کمدي يا درام؟! مسئله اين است

: «پنج برتر» عنوان فيلم کمدي ـ رمانتيک جديد کريس راک کمدين سياهپوست آمريکايي است که در آن سير وقايع سريع و همه چيز توام با کمي تا قسمتي اغراق است و در آن راک رل کمديني به نام اندره الن را بازي مي کند که در يک بحران گرفتار آمده و از اين منظر موضوع فيلم جديد الن شايد با زندگي خود راک خيلي فرق نداشته و از بعضي جهات شبيه به آن باشد و شايد هم بحثي تکراري را مطرح کند که در ادامه مطلب به آن مي پردازيم. حتي اگر اين نگرش و قياس طبيعي در کار نباشد، آندره الن در داستان اين فيلم مردي معرفي مي شود که ابتدا با درخشش در Standup comedy (کمدي سر صحنه) به شهرت نسبي مي رسد و سپس با بازي در چند فيلم پرحادثه و جذاب و جا افتادن در فرانچيزهاي سينمايي بيشتر اوج مي گيرد. او آن گاه با بازي در يک سري فيلم اکشن که بي شباهت با چهارگانه «اسلحه برتر» نيست و در رل کاراکتري به نام هامي و با به دست گرفتن اسلحه و مبارزه با تبهکاران و تکيه کلام و عبارتي مانند گفته هاي ارنولد شوارتزنگر معروف (الان دوره هامي است) به درجاتي بسيار بالا در اين حرفه مي رسد. اين نيز پايان ماجراجويي هاي حرفه اي آندره نيست و او در قدم بعدي در فيلم سياسي ـ حادثه اي «Uprize» رل يک برده انقلابي و معترض را در کشور هاييتي ايفا مي کند. او در همين راستا و در نماهاي نخستين فيلم «پنج برتر» در حال تبليغ براي اين فيلم مشاهده مي شود ولي تلاش او چندان به بار نمي نشيند و فيلم اندک مدتي بعد از اکران شکست تجاري شديدي مي خورد اما کريس راک که محل شکل گيري اين وقايع و مکان زندگي آندره را شهر نيويورک انتخاب کرده، با سرعتي که در ابتداي مطلب هم از آن ياد کرديم، فراز و فرودهاي زندگي اين هنرمند را به تصوير مي کشد و از کارهاي موفق قبلي او و همچنين اهداف بعدي اش ياد مي کند. چيزي که به دل نمي نشيند در اين ميان چارلي رز هم در نقش خودش ظاهر مي شود و جايگاه آندره را در دنياي پر نوسان هنر تقويت مي کند. در نمايي از فيلم چارلي رز در حضور سايرين آندره را خنده دارترين مرد در اين مديوم و در کل هنر سينما معرفي مي کند اما آندره با رد کردن تلويحي آن تاکيد مي کند که او ديگر حس کميک ندارد و اصلا گرايشي به ادامه حضور در آثار خنده دار را ندارد. چيزي که چندان بر دل نمي نشيند و فيلمساز ـ يعني خود راک ـ با آگاهي از جايگاه کريس راک در سينما و اين که او چقدر در ژانر کمدي ـ اجتماعي جا افتاده، مخصوصاً از اين صحنه استفاده مي کند تا بر ارزش کمدي و هنرمندان اين ژانر تاکيد ورزد. نمونه هاي قبلي از همين ديدگاه «Top five» نگاهي به مقوله کلي سينما و وسيله اي تازه براي قياس کارهاي کمدي با ساير ژانرهاي سينمايي و نمايشي است. از ديرباز کمدين ها گلايه داشته اند که به رغم تمامي اهميت و دشواري کارشان، به آنها اعتبار لازم داده نشده و همواره اولويت به هنرمندان درام و کارهاي دراماتيک داده شده است. هنر چيست و کمدي کدام است؟ اين سؤال مبحث «کمدي يا درام» پيشتر نيز در چندين و چند اثر سينمايي به طور مستقيم و غير مستقيم مورد اشاره و بررسي قرار گرفته بودند و در اين راستا مي توان «سفرهاي ساليوان» کار سال 1941 پرستون استرجس را مثال زد و در آن کارگردان کمدي سازي را مي بينيم که وقتي راجع به کار بعدي اش پرس و جو مي کنند، مي گويد مايل است فيلم بعدي اش تصويري کامل از رنج هاي انساني و به واقع يک درام عميق باشد زيرا فقط از اين طريق است که خودش و کارهايش جدي انگاشته مي شود و قدرش را مي دانند. فقط رنج و درد انسان ها در «خاطرات استار داست» فيلم سال 1980 وودي الن که به گونه اي نگاه طعنه آلود او به «5/8» شاهکار اجتماعي ـ فلسفي سال 1963 فده ريکو فيلني ايتاليايي است، الن هم رل يک کارگردان به دردسر افتاده به نام سندي بيتس را بازي مي کند که دائماً درباره ريشه علايق خود جستجو مي کند و از خودش مي پرسد آيا بايد به ساخت فيلم هاي خنده دار ادامه بدهد و يا تغيير رويه بدهد. کاراکتر بيتس در اين فيلم مي گويد: من چندان احساس کميک ندارم و نمي توانم در اين راه ماندگاري داشته باشم زيرا به هر جا مي روم جز رنج و درد انساني چيزي نمي بينم و دنيا سرشار از آلام و مشکلات بشري است. وقتي بيتس صحنه هايي از فيلم جديدش را که داراي موضوعي دراماتيک است براي سران استوديوي خود پخش مي کند، يکي از مديران مي گويد: آيا اين مرد نمي داند صاحب يکي از مهمترين و بهترين حس ها و هنرهاي زندگي است (هنر طنز سرايي)؟ تکليف چيست؟ بنابراين تنها تفاوتي که کار جديد راک با آثار سينمايي فوق دارد، اين است که او از منظر يک کمدين سياهپوست سؤالي را که گفتيم (کمدي مهم است يا درام) مطرح مي کند و موضوع را به اين شکل مي شکافد و مطرح مي سازد که اگر هنرمند مردد و به شک افتاده سياهپوست باشد و مشکلات اضافي سياهپوستان در غرب را هم داشته باشد، تکليف چيست؟ در همين ارتباط کاراکتر آندره الن يک مصاحبه پر نکته با يک خبرنگار روزنامه نيويورک تايمز به نام چلسي براون (با بازي روزاريو داوسون) در قسمتي از فيلم دارد که در آن راک تمامي نکات موردنظرش را در زمينه مباحث مورد اشاره بيان مي کند و بحث کمدي يا درام و جايگاه سياهپوستان هنرمند را در اين وادي به بحث مي گذارد و چلسي با مشکل و شمايلي مثل دايان کيتون در «آني هال» فيلم کلاسيک شده سال 1977 وودي الن، آندره الن را در مورد مسئله و سؤالي که گفتيم، به گونه اي به محاکمه مي کشد. در يک مسير طولاني با اينحال ديري نمي پايد که چلسي در پس زمينه تاريک و پر فريب نيويورک شروع به کوتاه آمدن در مقابل اين هنرمند به بن بست رسيده مي کند و اين دو با سفر در سطح شهر نيويورک، چه با ماشين و چه مترو و چه از طريق پياده روي هم تصويري از زندگي گذشته و امروز کاراکتر الن را به دست مي دهند و هم از فضاي متغير جامعه اي مي گويند که آرمان خواهي هاي پرثبات را از مردمانش دريغ مي کند و آنها را مثل کاراکتر آندره الن درگير با سؤالاتي دائمي مي سازد. در اين مسير طولاني ديدار و گفتگوي کاراکتر کريس راک را با همسايه هاي سابق و دوستانش که رل هايشان را بن ورين، تريسي مورگان، شري شپرد، لسلي جونز، مايکل چه و جي پاروا ايفا مي کنند، به کرات و با وسعت مي بينيم و مي شنويم. تلاشي توام با صداقت حاصل اين بحث ها هر چه باشد، فيلم جديد راک با داستان نويسي و کارگرداني خود او ميداني برابر را به روزاريو داوسون در نقش خبرنگار مصاحبه کننده ارزاني مي دارد و او نيز اگر از راک در مسابقه جلب نظر موافق تماشاگران پيش نيفتاده باشد، قطعاً عقب هم نيفتاده است. کريس راک فيلمي را ارائه کرده که فوق العاده نيست و جواب سؤالات مطروحه خويش را به دقت نمي دهد اما بر اين اصرار مي ورزد که سياهان کمدي باز در تلاش خود صادق هستند و نه خود و نه سايرين را فريب نمي دهند. مشخصات فيلم عنوان: «پنج برتر» محصول: کمپاني پارامونت تهيه کنندگان: اسکات رودين و الي بوش سناريست و کارگردان: کريس راک مدير فيلمبرداري: مانوئل البرتو کلارو تدوينگر: آن مک کاب موسيقي متن: لودويگ گورانسون طول مدت: 101 دقيقه بازيگران: کريس راک، روزاريو داوسون، گابريل يونيون، کوين هارت، تريسي مورگان، سدريک دي اينتر تينر، جي پي اسموو، شري شپرد، آندرس هولم، روماني مالکو، لسلي جونز و جي پاروا. منبع: بانی فیلم