از ابتدا به اکبر عبدی فکر کرده بودم

در شهر تهران، پنج-شش سالن سينما وجود دارد كه ماجراي به گرو گرفته شدن اكبر عبدي را نشان مي‌دهد و كارگردان اين فيلم، هيچ وقت فكرش را هم نمي‌كرد اين اثر سينمايي تا اين حد مهجور و بي‌سر و صدا به مردم عرضه شود. با علي شاه‌حاتمي درباره فيلمي كه اين روزها روي پرده دارد گفت و گويي انجام داده‌ايم:

چرا «مذاكرات مستقيم آقاي عبدي» را در سكوت خبري ساختيد؟

-من هيچ وقت به دنبال جنجال و سروصدايي نبودم و كار كردن در سكوت خبري هميشه ترجيح من بوده است. اين بار هم داشتم يك فيلم حساس مي ‌ ساختم و ما بايد بدون هيچ حاشيه ‌ اي فيلمبرداري مي ‌ كرديم. من با خودم گفتم اين فيلم حتماً هنگام اكران پر سروصدا مي ‌ شود؛ پس حالا در سكوت و آرامش ساخته شود و بعد برآيند پرالتهاب آن روي پرده بيايد. اصلاً همينكه در فيلمي، كسي اكبر عبدي را بدزد و يك ميليون دلار پول بخواهد مي ‌ تواند به قدر كافي كنجكاوي برانگيز باشد؛ از بين همه مردم، چرا اكبر عبدي و از اين همه نرخ، چرا دلار؟ ما تمام مسائلي را كه جامعه به آن مبتلاست وارد فيلم كرديم و سؤالات ديگري را هم براي مخاطب به وجود آورديم. من نمي ‌ خواستم واكنش ‌ هاي مختلف و سؤالاتي كه توليد مي ‌ شود در روند فيلم تأثير بگذارد.

چرا راضي شديد فيلم ‌ تان در اين شرايط نامناسبِ اكران، روي پرده بيايد؟

-من فكر نمي ‌ كردم فيلمم قرار باشد در يك جشنواره زودرس شركت كند. منظور من از اين جمله، اكران همزمان بيست و چند فيلم ديگر به همراه فيلم خودم است و به نوعي فكر مي ‌ كنم جشنواره فيلم فجر از همين الان آغاز شده است! در طول تاريخ سينماي ايران، كي چنين چيزي سابقه داشته كه 29 فيلم سينمايي با هم اكران شود؟ بيشتر شبيه به يك شوخي است. شنيده ‌ ام يكي از دوستان مسؤول گفته همه صاحبان آثار با رضايت اين كار را كرده ‌ اند در حاليكه اصلاً اينطور نيست. اصلاً قرار نبود فيلم ما با چنين مختصاتي روي پرده بيايد. من فكر مي ‌ كردم فيلم قرار است در هشت يا 9 سينما اكران شود و بعد به تعداد سالن ‌ هاي آن اضافه شود. ماه ‌ ها بود كه من به دنبال اكران اين فيلم بودم و از اوايل سال و بعد از اينكه پروانه نمايش كار را گرفتيم، اكران عمومي آن را پي گرفتم. وجود چنين شرايطي، كار را براي هر فيلمي دشوار مي ‌ كند. زماني كه ما وارد ماجرا شديم ديديم قبل از ما همه فيلم ‌ ها قراردادهايشان را بسته ‌ اند و فكرمان اين بود كه در تابستان يا مهر ماه لابه ‌ لاي فيلم ‌ هاي ديگر اكران را شروع كنيم، اما به ما مي ‌ گفتند هيچ سالن سينمايي وجود ندارد.

الان هم با پنج-شش سالن به نمايش در آمده است.

-اول قرار بود سوم دي فيلم روي پرده بيايد، بعد به 9 دي موكول شد و به ما هم گفته بودند مي ‌ توانيم با 8 سالن توافق كنيم كه ميسر نشد. من خبر نداشتم وزارت ارشاد قرار است انبارگرداني كند. فيلمي كه اين همه طراوات و تازگي و نو بودن در آن وجود دارد و از نظر ساختاري، به سبب پرداخت تمام و كمال به يك بازيگر معروف، در اين سينما نمونه ديگري ندارد چرا بايد با چنين وضعي اكران شود؟ ما تا امروز بازخوردهاي خيلي خوبي از مردم گرفته ‌ ايم، اما در اين فصل سال و در ميان انبوه فيلم ‌ هاي موجود، اين استقبال ‌ ها به چشم نمي ‌ آيد. من ابتداي امر به قدري نسبت به اكران اين فيلم اميدوار بودم كه جايي به شوخي گفته بودم مي ‌ خواهيم با «مذاكرات مستقيم آقاي عبدي» جشنواره فيلم فجر را جمع كنيم! اگر خبر داشتم كه قرار است با چنين شرايطي روبرو شويم اصلاً تن به اكران نمي ‌ دادم.

| شما از ابتداي نگارش، بر مبناي شخصيت اكبر عبدي داستان را شكل داديد؟

-طبيعتاً همينطور است. قرار بود فيلمي با حضور تنها يك بازيگر ساخته شود و توانايي ‌ هاي اين بازيگر شرط اول بود و محبوبيت ‌ اش شرط دوم. ما حتي براي ايفاي نقش روح پدربزرگ او هم از خودش استفاده كرديم. من از ابتدا به آقاي عبدي فكر مي ‌ كردم. الان هم كه فيلم ديده شده، هستند افرادي كه به من گفته ‌ اند اگر روزي بخواهي قسمت ‌ هاي بعدي اين فيلم را بسازي ما حاضر به همكاري هستيم.

از اين افراد اسم نمي ‌ بريد؟

-مهران مديري و رامبد جوان. واقعاً سخت و در عين حال جذاب است كه به بهانه چنين قصه ‌ هايي، يك بازيگر تمام توانايي ‌ هاي خود را به عرصه ظهور برساند. واقعيت اين است كه اكبر عبدي اين كار را كرده است. الان در شوك عجيبي قرار گرفته ‌ ام. فكر مي ‌ كردم اين فيلم مي ‌ تواند به شكل فوق ‌ العاده ‌ اي در سينماي ايران اثرگذار باشد و با مردم ارتباط برقرار كند اما به خاطر اكران بسيار بد، اين فرصت از آن گرفته شده، وگرنه تمام كساني كه به تماشاي فيلم نشسته ‌ اند آن را دوست داشته ‌ اند و اين جمله واقعاً اغراق نيست. ما حتي يك نفر را هم نديديم كه بعد از تماشاي فيلم بگويد وقتم حرام شد، خوابم برد و هر چيزي شبيه به اين. فرصت ما از دست رفت و ديگر هيچ كاري نمي ‌ توان كرد. «مذاكرات مستقيم آقاي عبدي» يك فيلم سياسي طنز است كه با همه آثار سياسي كه تا امروز ساخته شده تفاوت دارد.

چرا نخواستيد فيلم را در جشنواره شركت بدهيد؟ براي اكران عجله داشتيد؟

-يك ايده و كار نو در سينماي ايران اتفاق افتاده به اين سبب كه مثلاً شخصي مثل آقاي ضرغامي را به چالش كشيده است. همينطور كسي مثل كاترين اشتون و ... را. ما مي ‌ خواستيم زودتر فيلم را اكران كنيم تا صحبت كردن از اين چهره ‌ ها موضوعيت داشته باشد و طراوت كار حفظ شود. براي مثال شوخي كردن با عزت ا... ضرغامي در هنگامي كه رياست صدا و سيما را بر عهده دارد، فرق دارد با زماني كه ديگر در اين سمت خدمت نمي ‌ كند.

فكر مي ‌ كنيد به جز آقاي عبدي چه كسي مي ‌ تواند سوژه ساخت چنين فيلم ‌ هايي باشد؟

-ما بازيگران زيادي داريم كه اين توانايي را دارند كه فيلمي را يك تنه جلو ببرند. پرويز پرستويي، رضا عطاران و ... نمونه اين افراد هستند.

راستي، به نظر شما چرا محبوب ‌ ترين شخصيت ‌ هاي هنري بين مردم، بازيگران طنز هستند؟

-ما جامعه خسته، كلافه و سياست ‌ زده ‌ اي داريم. هر روز اتفاقات عجيبي در اين جامعه مي ‌ افتد كه هيچ ‌ كدامش طنز نيست. از تهاجمات دار و دسته داعش گرفته تا فجايع ديگر. مردم ما 8 سال تلخ را در دوران جنگ پشت سر گذاشته ‌ اند و از نظر ذهني و روحي درگير بوده ‌ اند. بعد از يك جنگ 20 سال طول مي ‌ كشد تا جامعه به روال عادي برگردد و ما حتي 20 سال بعد از جنگ هم آرامش نداشتيم. هميشه درگير مسائل مختلف بوده ‌ ايم و اخبار بيروني هم مضاف بر اين تلخي ‌ ها شد. طبيعتاً در اين خستگي و كلافگي حاصل از اين همه تشنج، نياز به يك فضاي آرام احساس مي ‌ شود و اين فضا اگر ملبس به شادي شود، بهتر است. سينما يكي از تأمين ‌ كنندگان اصلي اين فضاي شاد و آرام است و در رأس آن، بازيگران كمدي. طبيعي است كه آنان بيشتر از هر قشر ديگري در دل مردم جاي داشته باشند. خنداندن اين مردم گرفتار و عبوس كار سختي است. هنگام كار هم به اكبر گفتم كه نگرانم و نمي ‌ دانم ما مي ‌ توانيم مردم را به خنده بيندازيم يا نه؟ خدا را شكر اين اتفاق رخ داد. فيلم را حتي وقتي با اهالي حرفه ‌ اي سينما مي ‌ ديدم، رضايت را در ميان آنان احساس كردم. تا به حال كسي اينطور و يك جا با جميع مسوولين شوخي نكرده بود. ما پاي جان كري را هم به فيلم كشانديم. سال گذشته و بعد از تماشاي فيلم ‌ هاي جشنواره ‌ اي، كارشناسان مي ‌ گفتند فيلم ‌ هاي تلخي ساخته شده و سال سينمايي سختي پيش رو داريم و به ندرت فيلم طنزي ديده شد. يكي از اهداف ما هم اين بود كه تلخي را از سينما كم كنيم.

برای گرفتن پروانه ساخت با مشكلی روبرو نشديد؟

-نه. تنها به ما گفتند از دوستاني كه نام آنان در فيلم برده شده، اجازه بگيريم و ما هم انجام داديم.

اين فيلم يك نمونه مشابه خارجي هم دارد. اينطور نيست؟

-فيلمي به نام «مدفون شده» وجود دارد و فيلم ما هم با نگاهي به آن ساخته شده است، اما آن فيلم ژانري جدي دارد و به طور كلي فضاي فيلم ما با آن متفاوت است؛كما اينكه آقاي ضرغامي هم در فيلم اشاره مي ‌ كند به اينكه من قبلاً يك فيلم آمريكايي شبيه به همين فيلم ديده ‌ ام. ما از ابتدا چيزي شبيه به همين نام را براي فيلم در نظر داشتيم و تأكيد داشتيم اسم اكبر عبدي هم حتماً در عنوان اثر قيد شود.

از سريال ‌ تان چه خبر؟ همان مجموعه ‌ اي كه قرار است يك همكاري مشترك بين هند و ايران باشد.

-در كشور هند، به جز خودشان كسي فيلم نساخته است. آنان خيلي سختگيرانه با اين موضوع برخورد مي ‌ كنند. ما فيلمنامه سريال را به زبان خودشان ترجمه كرديم و به دست ‌ شان رسانديم و مجوز گرفتن از دولت هند كار سختي بود. آنان قرار بود به يك گروه تصويربرداري براي دو ماه كامل اجازه كار بدهند. ما از ابتداي سال سكانس ‌ هاي مربوط به ايران را گرفتيم و حالا چند روزي مي ‌ شود كه به ما خبر داده ‌ اند مجوز كارمان صادر شده و مي ‌ توانيم به آنجا سفر كنيم. الان هم در صدد رفتن به هند هستيم. احتمالاً تا ده روز ديگر به اين كشور مي ‌ رويم.

و حرف آخر؟

-تا امروز هيچكس در سينما جرأت نكرده بود به سراغ چنين مضاميني برود و ما تجربه ‌ اش كرديم و توانستيم نظر مثبت منتقدان و مردم را هم جلب كنيم. حالا كه فيلم دارد به شيوه بدي اكران مي ‌ شود از مردم مي ‌ خواهم به تماشاي آن بنشينند و اينطور نباشد كه فيلم واقعاً در ميان آثار موجود، مدفون بشود.

منبع: بانی فیلم