احکام نیت روزه از نظر آیت الله بهجت

افکارنیوز: در ادامه احکام مربوط به نیت روزه را بنا نظر آیت الله بهجت بخوانید. عدول از روزه مستحبّی به واجب آیا می‌توان از روزه مستحبی به روزه واجب عدول کرد؟ جواب. کسی که روزه قضا دارد، از او روزه مستحبی صحیح نیست؛ پس اگر قبل از زوال متوجه شد، می‌تواند نیّت روزه واجب کند. بله، اگر در آخر شعبان به نیت استحباب روزه گرفته، چنانچه در بین روز فهمید که رمضان است، باید به رمضان عدول کند و تجدید نیّت برای آن می‌کند؛ هر چند بعد از زوال باشد، بنابر احوط. نیّت روزه مردّد بین واجب و مستحبّ کسی که نمی‌داند روزه‌ قضا دارد یا نه اگر روزه بگیرد، به نیّت اینکه اگر قضا دارد قضای واجب، وگرنه مستحبّ باشد، آیا این‌گونه نیت کردن صحیح است؟ جواب. بله، صحیح است. آیا می‌شود روزه‌ای به نیّت روزه قضای احتیاطی پدر و مادر گرفت که اگر بر ذمّه آنها روزه قضا است ادا بشود و اگر نیست، روزه مستحبّی خود انسان باشد؟ جواب. بله، می‌شود. نیّت روزه استیجاری قبل از ظهر آیا می‌توان قبل از ظهر، نیّت روزه استیجاری کرد؟ جواب. اگر باطل‌کننده‌ای روزه به‌جا نیاورده و یا با جنابت وارد صبح نشده باشد، می‌تواند تا قبل از ظهر نیّت روزه استیجاری نماید. انصراف از روزه و تجدید نیت کسی غیر ماه رمضان قصد روزه کرده و بعد منصرف شده، ولی چیزی نخورده است. آیا می‌تواند دوباره قبل از ظهر نیّت روزه قضای ماه رمضان یا استیجاری کند؟ جواب. مانعی ندارد. نیّت روزه برای جُنُبی که قبل از ظهر غسل کرده شخصی قبل از طلوع فجر یا بعد از آن محتلم شده و قبل از ظهر غسل کرده و چیزی نخورده است، آیا می‌تواند نیّت روزه قضای ماه رمضان یا استیجاری کند؟ جواب. اگر قبل از فجر محتلم شده است، نمی‌تواند و اگر بعد از فجر محتلم شده است، می‌تواند. تعارض بین روزه نذری و قضا کسی که، هم روزه قضا و هم روزه نذری دارد، کدام را باید اوّل به‌جا بیاورد؟ جواب. اگر وقت یکی تنگ است، اوّل آن را به‌جا آورد و اگر وقت هر دو وسیع است، مخیّر است که هر یک را خواست انجام دهد. نذر به‌جا آوردن قضای روزه رمضان در سفر آیا انسان می‌تواند نذر کند که روزه قضای ماه رمضان خود را در سفر بگیرد؟ جواب. صحیح نیست. عدول از روزه مدت‌دار به روزه مدت‌دار دیگر عدول از روزه واجب مدت‌دار ـ مثل روزه قضا ـ به روزه واجب مدت‌دار دیگر ـ مثل روزه نذری ـ جایز است یا نه؟ جواب. در قبل از ظهر اشکال ندارد. جهل به زمان روزه قضا اگر شخصی نداند که قضای ماه رمضان را باید تا رمضان بعد گرفت، وگرنه کفّاره تأخیر دارد، در این صورت (ندانستن حکم)، اگر شخصی تا رمضان بعد روزه قضا را نگرفت، آیا کفاره تأخیر واجب می‌شود؟ جواب. علم و جهل در این مسئله فرقی ندارد. باطل کردن سهوی روزه اگر در روزه واجب یا مستحب سهواً مُبطلی به‌جا آورده شود، روزه چه حکمی دارد و آیا فرقی بین روزه ماه رمضان و غیر آن هست یا نه؟ و آیا فرقی در روزه‌ای که وقتش وسیع است یا غیر آن وجود دارد؟ جواب. در غیر بقای بر جنابت، فرقی در عدم ابطال نیست و در آن مورد به مسئله ١٣١٧ رساله رجوع شود. قصد روزه نبودن اگر روزه‌داری قصد کند که روزه نباشد، ولی تا غروب افطار نکند و مبطلی انجام ندهد، آیا روزه‌اش باطل است و در صورت بطلان آیا کفاره دارد؟ جواب. اگر روزه واجب معین باشد، روزه‌اش باطل است و عدم وجوب کفّاره، محل تأمّل است. (مسئله ١٢٧٠ رساله). نیت روزه یوم‌الشّک تکلیف روزه‌دار در مورد نیّت روزه یوم‌الشک چیست؟ جواب. روزی را که انسان شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان، واجب نیست روزه بگیرد، و اگر بخواهد روزه بگیرد، نمی‌تواند نیّت روزه رمضان نماید؛ بلکه باید نیّت روزه قضا و مانند آن بنماید و چنانچه بعداً معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب می‌شود و در صورتی که قصد کند آنچه را که فعلاً خدا از او خواسته است انجام دهد و بعد معلوم شود رمضان بوده نیز کافی است و چنانچه در چنین روزی به نیّت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که رمضان است، باید نیّت روزه رمضان کند. تبدیل نیت از مستحبی به قضا شخصی نیّت روزه مستحبی کرده، ولی قبل از ظهر می‌فهمد که روزه قضا بر ذمّه‌اش می‌باشد، آیا می‌تواند نیّت روزه قضا بکند و اگر نیّت کند، آیا ثواب روزه مستحبی را هم می‌برد؟ جواب. بله، می‌تواند نیّت روزه قضا کند و ثواب روزه مستحبی را هم می‌برد. زمان نیّت روزه شخصی در روزه ماه رمضان تا طلوع آفتاب خوابیده و نیّت روزه آن روز را نکرده، آیا می‌تواند از آن هنگام نیّت روزه کند؟ جواب. اگر از شب قبل از خوابیدن نیّت داشته، همان کافی است. تردید در بطلان روزه اگر به گمان شخصی در روزه‌اش خلل ایجاد شده و شک دارد که روزه‌اش باطل شده یا نه و این تردید بین بطلان و عدم بطلان چند ساعت طول می‌کشد و بعد تردیدش برطرف شده و می‌فهمد که مبطل روزه انجام نداده است، آیا روزه‌اش صحیح است، در این مورد چه فرقی بین روزه واجب و غیر واجب وجود دارد؟ جواب. روزه‌اش صحیح است و فرقی بین اقسام آن نیست. یوم‌الشک می‌دانیم اگر در یوم‌الشک ـ که نمی‌داند آخر شعبان است یا اوّل ماه رمضان ـ نیّت رمضان کند، روزه آن روز باطل است. آیا در مسئله فوق تفاوتی بین اینکه قبل از ظهر یا بعد از ظهر بفهمند وجود دارد به اینکه اگر ساعت ٩ صبح فهمیده باشد که ماه رمضان است و تجدید نیّت کرد، آیا باز هم روزه آن روز باطل است و اگر باطل است، آیا می‌تواند افطار کند؟ جواب. اگر قصد قربت متمشّی شد ـ مثل اینکه جاهل به مسئله بوده ـ اشکال ندارد و در صورت بطلان، نمی‌تواند افطار کند. روزه در عید فطر اگر کسی از روی بی‌اطلاعی در روز عید فطر روزه بگیرد، چه حکمی دارد؟ جواب. اشکالی ندارد.