شناسایی ژنتیکی شهدای گمنام در یک اثر مستند / طپش قلب های مخاطب با خانواده شهدا

شب گذشته، شصت و هشتمین نشست سینما روایت به رونمایی از فیلم مستند «نام و نشان» ساخته مهدی جعفری و با حضور کارگردان فیلم، عزیزالله حمید نژاد به عنوان کارگردان پیشکسوت سینما در عرصه دفاع مقدس و منتقد جلسه و همچنین دکتر تولایی مدیر مرکز ژنیتک نور و با اجرای رسول شادمانی به عنوان مجری - کارشناس اختصاص داشت .

این مراسم درحالی برگزار شد که در این جلسه، مهمانان ویژه ای از جمله خواهران شهید صادقی پور و بویژه مادر شهید علی مددی - که فیلم به شناسایی پیکر این شهید می پردازد - و همچنین حجت الاسلام والمسلمین محمودی نماینده ولی فقیه در بنیاد فرهنگی سینما روایت، محمد حسین نیرومند مدیر عامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس، حبیب ایل بیگی معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی، مرتضی سرهنگی مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری، محمود گبرلو منتقد سینمای ایران، پروانه مرزبان تهیه کننده سینما، صادق صادق دقیقی کارگردان سینما و خانم دکتر کال سیک نماینده صلیب سرخ در ایران و پروفسور ویلیام گود وین از همکاران ایشان و جمع کثیری از علاقه مندان به سینما و فیلم های مستند حضور داشتند .

در ابتدای جلسه، رسول شادمانی با اشاره به فیلم «نام و نشان» از این مستند به عنوان اولین رونمایی از فیلم که از جدیدترین تولیدات انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس محسوب می شود یاد کرد و گفت: اگر حال و هوای خاصی در این برنامه حکمفرما است واگر عطر دلنشینی را در این برنامه استثمام می کنید همه به برکت وجود خانواده شهدا و بویژه مادر شهید بزرگوار «علی مددی» است که در مراسم ما حضور دارند و این افتخاری برای سینمای روایت خواهد بود که در تاریخ این برنامه تا ابد ماندگار خواهد شد .

داشتن بیننده بین المللی برای مهم است

آنگاه مهدی جعفری کارگردان مستند«نام و نشان» در مورد فیلم یادآور شد: حدود دو سال قبل بود که من مصاحبه ای از دکتر تولایی در شناسایی مفقودین بر اساس دی ان دی خواندم و کنجکاو شدم در این مورد کار کنم چرا که احساس کردم کاری که آقای دکتر تولایی در مرکزنورژنتیک نور انجام داده است ارزش بیشتر از این را داشت که فقط در اخبار و در حد یک مصاحبه مطرح شود لذا خدمت ایشان رسیدم و تحقیقات میدانی خودم را شروع کردم .

وی ادامه داد: معتقد بودم رفتن به سراغ این موضوع می تواند بهانه خوبی برای پرداختن به بحث شهدای گمنام و بحث مفقودین باشد بنابراین هر چه جلوتر می رفتم موضوع برای من پیچیده تر و کنترل موضوع سخت تر می شد و این کار به قدری گسترده بود که می شد از دل ماجرا یک سریال تولید کرد ولی قصد من این بود که بتوانم یک فیلم تاثیر گذار بلند بسازم تا فیلم بیان کند که انگیزه اصلی این تلاش علمی چیست وچرا این موضوع با این قدرت شروع شده است .

این کارگردان فیلم های مستند و داستانی ادامه داد: نکته مهم دیگر برای من این بود که فیلم بیننده بین المللی داشته باشد و برای همین هم، در ابتدای فیلم؛ بخش هایی از شروع جنگ دیده می شود. علاوه بر آن ما در این فیلم شاهد یکسری دانشمند ایرانی در یک لابراتوار هستیم که این دانشمندان با مورد پژوهشی خودشان علاوه بر ارتباط کاری و علمی، رابطه معنوی برقرار می کنند و رابطه ای در این بین گره می خورد که خیلی خاص و عجیب است و در هیچ کجای دنیا شما شاهد چنین موضوعی نخواهید بود. این درحالی است که شاید من نتوانسته باشم همه معنوییت فضای ژنیتکی نور را به خوبی منتقل کنم اما معتقدم پروژه ای بود که ارزش ثبت شدنش را داشت .

به گفته جعفری، این آخرین نسخه فیلم نخواهد بود و امکان تغییرات با توجه به بازخوردهای مخاطب وجود دارد .

همذات پنداری طپش قلب های مخاطبین با خانواده شهدا

عزیزالله حمید نژاد کارگردان سینمای ایران نیز در این نشست با اشاره به تیم تحقیق و تفحص پزشکی اضافه کرد: من همیشه فکر می کردم ماها که کار فرهنگی انجام می دهیم همواره با مشکلات مواجهه هستم اما دیدم در حوزه علمی هم ، دوستانی مثل آقای دکتر تولایی با وجود مشکلات زیاد اما با انگیزه بسیار قوی گام برمی دارند که قابل تقدیر است .

کارگردان فیلم سینمایی« هور در آتش » یاد آور شد: شروع فیلم تاکیدی بر ماجرای یازده سپتامبر دارد که این موضوع در فیلم بی دلیل نیست چون هنگامی که مخاطب با فیلم به جلو می رود می بیند که پژوهشگران ایرانی با چه زحماتی و بدون استفاده از فن آوی غرب موفق می شوند از طریق دی ان دی، شهدای گمنام را شناسایی کنند که این یکی از نقاط مثبت فیلم محسوب می شود .

وی با بیان اینکه فیلم طراحی درستی دارد به خاطر اینکه اطلاعات خودش را گام به گام و با برنامه مشخصی به مخاطب منتقل می کند گفت: ما تاکنون فیلم های زیادی در مورد خانواده شهدا دیدم اما شاید تاثیر این فیلم به این خاطر باشد که طراحی درستی دارد یعنی اگر در همان ابتدا به مادر شهید مددی اعلام می کردند فرزند شما بعد از سالها مفقودی؛ شناسایی شده است شاید نمی توانست مخاطب را اینگونه مجذوب کند اما فیلم گام به گام مخاطب را با موضوع درگیر می کند و دغدغه ها و طپش قلب هایی که در فیلم شنیده می شود گویا با طپش قلب مخاطب آمیخته می شود و به همین جهت ، مخاطب در این فیلم به خوبی احساس خانواده شهدا را درک می کند .

حمید نژاد با اشاره به دکتر تولایی که در فیلم به عنوان سرپرست تیم شناسایی مفقودین نقش قابل تحسینی دارد اظهار داشت: ما در این فیلم شاهد دکتر تولایی رئیس مرکز ژنتیک نور هستیم که بدون تکلف و بی آلایش حرفهایش را می زند و اهدافش را بیان می کند و در جاهایی ما حتی شاهد بغض ها و سکوت ایشان هستیم که به درگیرشدن مخاطب با فیلم کمک می کند به گونه ای که مخاطب احساس می کند آن شهید مفقودی که شناسایی شده فرزند خودش می باشد. این ها همه نکات مثبت تکنیکی این فیلم است و من به دست اندرکاران فیلم تبریک می گویم که توانستند این احساسات را به خوبی به مخاطب منتقل کنند .

سخت ترین پاسخ به خانواده شهدا این است که بگوئیم چه زمانی عزیزانشان پیدا خواهند شد

دکتر تولایی در این برنامه، خود را سرباز کوچکی از جستجوگران نور و تفحص اعلام کرد و با بیان اینکه شاید نتوان به صراحت گفت که شاهد به اتمام رسیدن کامل بحث مفقودین باشیم افزود: اما ما باید همه ابزارها و تکنیک ها را به خدمت بگیریم تا مسیر شناسایی مفقودین را تسریع ببخشیم و من امروز افتخار می کنم که اعلام کنم یکی از پیشرفته ترین دانش های روز دنیا به عنوان یک دستاورد جهاد علمی که همواره مورد انتظار مقام معظم رهبری بوده در خدمت بهترین مردم این سرزمین که همانا خانواده شهدا می باشند قرار دارد

وی با اشاره به گلایه ای که در فیلم راجع به بحث عدم حمایت ها می کند یاد آور شد: اگر من می دانستم که قرار است این فیلم نمایش های عمومی داشته باشد حتما این چند گلایه را هم در فیلم نمی گفتم چون ما دلمان نمی خواهد حتی یک خانواده شهید ، خدای نکرده تصور کند به خاطر محدودیت های مالی و تکنیکی ممکن است یک روز شناسایی عزیزانشان به تاخیر بیفتد. اما از سوی دیگر؛ من به مسئولین دولت محترم هم اعلام کردم و به جاهای مختلف هم از باب اتمام حجت؛ مکاتباتی کردم تا یک روز نیایند بگویند ما نمی دانستیم و اگر می دانستیم حمایت می کردیم بنابراین من از کارگردان فیلم می خواهم آن بخشی که من در فیلم از یک سازمان و نهادی گلایه کردم را حذف کنند تا نگرانی ای از این بابت به جامعه منتقل نشود .

دکتر تولایی تصریح کرد: معتقدم ما همه؛ ابزار و واسطه هستیم که خداوند این توفیق را داده که در این راستا فعالیت کنیم و از اینکه توانستیم بخشی از انتظارات خانواده مفقودین را پاسخ بدهیم خداوند را شاکر هستیم. اما ما هنوز منتظرحدود5 هزار شهید عزیز هستیم که باید در مناطق برون مرزی تفحص بشوند. بنابراین سخت ترین پاسخ برای ما این است که به خانواده شهدا اعلام کنیم که عزیزشان چه زمانی پیدا خواهد شد .

وی تاکید کرد: باید بپذیریم که یک دنیا حماسه در موضوع شهدای گمنام وجود دارد و این سوژه ها می تواند بسیار آرمانی و امید بخش برای جوانان ما و برای معرفی حقانیت شهدا باشند و من دستمریزاد می گویم به دوستانی که توانستند برگی به برگ های زرین این دفتر اضافه کنند .

همراهی فیلمساز با پیشرفت های معرفتی و علمی

حمید نژاد در بخش دیگر از صحبت های خود در مورد الزام تولید و ساخت این نوع مضامین اشاره کرد و اظهار داشت: هنگامی که در یک جامعه هم طراز با مسائل اعتقادی و فرهنگ ، علم پیشرفت می کند باید «فیلمساز» هم در کنار این پیشرفت معرفتی؛ پیشرفت علمی را هم مدنظر داشته باشد و یکی از دغدغه های همیشگی من این بوده که پلی بین معرفت وعرفان با علم برقرار کنم و خوشبختانه این فیلم به خوبی این پل را بنا کرده است. چرا که عصر جدید، عصر فن آوری و دانش است .

موضوع فیلم، فراتر از دی ان ای و ژنتیک است

مهدی جعفری کارگردان فیلم « نام و نشان» در بخش دیگری از این نشست یاد آور شد: این فیلم از این نوع فیلم هایی است که «موضوع فیلم» با مخاطب ارتباط برقرار می کند و من امشب با دیدن فیلم ، نفس راحتی کشیدم و احساس کردم فیلم می تواند آن تاثیری را که ما به دنبالش بودیم داشته باشد .

کارگردان فیلم «23 نفر» از خانواده شهید علی مددی و شهید مهرابی که موضوع فیلم به آنان می پردازد به عنوان دو سمبل از شهدا یاد کرد و ادامه داد: موضوع فیلم، فراتر از دی ان ای و فراتر از ژنتیک است .

دغدغه اصلی مسئولین کشور شناسایی مفقودین است

در ادامه برنامه حبیب ایل بیگی ضمن تشکر از کارگردان فیلم گفت: یکی از مهمترین دغدغه های مسئولین کشور و آن چه که دل همه را به درد می آورد دیدن عکس مادران شهیدی است که عکس فرزندان مفقود خود را در دست دارند و مباحث ژنتیکی و دی ان ای که ما در فیلم شاهد بودیم می تواند به این موضوع کمک کند .

وی اضافه کرد: فیلم قبلی آقای جعفری یعنی فیلم« 23 نفر» هم توانست تاثیر خوبی در جامعه داشته باشد و امیدوارم ایشان در این زمینه ثابت قدم باشند و شاهد تولید آثار ایشان باشیم .

قهرمان اصلی قصه فیلم « خداست »

محمد حسین نیرومند نیز در این برنامه ضمن تشکر از دست اندرکاران فیلم یاد آورشد: به نظر من، قهرمان قصه فیلم آقای جعفری «خداست». خیلی از مواقع، بچه ها می گویند سینمای ما باید چه ویژگی داشته باشد و من می گویم هنگامی که قهرمان سینمای ما «خدا» باشد آنگاه همان سینمایی خواهد بود که ما از آن انتظار داریم .

وی با اشاره به موضوع فیلم اضافه کرد: انگار بازی سرنوشت به گونه ای طراحی شده است که خداوند این توفیق را به کارگردان فیلم بدهد که این نقشه طراحی شده را باز نمایی کند. از سوی دیگر، ما واقعا به حال دکتر تولایی غبطه می خوریم. آیا کسی را سراغ دارید که خانواده شهدا به چنین عظمت و نیکویی از آن یاد کنند؟ انشاء الله همه ما توفیق پیدا کنیم تا خادم شایسته ای برای شهدا و خانواده آنان باشیم .

این فیلم نشان می دهد جنگ تمام نشده است

مرتضی سرهنگی مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری هم در این برنامه یاد آور شد: این فیلم نشان می دهد که جنگ هنوز تمام نشده است و فقط ابزار میدان جنگ تغییر کرده است. الان یک بخش از جنگ در خانه ها است و سلاح آن صبوری است .

وی با بیان اینکه ما همیشه کارهای خوبی از آقای جعفری دیدیم و انشاء الله هم خواهیم دید اظهار داشت: این مستندات ها نشان می دهد پایان جنگ به شیوه انسانی روایت می شود و بین همه مردم جهان مشترک است و اگر چه خیلی از جنگ ها به خاطر مرزها اتفاق می افتد اما ادبیات و هنر آن؛ بی مرز و انسانی است .

صلابت در نمایش قدرت و توانایی دانشمندان ایرانی

محمود گبرلو منتقد و کارشناس سینما ، دیگر هنرمندی بود که راجع فیلم اظهار نظر کرد و گفت: من به آقای جعفری بابت این فیلم خوب تبریک می گویم و خدا را شکر که توانستند در سینمای مستند، تحولی ایجاد کنند چرا که دیگر ما همه از فضای سینمای مستند هم خسته و هم دلگیر شدیم و دلیل آن هم کمتر پرداختن به واقعیات جامعه ایران است .

وی ادامه داد: خوشحالم که سراسر فیلم از منطق خوبی حاکم است و نکته مهم فیلم ، نمایش قدرت و توانایی دانشمندان ایرانی است ضمن اینکه چقدر خوب و زیبا کارگردان فیلم توانسته است فضای خانه خانواده شهدا و مفقودین را به نمایش بگذارد .

بهتر است فیلم بعد از نقطه اوج تمام شود

بر پایه این گزارش صادق صادق دقیقی کارگردان سینمای ایران نیز در این برنامه ضمن تشکر از کارگردان فیلم گفت: این فیلم یک کار بسیار تاثیرگذاری بود و خوشحالم که این فیلم را دیدم و من به آقای جعفری تبریک می گویم و معتقدم این فیلم از این نوع فیلم های مستندی بود که تمام مولفه های داستانی را در خود داشت و ما شاهد نقاط اوج در این فیلم بودیم .

کارگردان فیلم سینمایی« تا آمدن احمد» تصریح کرد: پیشنهاد من این است که فیلم بعد از نقطه اوج باید به اتمام برسد تا مخاطب با یک اندیشه از سینما خارج شود .

همبستگی خانواده شهدا بسیار زیبا است

و اما پروانه مرزبان بانوی تهیه کننده سینمای ایران نیز آخرین سینماگری بود که طی سخنان کوتاه این فیلم را بسیار تاثیرگذار عنوان کرد و گفت: آنچه که برای من در این فیلم بیشتر از همه با ارزش بود همبستگی در میان خانواده شهدا باشد و اگر فرزند خانواده ای شناسایی می شد بقیه خانواده شهدا تلاش می کردند تا فرزندان دیگر شهدا هم شناسایی شوند واین همبستگی خیلی زیبا بود و اگر ما این همبستگی را همچنان حفظ کنیم هیچ کس نمی تواند بر ما غلبه کند .