سوگنامه ایرج راد برای سمندریان

روزنامه ایران؛ ایرج راد: حمید سمندریان از گنجینه‌های فرهنگی است که نامش در تاریخ تئاتر ایران ماندگار خواهد بود. او از زمره افرادی است که در روند تئاتر این مملکت تأثیر بسزا و فراوانی داشت بویژه اینکه در کسوت استادی، شاگردان زیادی را تربیت کرده است و بسیاری از کسانی که امروز جایگاه ویژه در تئاتر و هنرهای نمایشی دارند یا از شاگردان استاد سمندریان هستند و یا اینکه همدوره ایشان بود‌ه‌اند و با او همکاری کرده‌اند.

این چهره تأثیرگذار و شناخته شده حوزه تئاتر تمام آثارش به صورت تألیفی بود که تأثیر مثبت آن در روند و جریان تئاتر بسیار چشمگیر است. استاد سمندریان همچنین در زمینه ترجمه هم جزو سرآمدان این حوزه و از مترجمان تخصصی نمایشنامه‌نویسان آلمانی زبان بود.

اساساً تئاتر برای او مسأله بسیار بسیار جدی و پر اهمیتی بود. یکی از خصوصیات بارزشان این بود که اگر کسی انضباط لازم را در کار تئاتر نداشت و اگر کسی اراده و عزم لازم و اخلاق تئاتری نداشت برای سمندریان جایگاهی نداشت. رفتار، کردار و برخورد استاد با تمام هنرمندان زبانزد همگان بوده اما اگر کسی قصد همکاری با ایشان را می‌داشت باید از این ویژگی‌ها به صورت کامل برخوردار می‌بود تا این تعامل ادامه پیدا کند. سمندریان نسبت به همه مسائلی که در ارتباط با تولید خلاقانه یک اثر هنری بود بسیار سختگیر،سختکوش، دانا، با برنامه، با هدف، انگیزه و عشق و مسئولیت کار می کرد. تمام وجود ایشان وقف تئاتر بود.

عشق و علاقه و الفتی که به تئاتر داشت از دلش برمی‌خاست و با تمام وجود تئاتر را دوست می‌داشت. حتی در شرایط سخت بیماری هم تمام ذهنیت استاد معطوف تئاتر بود. عجیب اینکه در روزهای پایانی هم وقتی با عزت الله انتظامی به ملاقاتش رفتیم در شرایطی که بسختی توانست چند دقیقه‌ای بنشیند با آن حال عجیبش، باز هم اولین و آخرین کلامش راجع به تئاتر بود و از این موضوع صحبت می کرد که اگر حالش خوب شود کدام متن را تمرین و اجرا کند. تمام ذهنیت استاد سمندریان ذهنیت تئاتری بود و در آن شرایط هم با شیفتگی راجع به تئاتر صحبت می کرد.