بیشترین آسیب های احتمالی سفر اربعین برای زوار چیست؟‌ / توصیه های پزشکی برای یک پیاده روی طولانی

سرویس فرهنگی فردا: محمد مهدی شیخ صراف - پیاده روی اربعین چند سالی است که به عنوان یکی از شاخص ترین مراسم شیعه شناخته می شود و هر سال چند میلیون نفر ایرانی در آن شرکت می کنند. ۹۰ کیلومتر پیاده روی در طول ۳ تا ۴ روز برای کسانی که کمتر پیاده روی می کنند تجربه ایست که نیاز به دقت های ویژه ای دارد. به همین جهت به سراغ خانم دکتر مومنه محمدطاهری رفتیم تا به عنوان پزشکی که سابقه چندسال حضور در پیاده روی اربعین و همراهی و مداوای زائران بیمار این مسیر را دارد توصیه های وی را برای این سفر جویا شویم.

فردا : سفر اربعین را برای یک مسافر از لحاظ پزشکی دسته بندی کنیم، اولین نکته ای که به ذهن شما می رسد که برای این سفر لازم است زائران بدانند، چیست؟

نکته اول اینکه زائران باید بدانند این سفر با سفرهای عادی کربلا متفاوت است. من در بازه زمانی دوماه در کربلا بودم. کاروانهای مختلفی و از نقاط مختلف به کربلا مشرف می شدند که نهایت زمانی که این سفر طول می کشد، 7 روز بود.

اما پیاده روی کربلا شرایط متفاوتی دارد و تفاوت آن با سایر زمان ها در شلوغی آن در مسیر و حرم است.

این عزیزان حتما از کسانی که قبلا به این سفر معنوی رفته اند اطلاعاتی کسب کنند. همچنین قبل از سفر با مراجعه به پزشک از سلامت خود و در خصوص سیستم بدنی خود مطلع شوند.

مردم باید بدانند اصلا این سفر طوری نیست که یک عده بسم الله بگویند و راه بیافتند. سال گذشته در کاروانهای ایرانی افرادی بودند که در فضای خاص معنوی قرار گرفته و راهی این سفر شده بودند. این افراد در طول مسیر نیاز به مراقبت داشتند. علاوه بر اینکه دوستانی که به این سفر می روند، باید سطح توقعشان را پایین بیاورند. چون اصلا شرایط سفر قابل پیش بینی نیست. یعنی شرایطی است که هر لحظه ممکن است از لحاظ امنیتی، بهداشتی و تغذیه اتفاقی بیافتد. به همین دلیل باید بیشتر با توجه به بینه ی بدنی که دارند می توانند مسیر را بروند یا نه.

فردا : این بینه بدنی و شناخت از خود چطور مشخص می شود؟

خوب ممکن است آدم‌ها سفرهای مختلفی رفته باشند. باید شرایط سخت را سنجیده و براساس آن تصمیم بگیرند. شرایط پیاده روی برای برخی از افراد واقعا سخت است.

فردا : این شرایط سخت را تشریح کنید؟

شرایط سخت یعنی از لحاظ بهداشتی آن چیزی که همیشه در شهرهای خود داشتند در آنجا فراهم نیست. استحمام، سرویس بهداشتی و ... در همه جا در دسترس نیست. همه ی این عوامل باعث می شود تا در عین خستگی، از لحاظ روانی نیز تحت فشار قرار بگیرند.

سال گذشته در کاروان افرادی را داشتیم که از لحظا روانی و روحی کم آورده بودند. در واقع فشار روحی و جسمی سیستم بدن را بهم ریخته و ادامه سفر را مشکل می سازد.

همچنین باید به این نکته اشاره کرد که بعی از افراد هر غذایی، آبی را نمی توانند بخورند. مثلا سال گذشته ادم هایی بودند که با خودشان کنسرو آورده بودند، اما داشتیم افرادی که از لحاظ غذایی هیچ مشکلی نداشتند و بهشان خوش می گذشت و از سفر استفاده می کردند. اما ادم هایی هم داشتیم حتی از آبی که آنجا هست، لیوان هایی که در آنجا گذاشته می شود استفاده نمی کردند.

زیرا ممکن است بیش از هزار زائر در یک لیوان آب خورده باشند. بعضی از زائران نیز متوجه شرایط سخت بوده و آب معدنی به همراه آورده بودند.

توصیه می شود افرادی که می دانند به لحاظ بهداشتی وسواس خاصی به خرج می دهند، وسایل بهداشتی اولیه را به همراه داشته باشند.اما باید توجه داشت به همراه داشتن این وسایل اولیه به معنای این نست که لزوما قرار نیست اتفاقی رخ دهد و از آن جلوگیری کند.

فردا : چگونه می توان این موضوع را سنجید. مثلا به سفر مشابه ای فکر کنند و یا انجام دهند؟

خیر. سفر مشابهی مانند این را کسی از قبل تجربه نکرده است. یعنی اگر قبل از این پیاده روی اربعین را نرفته باشند با توضیح افراد هم نمی توان تصویری واضح از سفر را ارئه کرد.

همچنین باید توجه داشت که توان بدنی افراد متفاوت است و هر کسی می تواند سقفی از شراط سخت را تحمل کند.

بالاخره آدم‌ها سفرهایی در زندگیشان برایشان پیش آمده که جا و مکان درستی به لحاظ بهداشتی نداشتند ، در اینجا افراد باید برآورد کنند و از همه ی کسانی که به این سفر رفته اند اطلاعات کسب کنند که می توانند چنین شرایطی را تحمل کنند یا خیر؟

البته لازم به ذکر است که اگر ما این پرسش را از کسانی که چند سال متوالی به این سفر رفته اند داشته باشیم، هیچ وقت نمی توانند تجربه دو سفر را کار هم قرار دهند. چون هر سال اتفاقات جدید رخ می دهد.

فردا : وسایل شخصی که لازم می شود و یا بعضی ها روی آن حساس هستند رامی توانید مثال بزنید؟

اگر یک سفر عادی باشد، می توان لیستی از لوازم را ارائه داد، اما باید توجه داشت که در این سفر پیاده روی طولانی را در پیش داریم و وسایل باید توسط افراد حمل شوند. به همین دلیل زیاد نمی توان رو ی ان مانور داد و لیستی تهیه کرد.

مثلا در کاروان افرادی بودند که حتی شیلنگ آب یا آفتابه به همراه خود آورده بودند. در واقع شرایطی را برای خود فراهم می کنند که بتوانند شرایط بهداشتی اولیه را برای خودشان ایجاد کنند.

همه چیز به شرایط افراد بستگی دارد. وسایل بهداشتی حداقلی که باید به همراه داشته باشند، عبارت است از رول دستمال کاغذی، حوله شخصی، مسواک، لیوان.

من به شخصه هیچ وقت لیوان در این سفر به همراه نداشتم، ولی آدم هایی که حساسیت دارند و یا از هر آبی نمی خورند، باید لیوان داشته باشند. داشتیم ادم هایی که تشنه بودند ولی تا به آب های معدنی و یا لیوانهایی که معروف در کربلا هستند،نمی رسیدند آب نمی خوردند.

بعضی از آدمها حساس هستند، من توصیه هم نمی کنم از این لیوانها و آبها استفاده کنند یا نه ، ولی این به شرایط آدم‌ها بستگی دارد.

فردا : این حساسیت چقدر می تواند مانع بروز بیماری شود. یک بخش آن روحی است، طرف راحت نیست و حس خوبی هم ندارد، یک بخش هم از نظر علمی مانع می شود. تفاوت این دو چقدر است؟

اگر بخواهم از لحاظ علمی بررسی کنیم، 100در صد تفاوت دارد. ولی آن چیزی که خودم به چشم در کربلا دیدم بسیار متفاوت بود.

برایتان مثالی می زنم. اگر در راهپیمایی 22 بهمن همه آدم ها از یک تشت آب بخورند، شاید فردا آمار وبا رد کشور افزایش پیدا کند. اما در کربلا چنین نیست. یعنی من آن لحظه دیدم که چه کسی در این لیوان آب می خورد و اینکه چه اتفاقی در آن فضایی که غذا را پخش می کنند می افتد، اما باز از اآن شرایط استفاده می کردم.

شاید اگر همین اتفاق در رستورانی در تهران اتفاق بیافتد، آن رستوران را پلمپ کنند اما در کربلا چنین اتفاقی رخ نمی دهد.

سال اولی که به این سفر رفتم، با گذشت دو روز فکر می کردم تعداد زیادی از افراد به بیماری اسهال و استفراغ مبتلا شوند. در صورتی که تنها موضوعی که در این سفر نداشتیم همین مورد بود. در صورتی که همان شرایط در سفرهای دیگر باشد، باید منتظر اتفاقات مهیبی باشیم.

فردا : بحث بیماری و آسیب هایی شد که در سفر مواجه می شویم. بیشترین آسیب هایی که در این سفرها مشاهده شده شامل چه مواردی می شود؟

این بستگی به آب و هوای منطقه خواهد داشت. زیرا در یکی از سالها با توجه به سردی هوا ما بیشتر با سرماخوردگی افراد، گرفتگی عضلانی و همچنین تاول پا مواجه بودیم.

تاول پا قطعا ارتباط مستقیمی با نوع کفشی که از آن استفاده می کنیم و نوع راه رفتن ما دارد. بعضی از افراد چون فکر می کنند سفر خاصی را در پیش رو داشته باشند، کفش نو خریده و در این سفر از آن استفاده می کنندکه اگر یک یا دو روز هم در تهران از آن استفاده کنند، پاهایشان تاول بزند. به هیچ عنوان استفاده از کفش نو توصیه نمی شود. اگر کفش نو هم تهیه می شود باید حتما از یک ماه قبل تهیه شه و از ان استفاده شود.

یکی از توضیه های اکید من پیاده روی روزانه یک و نیم تا دوساعت در روز، قبل از سفر است. این کار به نظرم بهتر است با کفشی صورت بگیرد که قرار است فرد در پیاده روی از آن استفاده کند.

این هم باعث می شود که عضلاتشان مچ شود و هم اینکه خودشان بفهمند مشکل راه رفتنشان در چه مواردی است. ما خیلی ادم هایی راداشتیم که پاهایشان را روی زمین می کشند یا اینکه مدل راه رفتن عادیشان همین طور هست و روزانه و به صورت عادی این مدلی راه می روند. اما این مورد در طولانی مدت باعث بروز مشکلات در پیاده روی می شوند.

فردا : آیا این مشکلات قابلیت اصلاح دارد؟

بله! قطعا. وقتی افراد از وزن بالایی برخوردار هستند، از کفش های خاص با کفی های مناسب استفاده کنند و یا از وسایلی استفاده کنند، که مانع از عرق کردن پا شود. بیشترین مشکلی که افراد در پیاده روی با آن مواجه می شوند، گرفتگی عضلانی و تاول است.

فردا : اگراتفاق افتاد باید چکار کرد؟

در بین راه یک سری تمهیداتی در نظر گرفته شده است. مثلا به افراد در موکب ها نحوه ماساژ پا آموزش داده می شود.

بهتر است، در روز اول پیاده روی از چسب های مخصوص کاغذی استفاده کنند. بدین نحو که هر کدام از انگشت ها و کف پا را از این چسب ها به حالت فشاری بزنند که باعث می شود کمتر تاول ایجاد شود.

فردا : اگر تاول آبکی شد چکار باید کرد؟

سال گذشته تجربه ای داشتیم که با سوزن استریل آب تاول کشیده شود و روی آن تتراکسیل گذاشته و باند پیچی شود. ولی حتما در بین راه پاها با آب و صابون شسته شوند. به هیچ عنوان نباید آب تاول ها داخل آن بماند تا فشار مضاعف روی آن بیاید که اگر این اتفاق بیافتد، تاول بزرگ شده، خونی و عفونی می شود. سال اول ما چنین افرادی را داشتیم که باعث شد افراد نتوانند ادامه دهند و ماشین سوار شدند.

فردا : در خصوص کوفتگی عضلانی هم توضیح بفرمایید؟

افراد قبل از سفر باید پیاده روی روزانه را در برنامه خود داشته باشند. باید این پیاده روی اهسته و مداوم باشد. بعضی ها به اشتباه از صبح شروع به پیاده رو کرده و تا جایی که توان دارند، می روند. این امر غیر طبیعی است. چند سال گذشته بچه ها یک تایم طولانی را راه رفتند که باعث خستگی و کوفتگی بسیاری از افراد شد. باید توجه داشت که همراه با دو ساعت راه رفتن باید نیم ساعت استراحت داشته بانشد و در آن نیم ساعت عضلاتی را که گرفته ماساژ دهند.

وقتی بدن داغ است فرد متوجه مشکلات بدن خود نمی شود و پیاده روی را ادامه می دهند، اما این کار باعث گرفتگی عضلات شده. یعنی یک دفعه عضلات می گیرد و دیگر نمی توانند کاری کنند.

اصطلاحی هست در کربلا که می گویند اگر بنشینیم دیگر نمی توانیم بلند شویم، یعنی وقتی راه می افتند ، خسته هستند اما نمی نشینند. به خاطراینکه اگر بنشینند عضله سرد می شود و دیگر نمی تواند از جا بلند شود که ادامه دهد. به همین دلیل می گوییم که بین هر دو ساعت نیم ساعت استراحت کنیم.

فردا : اگر اتفاق افتاد چه باید کرد؟

اگر گرفتگی عضلانی پیش آمد به پزشک کاروان مراجعه کنند. همچنین در هلال احمر پماد و قرص نیز به مراجعه کنندگان ارائه می شود. ولی حتما می توانند از قبل قرص متاکارمابول را استفاده کنند.

فردا : بعد از این دو ، شایع ترین عارضه هایی که ممکن است بروز کند را بفرمایید؟

می توان مشکلات مربوط به پیاده روی را به دو دسته تقسیم کرد. مشکلاتی که افراد به آن مبتلا هستند و مشکلاتی که در مسیر پیاده روی عارض می شود.

در این سفر طیف های مختلف سنی وجود دارد، که متاسفانه باید گفته شود که مشکلات افرادی که بالای 50 سال استبیشتر به چشم می خورد. خیلی از افراد مبتلا به فشار خون، دیابت هستند که توصیه می شود قبل از سفر، حتما با پزشک خود در این رابطه صحبت کنند و همچنین مدیر کاروان و یا همراه خود در سفر را از بیماری خود مطلع کنند. زیرا در سالهای گذشته افرادی بودند که مبتلا به بیماری دیابت بودند و بدون مشورت با پزشک در این سفر معنوی شرکت کرده بودند. یکی از این افراد در مسیر پیاده روی از انسولین استفاده کرده و غذا هم خورده بود و در راه به شدت حالشان بد شده بود که ما با حالت کما وی را به بیمارستان رساندیم و دقیقا نمی دانستیم که علت بیماری وی چه هست. یکی از همراهان وی ما را در جریان بیماری فرد قرار داد.

مسئولین کاروان ها باید در برگه ای حتما از افرادی که بیماری خاص و یا داروی خاصی مصرف می کنند را درخواست نمایند.

در یکی از سالها، با افراد ام اسی و تشنجی همراه بودیم و چون از بیماری آنها مطلع بودیم، مواظبت بیشتری می کردیم.

مشکل بعدی غذاهایی است که خیلی ها دوست ندارند. غذاهایی که به شکل های مختلف طبخ و توزیع می شود. تعداد زیادی از افراد خوراکی را برای خوردن به همراه نداشتند. کسانی هم بودند که مقدار زیادی نان خشک با خود به همراه داشتند که دچار مشکلات گوارشی شدند.

فردا : دلیل اصلی عارضه عدم توجه افراد به بینه بدنی و روحی خودشان است. می توان گفت سهم آلودگی و موارد غیر بهداشتی در این زمینه بسیار اندک است.

نمی توان گفت، اصلا آلودگی وجود ندارد. خیلی ها از 8 صبح تا 10 شب در حال حرکت هستند. اما خیلی ها هم هستند همان مسافت را می روند اما در طول راه استراحت می کنند.

خیلی ها معتقدند که دراین سفر خوردن گوشت مکروه است. شاید برای جوانی که بدن آماده ای دارد با عدم استفاده از گوشت برای وی مشکلی ب وجود نیاید، اما وقتی یک پیرزن 60 ساله که حتما به انرژی مضاعف نیاز دارد، اگر به این توصیه ها گوش کند قطعا برای وی مشکل پیش می آید.

یکی دیگر از مواردی که باید به ان توجه داشت، استفاده به موقع از وعده های غذایی است. اگر این اتفاق صورت نگیر فرد با افت شدید قند مواجه خواهد شد.

اگرافراد مراقب خود باشند مشکلات کمتری خواهند داشت. ان مشکالات گاه تا جایی رخ می دهد که سال گذشته در مرز، بسیاری از افراد دچار مشکل شدند و حتی از سفر منصرف شدند. توصیه می شود کسانی که فکر می کنند به لحاظ بدنی ضعیف هستند به هیچ عنوان سفر زمینی را انتخاب نکنند. چون سال گذشته سفر زمینی باعث شده بود غیر از پیاده روی نجف تا کربلا در مرز ها پیاده روی داشته باشند و در واقع این پیاده روی به آنها تحمیل شده بود و کسی که از لحاظ بدنی فقط خود را اماده 3،4 روز پیاده روی کرده بود این فشار مضاعف را باید تحمل می کرد.

همچنین خیلی اصرار نداشته باشند که زیارت انجام دهند. همین که برای پیاده روی طلبیده شده اند، توفیقی هست. بسیاری از افراد اصرار داشتند در زیر قبه زیارت کنند که در فشار جمعیت به مشکل برخوردند.

کسانی که انفرادی در این پیاده روی شرکت می کنند، بعد از اذان صبح حرکت کنند. چون خیلی ها تا پاسی از شب پیاده روی می کنند به همین دلیل صبح ها تا ساعت 10،11 مسیر خلوت است. بهترین حالت این است که از خلوتی صبح یا شب استفاده کنند. اگر بخواهند در تایمی که شلوغی جمعیت وجود دارد استفاده کنند، 100در صد قوت بدنی شان پایین می آید و سرعتشان کمتر می شود.

فردا : در خصوص کفش توصیه هایی داشتید، می توانید رد خصوص لباس و نوع کوله پشتی در این سفر هم توضیحاتی بفرمایید؟

اگر کسی را همراه دارند مخصوصا خانم ها اگر بتوانند کوله پشتی را همراه نبرند که بهتر است. کوله پشتی باید حتما بندهای ارگونومیک داشته باشد. به هیچ عنوان نباید از کوله پشتی استفاده کنند که بندهای نازک داشته باشد یا بندهایی که فشار کوله را نمی گیرد. یعنی باید حتما یک بالشتکی زیر کوله ها باشد تا وزن کوله را جلوی بدن بیاندازند.

فشاری که کوله در طولانی مدت دارد، سیستم ستون فقرات را اذیت و باعث بروز مشکلات در فرد می شود. افراد، تا جایی که می توانند وسایل داخل کوله را کم کنند.

حتماً از لباس گرم رو استفاده کنند که داخل کوله نباشه که رو دست بگیرند یا به پا ببندید. من بر حسب تجربه عرض می کنم که اصلا به هوا اعتمادی نیست باید لباس بینابین داشته بشند. بهترین حالت این است که کلاه افتابگیر داشته باشند. وقتی هوا گرم است از آب بسیار استفاده کنند. چون به صورت ممتد آب از بدنشان تبخیر می شود. مایعات زیاد بخورند، چایی، آب، فرنی، سوپ و در کل حجم مایعات زیاد باشد. این باعث می شود که عفونت های بدن دفع شود.

فردا : چه دارویی را باید همراه برد؟

یکی از داروهایی که باید همراه افراد باشد، سرماخوردگی است. اگر بچه ای همراه می برند آنتی بیوتیکی که پزشک تجویز می کند را همراه داشته باشند.

در بین بزرگترها مخصوصا برای آقایون، سوختگی کشاله ران و عرق سوز شدن بسیار شایع است. حتما برای این موارد پماد وازلین به همراه داشته باشند.

باند معمولی برای همین زخم‌های تاولی به همراه داشته باشند تا پانسمان کنند. همچنین برای اینکه آب تاولها را خالی کنند، برای هر نفر یک سرنگ انسولین به همراه داشته باشند اگر حالت عفونی دارد تتراسایکلین(؟) روی آن بگذارند و با باند ببندند. اگر حالت عفونی ندارد تا صبح خشک می شود و مشکلی پیش نمی آید. من حتی توصیه می کنم هر 12 ساعت که اتراق می کنند چسب های پا را عوض کنند. و اینکه متاکارمابول ، سرماخوردگی، مسکن معمولی را به عنوان کیف دارو به همراه داشته باشند. در هلال احمر هم این نوع داروها عرضه می شود. امسال چادرهای هلال احمر بالای 10 برابر شده است. از طریق هلال احمر امسال فراخوان پزشک دادیم. اگر پارسال 80 پزشک در مسیر پیاده روی مستقر بودند، امسال بالای 300 پزشک از ابتدای پیاده روی تا کربلا را پوشش می دهند. اما هرکس کیف دارو داشته باشد و به دیگران هم کمک کند بهتر است.

فردا : بعضی ها به شیوه مردم آنجا به سمت دمپایی پوشیدن می روند، در این خصوص هم توضیح بفرمایید؟

بستگی به راه رفتن آدمها دارد. کسانی که پایشان را روی زمین می کشند به هیچ عنوان نباید از دمپایی استفاده کنند. یعنی این عمل فشار زیادی را به زانو و عضلات زانو می آید که خودشان روز اول متوجه می شوند. اما افرادی که مشکلی در راه رفتن ندارند، می توانند برای رد و بدل شدن هوا از دمپایی استفاده کنند. اما کسانی که پایشان را روی زمین می کشند به هیچ عنوان دمپایی استفاده نکنند

دمپایی هم که استفاده می شود باید ارگونومیک باشد. توصیه من اینه که دمپایی طبی خوب در کوله داشته باشند که در بعضی از مواقع از ان استفاده کنند. اما اینکه از اول تا آخر دمپایی بپوشند اصلا خوب نیست.

** وقتی زائر به کربلا می رسد خیلی خسته است، توصیه خاصی وجود دارد برای بعد از پیاده روی؟

مدل استراحت و خوردن خیلی مهم است. فشاری که به بدن وارد شده با استراحت بر طرف می شود.

فردا : برای برگشت به ایران؟

قبل از رفت هر کس یک آمپول تقویتی استفاده کند ، بعد از برگشت هم برای رفرش و شوک بدن، دوباره تزریق کنند.

فردا : از لحاظ تغذیه چه چیزی به همراه داشته باشند؟

کنسرو

فردا : کنسرو سنگین است، از چه تنقلاتی می توانند استفاده کنند؟

آجیل و نان های خشک سبوس دار که به سیستم گوارشی خیلی کمک خواهد کرد. با اینکه افراد غذا می خوردند و قضیه آب را رعایت می کنند بسیار موارد یبوست را داریم. کشمش، میوه های خشک، نخودچی، شکلات به همراه داشته باشند. شکلات شیرین باعث ایجاد تشنگی می شود، اگر از اشکلات تلخ تلخ استفاده کنند می توانند مسیر طولانی تری را راه بروند. در واقع می توان گفت برای تامین انرژی شکلات تلخ بسیار مفید است.

** شما با هلال احمر هم تجربه حضور داشتید؟

بله!در ماه شعبان بود. پیاده رو نیمه شعبان. من مستقر در کربلا بودم.

فردا : کلیت و جمع بندی از این سفر ارائه می کنید؟

آدم ها جو گیر نشوند و شرایط سفر را از دیگران بپرسند و با شرایط روحی و شخصی خود بسنجند. ممکن است در سفر مشکلات جسمی پیش نیاید، اما فرد دچار مشکلات روحی شود. کسانی که نمی توانند مشکلات سفر را تحمل کنند در این سفر علاوه بر خودف باعث اذیت اطرافیان نیز می شوند.

سال گذشته در این سفر تعداد زیادی از این افراد همسفر ما بودند که باعث آزار دیگر افراد شدند. متاسفانه شاهداین هستیم که صدا و سیما تبلیغ غیر طبیعی از این سفر می کند. از صبح تا شب پیاده روی اربعین را نشان می دهد اتفاقات را نشان می دهد که باعث می شود افراد رد این فضای معنوی قرار بگیرند و راهی سفر شوند. برای مثال مادر من که شرایط راه رفتن را ندارد با دیدن این تصاویر شوق خاصی برای رفتن پیدا می کند.

حتی خیلی ها سال گذشته تحت تاثیر این فضا راهی سفر شده بوده و در مرز بر اثر فشار جمعیت منصرف شده بودند.

فردا : دراین خصوص بیشتر توضیح بفرمایید؟

فشار معطلی باعث رنجش افراد می شود. شاید مثال جالبی نباشد مثل فاجعه منا. 2سال گذشته این فشار را تجربه کردیم. پارسال هم چون مرز باز بود، خیلی از جمعیت بر اثر ازدحام زیر دست و پا جاماندند. یعنی شرایطی که طرف باید بنیه و روحیه بالایی داشته باشد. هستند کسانی که در این وضعیت از روحیه بالایی برخوردارند و به اطرافیان هم روحیه می دهند، اما بعضی ها برعکس، مدام غر می زنند وعصبی می شوند. این تبلیغ بیش از حد باعث این اتفاقات شد. متاسفانه تبلیغ می کنیم اما آگاهی نمی دهیم.

سال گشذته بازیگری همراه ما بود که بر اثر فشار روانی می گفت، برای من پرواز خصوصی بگیرید من برگردم. یعنی این تبلیغات انها را جو گیر کرده بود.

فردا : یکی از علت های آن را در عدم تجربه باید جست و جو کرد. جنس سفرهای مردم این است که با هواپیما، قطار، نهایتا ماشین شخصی به هتل می رسند. تجربه پیاده روی را ندارد؟

توصیه های حاج آقا پناهیان در جلسه توجیحی دو سال پیش را گوش دادم، من گوش می دادم تازه حس می کردم که این سفر یعنی چه. توضیح می دادند که حضرت زینب با کاروان اسرا به چه سختی رفتند، ما مسیری را از شام تا کربلا را پیاده می رویم تا سختی را بکشیم. خیلی از آدمها همین دو دو تا 4 تای ساده را هم ندارند. یعنی حس می کنند یک سفر سیاحتی و زیارتی است. اما اگر افراد به خودشان بگویند راه حضرت زینب (س) را می رویم، این طور نمی شود. فقط می خواهم مقایسه کنیم این پیاده روی را با کاروان حضرت زینب (س). افراد به جای اینکه آموزش سفر ببینند، باید آموزش ببیند که چه سفری می روند که این کار اقای پناهیان و همکیشان است که علت سفر را بگویند.

هر سال ده ها نفر اضافه می شوند. اما من به چشم خودم دیدم که این دهها نفر با علم و آگاهی نمی آیند و در فضای ایجاد شده، قرار گرفته اند و به این سفر می آیند.

مثلا در حسینیه ا تابلویی نصب شده که فقط افرادی که برآنهایی که واجب است استفاده کنند. بعد افراد به زیرکی حمام می کنند و فکر می کنند زرنگی می کنند. من میگویم بیشتر به جای اینکه بگوییم چه همراهتان بیاورید یک جلسه توجیحی بگذاریم که برای چه و کجا می رویم. آنوقت خیلی ها ریزش می کنند .

فردا : موردی بوده است که ندانید از لحاظ پزشکی چه بوده؟

مابیشتر علامت درمانی می کنیم. سی تی اسکن و سونوگرافی نداریم. وقتی بیمار را ارجاع می دهیم به بیمارستان عراق، که واقعا نتوانیم کاری برایش انجام دهیم. بیشتر علائم درمانی می کنیم. اگر بیمار دل درد دارد، دارو می دهیم و .... . سیستم اینکه علت یابی کنیم را در آنجا مستقر نداریم. به خاطر همین علامت درمانی می کنیم، علت را نمی فهمیم.

فردا : مواردی داشتید که از استاد پیگیری کنید؟

نه این مورد را نداشتیم.

فردا : ممنون از وقتی که در اختیار ما گذاشتید.