رسانه‌ها به موضوع کتاب چطور می‌پردازند؟/ روزنامه‌ها و سایت‌های حوزه کتاب‌خوانی را بیشتر بشناسید

سرویس فرهنگی فردا _مهدیس میرزایی اعتمادی: کتاب مثل اقيانوس بيکرانی است که ناشناخته ‏ های بسياری دارد و هر کس به فراخور حالش دل به ژرفای آن می ‏ سپارد. در اين دريای عميق معرفت، گوهرهای نابی وجود دارد که تنها تلاشگران چيره دست می ‏ توانند به آن دست بيابند .

از اهمیت کتاب و کتابخوانی بارها گفته و شنیده ‌ ایم و در این بین برای ترویج آن در سطح جامعه اقداماتی نیز صورت گرفته که می توان گفت در حد مطلوبی نبوده است و در این مسیر کم و کاستی های بسیاری وجود دارد؛ زیرا هر جامعه ای برای رشد و تعالی و دستيابي به دستاوردهای نوين بشری در زمينه دانش، عقـايـد و تجليـات ‌ فكـــری ‌ خود فرهنگ کتابخوانی را می طلبد. این امر نیز خود در گرو معرفی کتاب ‌ های خوب و مفید در سطح جامعه است .

علاوه بر مدرسه در ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی، این رسانه ها هستند که نقش موثری در معرفی کتابها دارند . رسانه های دیداری، شنیداری و مکتوب، هر کدام می توانند قدم های مثبتی جهت ترویج و اشاعه فرهنگ مطالعه بردارند .

در این بین نشریات و روزنامه ها از قدیمی ترین رسانه ها برای اطلاع رسانی در این زمینه هستند . دسترسی آسان و فراگیر بودن از ویژگی روزنامه ها است که باعث شده تقریباً در میان بسیاری از اقشار جامعه جا باز کنند؛ هر چند به دلیل استفاده از اینترنت و فضای مجازی، اقبال مردم به این گونه نشریات مکتوب نسبت به گذشته کمرنگ تر شده اما هنوز کارکرد خود را از دست نداده است . در کنار این موضوع نباید فضای مجازی را فراموش کرد، زیرا کمتر کسی را می توان یافت که با این اقیانوس بی انتها آشنا نباشد . به همین دلیل فضای مجازی یکی از بهترین مکانها برای معرفی کتاب است .

به طور کلی می توان، رسانه هایی را که در زمینه کتاب فعالیت می کنند به چند دسته تقسیم کرد :

الف : روزنامه ها و نشریات

ب : رسانه ملی

ج : خبرگزاری ها و پایگاه ‌ های اطلاع رسانی

د : رسانه های اجتماعی

رسانه ملی، قطب فرهنگ ساز جامعه

همچنان که گفته شد، كتاب و كتابخوانی و ميزان گرايش به مطالعه، امروزه يكی از شاخص های توسعه به شمار مي رود و كشور ما نیز در این زمینه نيازمند تبليغات و اطلاع رسانی و در مجموع فرهنگ سازی این امر است .

جریان سازی فرهنگی در زمینه کتاب و کتابخوانی، ابزار و ظرافت ‌ های خاصی را می طلبد که استمرار و تداوم تنها یکی از آنها است .

رسانه ملی هم از جمله نهاد ‌ های تاثیرگذاری است که با قدرت فراگیر خود می تواند به عنوان یک قطب فرهنگ ساز ایفای نقش کند و می تواند در این زمینه موثرتر باشد .

این رسانه پر مخاطب با در اختیار داشتن امکانات مناسب و بسیار می تواند در مقوله ترویج فرهنگ کتابخوانی و معرفی کتاب به خوبی عمل کند .

از میان 22 شبکه تصویری و 24 شبکه شنیداری تنها شبکه آموزش به صورت تخصصی به مقوله کتاب و کتابخوانی می پردازند .

در این بین رادیو کتاب در سال 1391 و با شعار " می خوانم می خوانی، می شنویم " راه اندازی شد، که علاقه مندان خاص خود را داشت. اما با تغییر سیاست های رسانه ملی این شبکه با رادیو فرهنگ ادغام شد.

روزنامه، قدیمی ترین رسانه برای کتاب

پیشخوان دکه های روزنامه فروشی از دیرباز میزبان روزنامه و مجلاتی بوده که

اتفاقات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، ورزشی، فرهنگی و ... را در بر می گرفته است .

در میان روزنامه ‌ ها، مجلات هفتگی، فصل نامه ها، ماهنامه ها و ... می توان صفحاتی را یافت که به مقوله فرهنگ اشاره و به صورت جزئی تر به مبحث کتاب و کتاب خوانی پرداخته ‌ اند .

همانطور که گفته شد روزنامه ها را می توان یکی از بهترین رسانه ها برای ترویج این فرهنگ در نظر گرفت؛ تا جایی که می توان گفت، شايد بيشترين بار در این زمینه بر دوش نشريات باشد .

از جمله این نشریات که به این مبحث مهم پرداخته اند می توان به " مجله کتاب " ، " مجله کتاب ماه تاریخ جغرافیا " ، " مجله کتاب و نشر " ، " نشریه هفته کتاب " ، " هفته نامه کتاب هفته " ، " ماهنامه جهان کتاب " ، " ماهنامه کتاب ماه کودک و نوجوان " ، " مجله مهر " ، " کتاب ماه هنر " و .... اشاره کرد که به صورت تخصصی به مقوله فرهنگ کتاب و کتاب خوانی می پردازند .

خبرگزاری ها، صدای رسای کتابها

بیش از دو دهه از ورود اینترنت به ایران می گذرد و این دنیای مجازی امروز تقریباً در میان همه ‌ ی مردم فراگیر شده است و کمتر کسی را می یافت که در زندگی روزمره خود با آن در ارتباط نباشد .

در این دنیای مجازی به روزترین و داغ ترین سر خط خبرها را می توان در خبرگزاری هایی جست و جو کرد که بیش از یک دهه از فعالیت برخی از خبرگزاری های مطرح در کشورمان می گذرد و هر کدام بنا بر خط مشی و سیاست های سازمانی خود اهدافی را دنبال می کنند .

در میان بخش های مختلف خبری، می توان بخش فرهنگی را یافت که اخبار مربوط به رخدادهای کتاب و کتابخوانی را در خود جای داده که رونمایی کتابها، اعلام ساعات کار کتابخانه ها، معرفی کتب، مصاحبه با نویسنده ها، خبر برگزاری نقد ها و نشست های تخصصی کتاب و ... از جمله خبرهایی است که خبرگزاری ها در بخش فرهنگ و ادب خود می گنجانند .

از جمله این خبرگزاری ها می توان به فارس، ایرنا، مهر، دفاع مقدس، ایسنا، تسنیم، ایکنا و به طور خاص ایبنا اشاره کرد .

خبرگزاری ایبنا، اولین و تنها خبرگزاری تخصصی کتاب ایران، فعالیت خود را به طور رسمی از ۲۴ آبان ماه ۱۳۸۵ آغاز کرده ‌ است .

هدف از تاسیس این خبرگزاری، اطلاع ‌ رسانی خبری در حوزه ‌ ی کتاب، کتابخوانی و سایر موضوعات مرتبط نظیر چاپ، نشر و گرافیک است .

هم اکنون این خبرگزاری در 13 بخش از جمله جهان کتاب، مدیریت کتاب، تاریخ و سیاست و علوم اجتماعی ، دین و اندیشه،ادبیات،انقلاب و دفاع مقدس، هنر و رسانه و ... جدیدترین و به روز ترین اخبار را در اختیار علاقه مندان به کتاب قرار می دهد .

پایگاه های اطلاع رسانی از دیگر مکان های مجازی برای ارائه کتب هستند . همچنین باید به سایت ها و دامنه هایی در این فضا اشاره کرد که امکان دانلود کتاب و یا صوت آن را برای مخاطبین خود فراهم کرده . از جمله این سایت ها می توان به سایت " اوا بوک " اشاره کرد .

همچنین تعدادی از سایت ها این امکان را در اختیار کاربران خود قرار می دهند تا کتابهای مورد نظر را دانلود و استفاده کنند . از جمله این سایت ها می توان به " کتابناک " اشاره کرد که با شعار " هر کتاب، فرصت یک زندگی تازه " کتب را به صورت الکترونیکی برای مخاطبان خود ارائه می کند .

وبلاگها، مهربان با یارمهربان

یکی از محیط هایی که در فضای مجازی کاربران زیادی دارد، وبلاگ ها هستند . وبلاگ ها به دلیل دسترسی آسان در میان بسیاری از کاربران اینترنت و فضای صمیمانه ‌ ی خود مخاطبان بسیاری دارد .

این محیط مجازی نیز تنوع اخبار و نوشته ها را در بر می گیرد، اما اهالی فرهنگ و مردم دغدغه مند در این زمینه وبلاگ هایی را با هدف اشاعه کتابخوانی راه اندازی کرده و مطالبی را با موضوعات مختلف و مرتبط با کتاب منتشر می کنند .

" وبلاگ کتاب شما " ، " وبلاگ امروز لی لی چی می خونه " ، " وبلاگ کتاب نما" و ... از جمله وبلاگ های فعال عرصه کتاب هستند که به معرفی و نقد آثار فاخر فرهنگی و ادبی می پردازند .

شبکه های اجتماعی و کتاب ‌ هایی برای معرفی

چند سالی می شود که تب شبکه های اجتماعی در میان جامعه فراگیر شده است . این شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک، وایبر، تلگرام و ... به ‌ عنوان نوع جدیدی از فضای مجازی ظهور پیدا کرده ‌ و کاربران و طرفداران زیادی دارند . در این محیط مجازی با ایجاد گروههای ارتباطی به کاربران این اختیار را می دهد که در زمینه ای مشخص و مورد نظر به تبادل با یکدیگر بپردازند .

ایجاد گروه های کتابخوانی برای معرفی کتاب و نقد و بررسی تازه های نشر از جمله کارهایی است که کاربران در این زمینه انجام داده اند . یکی از امکانات این شبکه های اجتماعی امکان استفاده از فایل های صوتی، بارگیری پی دی اف کتاب ها و ... است.

سخن پایانی

با وجود گستـــرش همه جـانبه وسایـل ارتبـاط جمعی، در دنیای امــروز کتـاب هنـوز جـایگـاه ویــژه ای دارد و کتابخانه های بعضی از خانه ‌ ها رنگ و بوی کتاب های تازه را به خود می گیرد که نشان از جایگاه کتاب در میان این افراد دارد .

در پایان باید گفت همانطور که رسانه ها در ترويج يك فرهنگ يا منسوخ كردن آن نقش ايفا می کنند، پس چه خوب است كه از پتانسيل رسانه در جهت ترويج فرهنگ، خصوصاً فرهنگ كتابخواني در جامعه بهره بگيريم .