تشریح عملکرد صداوسیما در عاشورای حسینی(ع)

با توجه به برنامه های مناسبتی در تاسوعا و عاشورا، می توان حرکت امسال تلویزیون را در چند محور خلاصه و ارزیابی کرد؛

پخش مستقیم عزاداری ها نمایش اقتدار و همبستگی میلیون ها زائر حرم کربلای معلا در اوج حملات و تهدیدات تکفیری های تروریست از روز

چهارشنبه با پخش مستقیم تصاویر بین الحرمین در شبکه های مختلف آغاز شد پخش این تصاویر حتی در قاب های کوچک از یکسو این امکان را به عاشقان حسین بن علی (ع) داد تا در هر لحظه زائر کربلای معلا باشند و از سوی دیگر پخش این تصاویر در سراسر دنیا عزم و اراده شعیان در مبارزه با تکفیری ها را به گوش جهانیان رساند.

پخش مستقیم عزاداری ها از سراسر ایران با گویش ها و فرهنگ های مختلف اقدام موثر دیگری است تا تمامی شهرها و فرهنگ ها به گونه ای در این قاب کوچک حضوری موثر داشته باشند. پخش عزاداری از بازار تهران تا همدان و اردبیل، تبریز و شیراز، اصفهان و یزد، اهواز و زاهدان و... به مخاطبان این امکان را داد تا با آیین های مختلف عزاداری در مناطق متفاوت و قومیت های گوناگون کشور آشنا شوند. نمایش تصاویری از عزاداری اقلیت های مذهبی و ارائه گزارش های زنده همواره اقبال خوب مخاطبان را به همراه داشته است.

نمایش مستند اگر چه تقریبا بیشتر شبکه های سیما باکس برنامه های مستند را در جدول پخش خود دارند اما آمار بیشترین مستندها را می توان در شبکه های مستند، افق و چهار جستجو کرد. این سه شبکه در طول ایام عزاداری ها با برنامه ریزی توانستند بخشی از آنتن خود را در اختیار هنرمندانی قرار دهند که کارهای ماندگاری در زمینه قیام کربلا دارند از جمله این برنامه های می توان به مستندهای "ماما نزیه" ، " ضامن آهو"، " ترین ها"، " هنرتعزیه"، " خاطره گویی مقام معظم رهبری از سید مصطفی خمینی"، " عاشورائیان در لندن"، " رستاخیز به روایت مرتضی آوینی"، " خرده های مینا"، " عاشورا در تانزانیا"، "آب، مار، طناب"، " خیمه" و " به روایت خنجر" از شبکه مستند و "دار و دل" ، " خلعت خورشید"، عارض خوبان"، "اهالی" از شبکه افق و " شمع حرم خانه"، "ستاره سحری"، "شوری از این دست"، " نغمه تنهایی"، " روایت صنوبر" ، " کتیبه های اشک"، " شاعران اهل بیت" و " طاق جاوید" از شبکه چهار اشاره کرد.

علاوه بر سه شبکه یاد شده شبکه دیگر نیز برنامه های مستند ویژه ای خاص عزاداری ها روی آنتن برده اند که به عنوان نمونه می توان از مستند زندگی شیعیان جهان با عنوان "در امتداد غدیر" و یا نقش عاشورا در ادبیات سیاسی دنیا، نقش عاشورا در دفاع از میهن در مستندی با عنوان " به رنگ آفتاب یاد کرد. (این دو مستند در طول این ایام از شبکه یک پخش شد.) شبکه دو سیما نیز مستندهای "آب، آب» ،«عباس می‌آید» و "فانونس خیال" را با رویکرد نگاه به زندگی مسلمانان هند و اتفاقات مهم تاریخ تشیع در هندوستان و آداب و سنن خاص مردم این کشور در سوگ سالار شهیدان روی آنتن برد.

شبکه سه در "جهان شهری‌ها" از زندگی مسلمانان خارج از مرزها سخن گفت و در " مثل باران" شاخصه روحانی شهدا، جانبازان و آزادگان هشت سال دفاع مقدس محور مستند قرار گرفت.

سخنرانی های مذهبی امروزه بسیاری از طیف جوانان و نوجوانان بدنبال پاسخی برای سوالات خود در زمینه فقه بزرگ شیعه اند و این روزها فرصتی مناسب برای تلویزیونی هاست تا این طیف عظیم را از خود راضی کنند. درکنار ده باکس سخنرانی ثابت شبکه های یک، دو، سه، چهار، پنج و قرآن سیما، امسال شبکه های مختلف بسته های کوتاهی از سخنان علما و اندیشمندان اسلامی همچون بنیان گذار کبیرجمهوری اسلامی، مقام معظم رهبری، استاد شهید مطهری و... تهیه و در زمان های مقتضی روی آنتن برد. همچنین پخش مستقیم و یا ضبط شده از سخنان مراجع و علما در عتبات عالیات از دیگر محورهای برنامه ریزی در سیما بود.

درکنار پخش سخنرانی های مذهبی، مادحین اهل بیت شاید بیشترین مخاطبان برنامه های شبکه های سیما را در طول دو روز تاسوعا و عاشورا داشته اند. پخش همزمان مداحی از سراسر کشور با گویش ها و لهجه های مختلف از دیگر اقداماتی است که در چندسال اخیر با اقبال مخاطبان بسیاری روبه روست.

برنامه های ترکیبی و گفت وگو محور یکی از مهمترین دغدغه های امروز، اطلاع رسانی صحیح و توجه به آموزش متون و ادبیات دینی در نسل جدید است. دغدغه ای که به مرور با توجه به تبلیغات وهابی ها و گروه های تکفیری توجه و دقت نظر برنامه سازان را می طلبد. امسال بسیاری از برنامه سازان به این دغدغه ها واکنش نشان دادند و شاهد تولید برنامه هایی با محوریت توجه به مقوله عرفان و بیان تفاوت های عرفان حقیقی و کاذب، دلایل حرکت عظیم قیام عاشورا توسط امام حسین(ع) و یارانش، نواهای عاشورایی و.. در برنامه هایی همچون " این شب ها" کاری از شبکه یک، "وارث"، " صدبرگ" از شبکه چهار، "کوی محبت" از شبکه دو " سمت خدا"، " چکامه" و " طریقت" از شبکه سه اشاره کرد.

یادآور می شود تمامی شبکه ها در برنامه های روتین، ترکیبی و گفت و گو محور خود بررسی ابعاد مختلف این قیام عظیم را در دستور کار خود داشته اند و تنها نمونه هایی از این برنامه ها در بالا ذکرشد. برنامه هایی مانند " روز از نو" (شبکه دو)، "مشاعره آیینی" و معراج عشق (شبکه آموزش)

کودک و نوجوان کودکان و نوجوانان گروه سنی مهمی در برنامه سازی های تلویزیونی به شمار می روند، به طوری که برای این گروه سنی شبکه ای نیز در نظر گرفته شده است. شبکه دو مهمترنی متولی تولیدات این گروه سنی برای ایام عزاداری ها دو در کنار مدیحه سرایی کودکان و نوجوانان، پخش برنامه های و انیمیشن های مناسبتی برنامه های "شش تایی آ" با موضوع معرفی مداحان جوان، " بیرق سرخ" برنامه ای ترکیبی با آیتم های گوناگون در زمینه قیام کربلا و و "تن های تنها" با موضوع روایتگری شخصیت های قیام عاشورا را تولید و روانه آنتن کرد.

برنامه های نمایشی امسال نوک پیکان حملات منتقدین تلویزیون به این قالب برنامه سازی در سیما بود، اغلب منتقدان رسانه در انتقاد از تلویزیون خواستار توجه رسانه و تولید برنامه های نمایشی مناسبتی بودند. اگر چه این قالب برنامه سازی اهمیت ویژه ای در جلب مخاطب داشته و دارد، اما در شرایط امروزی جهان و حضور نسل های پرسشگر تنها نمی توان با جذابیت های نمایشی پاسخگوی این نسل بود. به نظر می رسد این گروه از منتقدین فراموش می کنند که سریال های فاخری همچون "مختارنامه"، "شب دهم"، " یلدا" به گونه ای با فرهنگ و آیین ملی و مذهبی ما گره خورده اند که تا سال ها و برای نسل های متعدد قابل تکرار و باز تکرار هستند.

با تمام آنچه گفته شد امسال در طول روزهای تاسوعا و عاشورا بیش از 45 فیلم سینمایی از شبکه های تلویزیونی روی آنتن رفت. 21 فیلم سینمایی از مجموعه سینمایی های پخش شده ایرانی و 13 فیلم مستقیما به مقوله قیام کربلا، مساله نذر، توجه به هیات و توکل به ائمه معصومین (ع) ارتباط داشته است.

از میان این گروه از فیلم های سینمایی می توان به پخش " من و زیبا»، «رقص روی یخ»، «سبز به رنگ زمرد»، «مختار نامه ـ کودکان آب»، «سجده عشق»، «ظهر روز دهم»، «مختار ـ راز عاشقی» از شبکه یک، «بار دیگر باران»، «زائر حسین» پخش شده از شبکه سه، سینمایی «توکل»، انیمیشن «خورشید نینوا» و «دور دست» از شبکه پنج سیما اشاره کرد.