضای تازه شورای پروانه نمایش و مواجه شدن با نام محمدرضا جعفری جلوه و شهاب اسفندیاری که هر دو در ماه های ابتدایی شروع به کار حجت ا.. ایوبی در سازمان سینمایی به کار در بنیاد سینمایی فارابی مشغول شدند و هر دو نیز بعد از مدتی قید همکاری با سازمان سینمایی را زدند حکایت از آن دارد که وزارت ارشاد بازی جالبی را هم با منتقدان احتمالی ماه های آتی اش آغاز کرده است.

علی جنتی وزیر ارشاد دریافته که هرچه به انتخابات ریاست جمهوری 96 نزدیکتر می شود حجم انتقادات مخالفان وی با محصولات سینمایی مناقشه برانگیز بیشتر خواهد شد و او برای رهایی از انتقادات چاره ای ندارد جز انداختن مشکلات به گردن شورای پروانه نمایشی که اتفاقا بیشتر از عناصر نزدیک به دولت، این عناصری از جریان مقابل هستند که در آن حضور دارند.

شورایی که خیال جنتی را راحت می کند؟

جنتی در بحبوحه دردسرهای اکران «50 کیلو آلبالو» هم نشان داد وزیری نیست که در هنگام خطا، بیهوده از زیردستان خود حمایت کند و به صراحت مشکل برآمده از این فیلم را به اهمال شورای پروانه نمایش نسبت داد. با این پیش زمینه می توان پیش بینی کرد در ماه های آتی و بخصوص در جریان برگزاری جشنواره سی و پنجم فیلم فجر هم اگر طیف سیاسی مقابل دولت به انتقاد از برخی آثار سینمایی بپردازند آن گاه جنتی به راحتی هرچه تمام تر مسئول این انتقاد را اعضای شورای پروانه نمایش می داند؛ اعضایی که برخی از آنها مانند همین شهاب اسفندیاری و حتی عماد افروغ به صورت اسمی منسوب به جریان منتقد دولت هستند. البته از آن دسته معدود منتقدینی که مورد پسند مدیران به شمار می روند.

از آن سو حضور حجت الاسلام مهدی خاموشی رییس سازمان تبلیغات اسلامی هم بیش از پیش به نفع جنتی و ایوبی است. این سیاست تاکنون نیز جواب داده است. به هر حال وقتی رئیس نهادی که یکی از بازوهای آن حوزه هنری است که در همه این سال ها ممیزی های تازه ای بر ممیزی ارشاد در مورد فیلم ها وضع کرده وارد شورای پروانه نمایش می شود موضع گیری های مدیران حوزه هنری درباره آثار سینمایی مجوز دار ارشاد، نیز وضعیتی کاملا منفعلانه به خود خواهد گرفت.

جنتی و ایوبی محاسبه یک چیز را نکرده اند

هر چه بیشتر بر این چینش سیاستمدارانه تمرکز می کنیم بیشتر از قبل این نکته دستگیرمان می شود که هم علی جنتی وزیر ارشاد و هم حجت الله ایوبی رییس سازمان سینمایی علاقه ای ندارند که به خاطر یک فیلم یا یک کارگردان خاص، صندلی های مدیریتی خویش را لرزان ببینند.

به هر حال نتیجه انتخابات 96 هرچه باشد، این امید را پیش‌روی هم جنتی و هم ایوبی می‌گذارد که باز هم بتوانند کرسی های مدیریتی خویش را حفظ کنند و راضی نگهداشتن طیف های مختلف بدنه سینما نیز برای این ماندگاری در یکسال آخر اهمیت بسیاری دارد.

پس چه بهتر که در این ماه های باقیمانده دایره ممیزی در شورای پروانه نمایش شرایط آرامش هر چه بیشتری را تجربه کند.

اما آیا این سیاست گذاری به نتیجه مطلوب خواهد رسید؟ تجربه نشان داده سینما مقوله ای نیست که حتی با محاسبه جزیی ترین احتمالات بتوان از درون آن محصول ایده آل خود را بیرون کشید. به خصوص امثال محمدرضا جعفری جلوه و عماد افروغ که وارد شورا شده اند آن قدر تجربه فرهنگی دارند که زیر بار واکنش های صورت گرفته به تصمیمات قبلی مدیران سینمایی نروند. یک نمونه اش می تواند «فروشنده» فرهادی باشد؛ آیا بعد از اکران فیلم و دیده شدن آن توسط مخاطبان و کارشناسان سینمایی اگر سیاه نمایی که گفته می شود فیلم درباره ایران و ایرانی داشته عینیت یابد آن گاه جنتی و ایوبی می توانند نتیجه این سیاه نمایی را به گردن شورای فعلی پروانه نمایش بیندازند؟ مطمئنا خیر.