روایت آیت الله جوادی آملی از توصیف امام رضا درباره امام جواد + صوت/ تفاوت شیوه پرده‌برداری از چهره ائمه در بیان استاد فاطمی‌نیا/ کیفیت شهادت امام تقی چگونه بود؟/ مرثیه‌سرایی در شهادت امام نهم با نوای میرداماد، مطیعی و کریمی

قبل از ميلاد امام جواد به امام رضا(سلام الله عليهما) مي‌گفتند شما هنوز فرزندي نداريد، فرمود از كجا مي‌دانيد: «يرزقني الله ولداً ذكراً يفرق به بين الحق و الباطل». يك فرزند پسر خواهد داد كه فارق بين حق و باطل است که دین را زنده می کند.

بعد از تولد وجود مبارک امام جواد سلام الله علیه همان تعبیری که درباره امامان گذشته بود، درباره امام نهم هم هست که «هذا المولود أعظم برکتةً»؛ یعنی آنچه در روی زمین از برکات الهی مشهود است، این مولود از همه آنها برتر است. هیچ نعمتی به اندازه ولایت و امامت معصوم نیست.

وجود مبارک امام جواد در کودکی در جایی ایستاده بود، راوی خواست اندام حضرت را ببیند و وصف کند، فوراً حضرت نشست. بعد فرمود «ان الله احتجّ في الإمامه بمثل ما احتجّ به في النّبوّة فقال: وَ آتَيْناهُ الْحُكْمَ صبیّاَ». فرمود جریان امامت من در دوران کودکی جزء معجزات الهی است. جريان امامت و جريان نبوّت كه کسبی نيست.

بنده دیدم کسی را که واردات قلبیه داشت. الان یک مشتی در جامعه بلند شدند و این حرف ها را می کوبند؛ آقا این حرف ها چیه؟ مکاشفه یعنی چه؟ شهود یعنی چی؟ واردات قلبیه یعنی چی؟ آقا جان این چیزها شوخی نیست، اگر در مورد چیزی اطلاع ندارید، حرف نزنید.

درست است که همیشه دروغگو داشتیم؛ از اصل هر چیزی بدلش همیشه بوده؛ الان طلای بدلی هم در بازار هست، اما طلای بدلی نباید شما را از اصل آن ناامید کند. همیشه اصل و بدل داشتیم، روحانی بدلی، پزشک بدلی، نویسنده بدلی و از این طرف اصلی هم داشتیم. حالا اگر کسی دکان باز کرده و به دروغ می گوید کشف و شهود، آن چیز دیگری است. اما این مسئله وجود دارد؛ اگر کسی سواد داشته باشد، نمی تواند اصلاً منکر کشف و شهود شود.

شخصی را زیارت کردم که سید بزرگواری بود که واردات قلبیه داشت ایشان می گفت ائمه یکسان اند؛ حالا امیرالمؤمنین علیه السلام پدر است و امام هادی علیه السلام فرزند، اما از نظر امامت یکی هستند. شاید در بین آنها یکی رتبه دیگری هم داشته باشد که عقل ما به آنجا راه نمی دهد، حضرت هادی علیه السلام عین امیرالمومنین علیه السلام است، حضرت مجتبی علیه السلام عین امیرالمومنین علیه السلام است اگر غیر از این را بگوییم شیعه نمی شویم.

اما آن بزرگوار که واردات قلبیه داشت، می گوید: به من القا شد که بنای خدا بر این بود که پرده از چهره اینها کاملاً برنگیرد، به اندازه ای برگیرد که مردم گمراه نشوند، اما اگر یک اندازه پرده بیشتر برداشته شود چشم آدم خیره می شود، می گوییم این استغفرالله خداست! امام علی امام اول بود، خدا مجبور بود پرده ها را بیشتر کنار بزند، دیدیم که غلو کرده و او را خدا دانستند.

در حضرت مجتبی که عین پدرشان بودند کمتر پرده برداری شد، در امام حسین بیشتر، آن ولی خدا می گفت که در هر امامی که کمتر بشه در ائمه بعدی جبران می شود. در حضرت سجاد کمتر شد در حضرت باقر و صادق بیشتر شد، در امام موسی بن جعفر کمتر شد در امام رضا تا حدی جبران شد.

در مورد حضرت جواد و امام هادی و امام حسن عسکری علیهم السلام در هر سه امام پرده برداری بسیار کمتر شد و جبران آن ان شاء الله در مورد حضرت بقیة الله الاعظم حجة بن حسن العسکری ارواحنا الفداه خواهد شد؛ که این از اسرار الهی است.

بخشی از سخنان استاد فاطمی نیا در اختتامیه جایزه ادب و هنر - منبع: خبرنامه دانشجویان ایران

در تـاریـخ شهادت نهمین امام شیعه حضرت جوادالائمه علیه السلام روایات گوناکونی وارد شده است، چنانکه مسعودى، روز شهادت حضرت را در پنجم ذى الحجه سال 219 ه.ق می داند، (1) اما طبق مشهورترین روایات، عروج ملکوتی ایشان در آخر ماه ذى القعده سال 220 هجرى قمری بوده است، و در آن هنگام از سن شریفش تنها 25 سال و چند ماه گذشته بود.

كیفیت شهادت آن امام مـظلوم به اختلاف نقل شده است که مشهورترین آنها در پی می آید:

نقل اول

ابن شهر آشوب در کتاب " مناقب آل ابیطالب " نقل می کند:

پس از آن که مردم با معتصم بیعت کردند، به عبدالملك که والى مدینه بود نامه ای نوشت تا آن حضرت را همراه "ام فضل" روانه بغداد كند، هنگامی که حضرت وارد بغداد شد به ظاهر مورد احترام قرار گرفت، سپس معتصم به وسیله غلام خود "اشناس" شربتى براى امام فرستاد،

وقتی اشناس شربت را به خدمت آن حضرت آورد، عرض کرد: این شربتى است كه خلیفه براى خود ساخته است و پیش از شما خود و گروهى از بزرگان از آن نوشیده اند و امر كرده است شما هم آن را با یخ بنوشید. سپس یخ آورد و براى حضرت شربت آماده كرد. امام فرمود: در شب آن را مى نوشم . اشناس گفت : باید خنك نوشیده شود وگرنه یخ آن آب مى شود. هرقدر آن امام غریب مظلوم از آشامیدن امتناع نمود آن ملعون اصرار كرد و امام علیه السلام با علم به عمل آنان، آن شربت زهرآلود را نوشید. (2)

استاد علامه سید جفر مرتضی عاملی می گوید: « شاید معتصم در یك روز سه بار به مسموم ساختن امام علیه السلام اقدام كرده است تا مطمئن شود به هدف خود مى رسد، چنانچه در روایت اشناس نیامده است كه امام علیه السلام با نوشیدن آن شربت به شهادت رسید.» (3)

نقل دوم

علامه محمد تقی مجلسی (ره) در کتاب " جلاء العیون " نقل می کند:

معتصم یكى از نویسندگان خود را مامور كرد تا ابوجعفر علیه السلام را به منزل خود دعوت كند و زهرى در غذای آن حضرت بریزد. آن ملعون نیز چنین كرد ولى امام علیه السلام نپذیرفت و فرمود : تو مى دانى كه من در مجالس شما حاضر نمى شوم . آن شخص ‍ گفت : غرض إطعام شما است و متبرك شدن خانه ما به مقدم شریف شما، یكى از وزارء خلیفه نیز آرزوى ملاقات شما را دارد. پس آن امام مظلوم به اجبار آن شخص به منزل او رفت.

شیعیان، اطراف خانه امام مظلوم خویش جمع شدند و چون معتصم درصدد بر آمده بود آنان را از تشییع جنازه آن حضرت باز دارد، شمشیرهایشان را آویخته، براى ایستادگى تا پاى مرگ، هم پیمان شده بودند...

هنگامی که غذا تناول فرمود، اثر زهر را در گلوى خود احساس نمود. برخاست و اسب خود را طلبید. صاحب خانه از او خواست نرود، امام علیه السلام فرمود: بیرون رفتن من از خانه تو براى تو بهتر است! وقتی حضرت بـه مـنـزل رسـیـد اثـر زهـر در بدن شریفش ظاهر شد و در تمام آن روز و شب منقلب بود تا آنكه مرغ روح مقدسش بـه بال شهادت به اعلی درجات بهشت پرکشید. (4)

نقل سوم

علامه محمد حسین مظفر (ره) در کتاب " تاریخ الشیعه " نقل می کند:

‍معتصم که از امام جواد علیه السلام حقد و كینه ای عمیق داشت، امام علیه السلام را به زندان افكند، اما سرانجام چاره ای ندید جز آنکه حضرت را از میان بردارد. به همین منظور امام علیه السلام را از زندان بیرون آورد و به همسر ایشان، "ام فضل" (دختر مامون) که انحرافش از آن حضرت برای معتصم آشکار بود، زهرى داد و از او خواست آن زهر را به خورد امام علیه السلام بدهد. همسر امام خواسته او را اجابت كرد و امام علیه السلام با زهر معتصم مسموم گردید... (5)

شیخ عباس قمی (ره) در کتاب شریف "منتهی الآمال" به نقل از " عیون المعجزات" می گوید:

ام الفضل انگور رازقى را زهرآلود كرد و به نزد آن امام مظلوم آورد. وقتی حضرت از آن انگور مسموم تـنـاول نـمـود، اثر زهر در بدن مباركش ظاهر شد. در این هنگام آن ملعونه از کار خود پشیمان شد و گریه و زارى كرد، حضرت فرمود: اکنون كه مرا كشتى گریه مى كنى، به خدا سوگند كه به بلایى مبتلا خواهى شد كه درمان نشود...، و همان شد که امام علیه السلام فرموده بود و با مرضی هلاک شد که درمان پذیر نبود و درنهایت زیانكار دنیا وآخرت گردید.(6) مسعودى در " اثبات الوصیة" می گوید: معتصم و جعفر بن ماءمون هر دو ام فـضـل را واداشتند بر كشتن آن حضرت و جعفر بن مأمون به سزاى این امر در حال مستى به چاه افتاد و او را مرده از چاه بیرون آوردند.(7)

آن نونهـال جویبار امامت در اول سن جوانى در حالی که تنها بیست وپنج بهار از عمر شریفش گذشته بود، از آتـش کینه دشمنان از پا درآمد.شیعیان، اطراف خانه امام مظلوم خویش جمع شدند و چون معتصم درصدد بر آمده بود آنان را از تشییع جنازه آن حضرت باز دارد، شمشیرهایشان را آویخته، براى ایستادگى تا پاى مرگ، هم پیمان شده بودند...

پیکر مطهر آن امام غریب را بعد از غسل و كفن آوردند و در مقابر قریش در پشت سر جد بزرگـوارش حضرت موسی بن جعفر علیه السلام دفن نمودند، و به حسب ظاهر"واثق باللّه" بر آن حضرت نماز خواند ولی در واقع حضرت امام على النقى علیه السلام از مدینه به طى الا رض آمد و متصدى غسل و كفن و نماز و دفن پدر بزرگوارش شد.

ـــ پی‌نوشت‌ها ـــــــــــــــــ

1. مسعودى، أبو الحسن على بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ج3، ص464.

2. ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابیطالب، ج 4، ص 384.

3. عاملی، جعفر مرتضی، الحیاة السیاسیة للإمام الجواد علیه السلام، ص101.

4. مجلسی، محمد تقی، جلاء العیون، ص 968.

5. مظفر، محمد حسین، تاریخ الشیعه، ص56.

6. قمی، عباس، منتهی الآمال، باب یازدهم، فصل پنجم.

7. مسعودى، أبو الحسن على بن الحسین، إثبات الوصیة، ص 227.

منبع: تبیان