«لکه»های پاک نشدنی / فیلمی برای دوره اعتدال پسا فتنه

سرویس فرهنگی فردا - سید مهدی نظام الدین؛ انتخابات ریاست جمهوری سال 88 و حوادث پس از آن، یک ویژگی خاص برای سینمای ایران داشت و آن، باز شدن راهی برای ساخت فیلم سیاسی در کشور با نگاهی صریح‌تر و شفاف‌تر از گذشته بود. در این میان، حضور کارگردانان جوان و جویای نام به این عرصه را باید مصداق یک تحول بنیادین در فضای سینمایی کشور دانست. اگر «ابوالقاسم طالبی» با «قلاده‌های طلا» به سراغ روایتی کاملا جنجالی از انتخابات و فتنه پس از آن رفت، جوانانی که با آغاز به کار جشنواره سینمایی عمار توانسته بودند کیفیت آثار خود را در یک رقابت واقعی محک بزنند نیز وارد این عرصه شدند و با توجه به اهمیت و جایگاه فتنه در ساختار اجتماعی ایران، این سوژه را دستمایه تولیدات سینمایی خود قرار دادند.

در میان تولیدات انبوهی که در این زمینه و با محوریت فتنه صورت گرفت، فیلم داستانی نیمه بلند «لکه» را باید موفق‌ترین اثر سینمایی در این جریان دانست؛ فیلمی که بیشتر از آنکه درباره ایام فتنه باشد، مربوط به دوران اعتدال و پسافتنه است و اتفاقا نقطه خوبی را نیز هدف‌گیری کرده است.

ماجرای «لکه» درباره یکی از سیاسیونی است که در ایام فتنه بر طبل مقابله با نظام و تقلب در انتخابات کوبیده و بسیاری از جوانان هیجانی را نیز با خود همراه کرده است اما اکنون و با روی کار آمدن دولت جدید که سوگیری سیاسی مناسبی با طیف فکری او دارد، به دنبال کسب پست و مقام است. شاید بتوان سوژه و سناریوی این فیلم را با ماجراهای رای اعتماد به کابینه دولت یازدهم در صحن علنی مجلس شورای اسلامی مقایسه کرد؛ جلساتی که در آنها بسیاری از همراهان فتنه 88 برای کسب رای اعتماد نمایندگان مردم و حضور در پست‌های دولتی حاضر شدند تمامی اقدامات حمایتی خود از فتنه‌گران را انکار کنند و حتی برای اقناع کامل بهارستان‌نشینان، چند ناسزا هم روانه جماعت آشوبگری که تا چند روز پیش حامی آنها بودند، بکنند.

داستان «لکه» از ایجاد یک لکه از سوی کلاغ بر روی شیشه یک خودروی سیاسی آغاز می‌شود؛ ماشینی که قرار است یک استاد دانشگاه را به مراسم تودیع و معارفه برای تصدی یک پست دولتی برساند اما در میانه راه و حضور یک زن معترض، همه چیز دستخوش تغییر می‌شود.

زن معترض، مادر یکی از شاگردان این استاد است که در جریان فتنه 88 و به تحریک او وارد درگیری‌ها و آشوب‌های خیابانی شده و در جریان یکی از همین درگیری‌ها کشته شده است. حضور استاد و سخنان جنجالی و تحریک‌کننده او در مراسم ختم دانشجوی درگذشته و تلاش برای تهییج سایر دانشجویان به ادامه تظاهرات خیابانی و همچنین مقصر نامیدن نظام جمهوری اسلامی در مرگ وی، از جمله اطلاعاتی است که مادر با روایت خود در اختیار مخاطب می‌گذارد.

حالا، چند سال از آن ایام گذشته و دولت جدید روی کار آمده است؛ دولتی که شعار اعتدال را انتخاب کرده و استاد نیز قرار است یکی از مدیران ارشد آن باشد. در این میان، مادر دانشجوی کشته شده به دنبال ممانعت از دستیابی استاد به این مقام دولتی است. او استدلال می‌کند که «شما در جریان اعلام نتایج انتخابات سال 88 صراحتا گفتید که تقلب شده و پسر من هم به استناد سخنان شما به خیابان رفت و در درگیری‌ها کشته شد. کشته شدن او را هم به گردن نظام انداختید. حالا چطور می‌خواهید در این نظامی که آن را قاتل نامیدید، پست و مقام بگیرید؟!»

روایت قوی و رویکرد استدلالی «لکه» را باید نقطه قوت آن دانست. همچنین توانایی در استفاده از بازیگرهای چهره و معروف برای حضور در این اثر، توانسته به باورپذیرتر شدن آن کمک شایانی کند؛ هر چند هر سه بازیرگر اصلی فیلم اندکی خشک و بدون انعطاف حاضر شده‌اند که البته با توجه به مضمون مستقیم و صریح فیلم شاید بتوان آن را نادیده گرفت. از سوی دیگر، حضور یک کارگردان جوان به نام «محمدباقر مفیدی‌کیا» در مقام کارگردانی فیلم و همکاری بازیگران مطرح با او را باید به فال نیک گرفت؛ چرا که می‌تواند زمینه‌ساز مسیری جدید برای هنرمندان انقلابی در زمینه تولید فیلم‌های سینمایی جذاب و مخاطب پسند باشد.

باید اذعان کرد که فیلم «لکه» به لحاظ ساختار و مضمون قوی است و قابلیت ماندگار شدن را دارد. روایت قوی فیلمنامه در کنار مدیریت دقیق صحنه، این فیلم را به یک اثر قابل قبول در ژانر خود تبدیل کرده است. هر چند ایراداتی هم در داستان فیلم به چشم می‌خورد - مانند خجالتی و عصبی بودن استاد در برابر چند مادر - اما در مجموع باید گفت که «لکه» یک فیلم خوب و تاثیرگذار در ژانر سینمای سیاسی است و می‌تواند یک پرش بزرگ برای سازندگانش در مسیر رسیدن به استاندارهای اصلی سینمای ایران در سال‌های نزدیک باشد.

- علاقه‌مندان برای خرید لینک دانلود و دریافت اثر می‌توانند به سایت Webeo.ir مراجعه نمایند.