تحول‌فرهنگی‌دربخش‌انرژی
سرویس فرهنگی « فردا »: مدتی است در مجامع بین‌المللی به شاخص‌های زیست‌محیطی توجه ویژه‌ای می‌شود. از پدیده‌ای به نام گرمایش زمین نام برده می‌شود، خطر آسیب لایه ازن مطرح می‌شود، از نابسامانی‌های جوی و تغییر رفتار دینامیکی زمین سخن به میان آورده و بر خطر آلودگی هوا به عنوان عاملی آسیب زننده بر سلامت جوامع بشری تأکید می‌شود.
همه اینها بر اثر فعالیت های تکنولوژیک و صنعتی انسان پس از قرن شانزدهم میلادی روی زمین به جا گذاشته شده اند و با توسعه تکنولوژیک و صنعتی کشورها شدت می گیرند.
با این حال باعث تعجب نخواهد بود که کمبود منابع تولید انرژی می تواند چه فجایعی به ارمغان آورد. منابع تجدیدناپذیر انرژی نظیر نفت، زغال سنگ اورانیوم در سطح زمین بسیار محدود وجود دارند و در درازمدت از بین خواهند رفت. برای تهیه این مواد از ذخایر کربنی کائنات نیز هزینه های مالی سرسام آور نیاز است. در حال حاضر براساس اطلاعاتی که سازمان فضایی آمریکا منتشر کرده است، قمر سیاره زحل با نام تایتان، دارای ذخایر زیادی گاز طبیعی به صورت مایع است، اما دسترسی تکنیکی برای انتقال این مواد به زمین به هیچ عنوان مقرون به صرفه نیست. لذا به نظر می رسد در آینده نزدیک، ساکنان زمین از نظر ذخایر سوخت های تجدیدناپذیر با بحران جدی مواجه باشند.
در چنین شرایطی تنها راه مقابله با پیامدهای کاهش ذخایر هیدروکربنی، سرمایه گذاری بلندمدت و مستمر در بخش انرژی های تجدیدپذیر نظیر انرژی خورشیدی نورولتایی، نیروگاه برج خورشیدی، نیروگاه های بادی (که از یاتاقان ها و پره های غول پیکر استفاده می کنند) و انرژی امواج دریاست. در حالی که هزینه های ساخت تجهیزات حفاری نفتی همراه بالا رفتن هزینه خرید و استفاده از فلزاتی نظیر فولاد، آهن، برنج، مس و تنگستن در جهان افزایش می یابند، هزینه های تکنولوژی های انرژی تجدیدپذیر روز به روز رو به کاهش هستند.
یکی از مهم ترین راهکارهایی که برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز در اتخاذ آن پیشگام شده اند، سیاستگذاری عمومی در توسعه انرژی غیرمتمرکز و خرج دلارهای نفتی در طرح های بزرگ و بلندپروازانه انرژی تجدیدپذیر است. هم اکنون یکی از گروه های بزرگ صنعتی و تجاری ایران با در اختیار داشتن کارگاه ها و کارخانجات متعدد، نیروگاه های خصوصی و بیش از 35 شرکت تخصصی در زمینه تولید انرژی فعال است و پتانسیل رقابت با شرکت های بزرگی نظیر زیمنس آلمان، آلساندو ایتالیا، ژنرال الکتریک آمریکا را دارد، اما متأسفانه توجه سیاستگذاران و مدیران متخصص این شرکت بیشتر به تکنولوژی توربین های گازی زیمنس سری 2000 ای است. تکنولوژی این توربین های گازی متعلق به دهه 1980 میلادی است.
این توربین های گازی در کشورهایی نظیر هندوستان بخش اعظم برق مصرفی را تولید می کنند اما همزمان تولیدکننده گازهای آلاینده نظیر اکسیدهای نیتروژن هم هستند. این گازها نه تنها به محیط زیست آسیب می زند، بلکه مسبب کاهش سطح سلامت عمومی از طریق آلوده کردن هوا هم هستند. البته هزینه های کم گاز طبیعی در ایران در رواج احداث این نیروگاه ها بی تأثیر نبوده است. تحول تکنولوژیک در این حوزه نیازمند عزم ملی مسئولان و سیاستگذاران است. البته از دیگر سو، برخی تحولات تکنولوژیک نیازمند بررسی وضع صنعت و تکنولوژی در ایران است. به نظر می رسد تحولات تکنولوژیک و رعایت اصول اخلاقی فنی و زیست محیطی صرفا به سیاستگذاری مسئولان وابسته نباشد.
تحولات تکنولوژیک ارتباط پیچیده ای با مقوله فرهنگ در جامعه دارد. در پژوهشی میدانی از فعالیت فولادفروشان و فولادکاران در تهران که شامل فروشندگان ورق و تسمه های فولادی، متخصصان عملیات حرارتی فولاد، خمکاران، برشکاران، سوراخکاران و ماشین کاران می شود می توان نکات ظریف فرهنگی و اخلاقی زیادی را مشاهده کرد. آیا در این بازار چه رابطه ای بین تخصص و صنف می توان نسبت داد؟ روابط بین مشتری و فروشنده بر چه اساسی است؟ آیا استانداردهای مهندسی قطعات تقاضا می شوند یا صرفا از موجودی بازار و محدودیت انتخاب مواد مورد نیاز صنعت سخن گفته می شود؟ چه دستورالعمل های فنی بر بازار فولاد ایران حاکم است؟
پاسخگویی به این پرسش ها و ارائه راهکار در جهت حل و فصل مشکلات موجود نیازمند راهکارهای فرهنگی اصناف و مشارکت مردمی است. در این راستا فرهنگ قانونمداری در اجرای دستورالعمل های فنی، فرهنگ ارزشگذاری به اصول علمی و روش های علمی و نوآوری تکنولوژیکی و فرهنگ رعایت انصاف و نحوه برخورد با مشتری/ خریدار یا کارفرما، در صنعت ایران نیازمند بررسی و مطالعه است. پژوهش و مطالعه موردی میزان رعایت اصول اخلاقی، شامل هنجارها، ارزش ها و فضیلت های حاکم در روابط افراد در بازار و صنعت به حل بسیاری از مشکلات کمک خواهد کرد. این مطالعات با رویکرد پژوهش های انتقادی و همچنین رویکرد پژوهش های تحلیلی با ارائه آمار و ارقام، مطالعات میدانی، روش های علمی نو و مدل های مدیریتی قابل ارزیابی است. تحولات فرهنگی در این عرصه سیاستگذاری های آینده نگرانه و عمیق را با رویکردهای ذکر شده می طلبد. نیاز است جوانان دانشجو به مصاحبه با صنعتگران و تکنیسین ها بپردازند.
مطالعات میدانی در بازار از نحوه تعامل بازاریان (به عنوان نمونه در بازار فولاد) به وسیله جوانان گسترش یابد و نتایج این مطالعات در دانشگاه ها و پژوهشگاه ها به صورت طرح های کوتاه مدت ارائه شوند. در واقع می توان با رویکردی تحلیلی نسبت به تکه تکه کردن مسائل پیچیده به مسائل کوچک تر و پاسخگویی به آنها زمینه حل مسائل بزرگ را فراهم کرد. مثلا این که نگاه صنعتگران و فروشندگان به مسائل اخلاقی به چه شکل باشد، چه ویژگی هایی داشته باشد و چه افقی را ترسیم کند، نتایج مهمی را در عرصه پیشرفت تکنولوژیک کشور در بر خواهند داشت. لذا این بسیار ضروری به نظر می رسد که سیاستگذاران و مسئولان بخش علم و تکنولوژی بر ورود علوم انسانی به عرصه مطالعات مهندسی توجه بیشتری نشان دهند و به تشویق دانشجویان و پژوهشگران بر محورهای مطرح شده تأکید نمایند. امید است با توسعه فعالیت های ذکر شده، زمینه پیشرفت و نوآوری هر چه بیشتر در حوزه علم و تکنولوژی و صنعت در ایران حاصل شود.
منبع: جام جم آنلاین
دیدگاه تان را بنویسید