یادآوری ظرفیت عظیم مسجد در زندگی/ مسجد، منبع پایگاه اطلاعاتی انقلابی

سرویس فرهنگی فردا- مسجد از دیرباز کانال ارتباطی میان مردم بوده است و تا پیش از اینکه رسانه هایی چون تلویزیون، رادیو و ... در دسترس مردم قرار گیرد، محلی برای به روزرسانی اخبار، تبادل نظر و در مواردی نیز مشورت و انجام کارهای بزرگ بوده است. نکته مهم در این مورد، حضور مردم از اقشار و سطوح مختلف در مسجد و قرار گرفتن انها کنار یکدیگر است که باعث نزدیک انان به یکدیگر می شد.

مسجد، منبع پایگاه اطلاعاتی انقلابی

مسجد به عنوان کانون تجمع مردم می تواند ظرفیت عظیمی را برای رشد و بالندگی جامعه به وجود آ ورد تا جایی که باعث تحرک های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شود. نمونه بارز این تحرکات را می توان در پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس مشاهده کرد که مسجد با ظرفیت عظیم کادر سازی خود توانست نقش موثری ایفا کند.

حجت الاسلام والمسلمین یحیی جهانگیری در این باره می گوید: "در دوران دفاع مقدس، مسجد مرکز تربیت نیرو بوده و علاوه بر تامین کادر جبهه، پشتیبانی مادی و معنوی توسط مسجد به جامعه تزریق می شد."

مسجد در اوائل پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان پایگاه و منبع اطلاعاتی انقلابی به مثابه‌ی رسانه ای قوی عمل می کرد. سخنرانی چهره های مذهبی و انقلابی، توزیع اعلامیه و نوارهای سخنرانی، کتاب، جزوه و ... در آن باعث به روزرسانی اخبار می شد. این در حالی بود که مسجد به علت داشتن قداست در مقابل دشمن از مصونیت برخوردار بود.

حسين هيكل روزنامه نگار نامدار مصری در اين باره مي نويسد: "در كشورهاي اسلامي نهادي به چشم مي خورد كه قدرت، قادر به دسترسي بدان نمي باشد و آن نهاد مسجد است. با اين نهاد نمي توان مذاكرات پنهاني داشت و يا به آن رشوه داد، زيرا انجام چنين عملي به مثابه توهين به عميق ترين و گرامي ترين اعتقادات مردم است. مسجد براي اجتماع مردم مكاني فراهم آورد كه حتي از دسترس مؤثرترين پليس مخفي به دور است. مردم به قيمت جانشان از مسجد دفاع مي كنند. مذهب به گرد زندگي مردم عادي يك حصار امنيت مي كشد كه مسجد و قرآن سمبل هاي آن به شمار مي روند ."

مسجد بی رقیب در گذشته

مسجد به عنوان محلی چند منظوره در انقلاب مورد استفاده قرار گرفت و این روند را در دوران جنگ نیز حفظ کرد. در دوران دفاع مقدس، مسجد محلی برای آموزش نیروها، پشتیبانی جبهه، کارهای مربوط به تشکیلات و .... بود. مسجد در گذشته رقیب نداشت و جوان تنها جایی که می توانست نیازهای معنوی خود را رفع کند، در مسجد جست و جو می کرد، اما امروزه شاهد هستیم که وسایل ارتباطی چون، تلویزیون، تلفن، ماهواره، شبکه های مجازی اجتماعی پا به عرصه گذاشته و نقش مسجد را در زندگی کمرنگ و کمرنگ تر کرده اند.

کارکرد عبادی

یکی از کارکردهای مهم مسجد، کارکرد عبادی آن است. این مهم نه تنها در گذشته در مرکز توجه قرار داشته، بلکه امروزه نیز یکی از کاربردهای اصلی آن محسوب می شود. در این محل عبادی، مردم در هنگامه های نماز با صحبت و آشنایی با یکدیگر به تبادل افکار پرداخته و در مواردی حتی در صورت بروز مشکل برای افراد در صدد کمک رسانی هستند.

مسجد و کادر سازی

یکی دیگر از کارکردها مهم مسجد در گذشته استفاده از ظرفیت عظیم آن برای کادر سازی بود، تا جایی که امام خمینی (ره) از مسجد به عنوان سنگر یاد می کنند. این سنگر محلی بود برای تزکیه نفس و آموزش تسلیحاتی افراد. همچنین ثبت نام، اعزام، اموزش و ساماندهی نیروها در این محل صورت می گرفت. حتی کمیته های انقلاب اسلامی ابتدا در مسجد مستقر بودند که وظیفه نظم و امنیت را در شهر را بر عهده داشتند.

علاوه بر این موضوع مسجد در دوارن دفاع مقدس در شهرهای جنوبی به عنوان پناهگاهی برای مردم، نگهداری از زخمی ها و آسیب دیدگان جنگ و .... نیز استفاده می شد.

پشتیبانی از جبهه ها

از دیگر کارهایی که در مسجد صورت می گرفت حضور زنان و مردان در مسجد برای امورات مربوط به پشتیبانی جبهه بود. بدین صورت که مسجد محلی برای جمع آوری اقلام، بسته بندی و تفکیک آنها برای فرستادن به جبهه بود. حتی گاهی انجام فعالیت های دیگری چون دوخت و دوز لباس برای رزمندگان نیز در این محل اتفاق می افتاد.

خلق آثار هنری

همچنین مسجد محلی برای خلق آثار هنری نیز در دوران انقلاب و دفاع مقدس محسوب می شد و ما شاهد این موضوع هستیم که بسیاری از هنرمندان نظیر فرج الله سلحشور، بهزاد بهزاد پور، محمدرضا تخت کشیان، حسین یاری، امیر حسین فردی و ... از جمله افرادی بودن که در مسجد جواد الائمه بوده و کار هنری خود را از مسجد شروع کرده اند.

ابراهیم بهزادپور یکی از مسجدی های مسجد جواد الائمه درباره فضای مسجد در زمان پیروزی انقلاب و دفاع مقدس می گوید: "مسجد رونق خاصی داشت و در آن نماز جماعت، هیئت و ... برپا بود و فضای حاکم، فضای جبهه، جنگ، شهادت و شهدا بود و بچه ها با این تفکر در برنامه های هنری، کلاس های داستان نویسی، هیئت و ... حاضر می شدند.

اجرای تئاتر گندم های خونین در مسجد جواد الائمه (ع)

بهزادپور ادامه می دهد: یکی از محافلی که بچه های مسجد در دوارن دفاع‌مقدس در آن جمع می‌شدند، هیئت مسجد بود. این هیئت به صورت هفتگی برپا می‌شد. بچه‌های مساجد دیگر هم به واسطه دوستی با بچه‌های مسجد جواد الائمه برای انجام کارهای فرهنگی به مسجد می‌آمدند. در واقع جمع بچه‌های گروه تلفیقی از چند مسجد اطراف بود.کارهای انجام شده در مسجد، تنها یک حرکت بود برای عملی کردن شعارهایی که به آنها اعتقاد داشتیم و در مسجد گفته می‌شد.

سواد آموزی در مسجد

برپایی کلاسهای مربوط به نهضت سواد آموزی نیز در مسجد انجام می شد. همین باعث می شد بسیاری از زنان و مردان در مسجد حضور پیدا کنند و به تبع فرزندان نیز با فضای مسجد آشنا شوند.

البته ناگفته نماند یکی دیگر از کارکردهای مسجد، برگزاری مراسم تشییع پیکر شهدا بود. معمولا شهدا از مساجد محله تشییع شده و به خاک سپرده می شدند و همین شور خاصی را در میان مردم ایجاد می کرد.

بدین ترتیب می توان گفت مسجد در پیروزی انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس نقش محوری را ایفا کرده است. البته این نقش با گذشت زمان کمرنگ تر شده است. این در حالی است که یحیی جهانگیری، پژوهشگر حوزه مسجد در این باره می گوید: ما باید معنویت گره خورده در دفاع مقدس و مسجد را صادر کنیم؛ این در حالی است در عصر حاضر و در کشور ما زمانی که از صادرات بحث می شود، فقط به صادرات نفت، پتروشیمی و ... اشاره می شود در صورتی که معارف بلند ما ظرفیت های بزرگ صادراتی دارند و باید گمرک فرهنگی برای صادرات آن تعریف کنیم.