حاشیه های اختتامیه جشنواره تئاتر فجر

تسنیم: اختتامیه سی‌ودمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با سه جایزه «هملت» برای آرش دادگر و حاشیه‌های از گرفتگی ریه‌های تئاتر تا در آغوش گرفتن بازیگر خردسال کرمانشاهی توسط وزیر ارشاد، در تالار وحدت برگزار شد. اختتامیه تئاتر فجر که قرار بود از ساعت 18 آغاز شود با 45 دقیقه تاخیر شروع شد. علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی مرادخانی، معاون هنری وزیر، احمد مسجد جامعی، رئیس شورای شهر تهران، سیدحسین هاشمی، استاندار تهران، حسین طاهری، مدیر کل هنرهای نمایشی، قادر آشنا، دبیر جشنواره و هنرمندان پیشکسوتی چون، فردوس کاویانی، انوشیروان ارجمند، علی نصیریان، ناهید مسلمی، نصرت‌الله مسعودی، پری صابری و... در تالار وحدت برگزار شد. قادر آشنا اولین سخنران مراسم بود که به تشکر از حاضران و گروه‌ها پرداخت و مقصر مشکلات برگزاری جشنواره تئاتر فجر خود دانست و هر آنچه خوبی و حسن جشنواره بوده است را حاصل تلاش هنرمندان تئاتر عنوان کرد. برگزیدگان بخش پوستر و عکس و رادیو تئاتر اولین کسانی بودن که روی صحنه آمدند. پس از آن جوایز بخش خیابانی حاشیه‌های جذابی را همراه داشت که مهم‌ترین آن حضور سعیده ذبیحی، بازیگر خردسال نمایش «در انتظار یوسف» از استان کرمانشاه بود،‌ این بازیگر خردسال پس از حاضر شدن با لباس کردی روی صحنه مورد تشویق حاضران قرار گرفت و پس از دریافت جایزه، علی جنتی او را در آغوش گرفت. امیرحسین مدرس، در میان اجرای برنامه خطاب به مسئولان حاضر به ویژه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: شهامت ندارم که در برابر چهره‌هایی که به عنوان چراغ راه ما و استادان بزرگ ما در جمع حضور دارند، بگویم بازیگرم، اما به عنوان یک علاقه‌مند به تئاتر و کسی که چند بار روی صحنه رفته است می‌خواهم بگویم که مدتی است مسئله آلودگی هوا سرآمد خبرها و دستور کارهای شورای شهر و دیگر نهادها است، اما ریه‌های تئاتر کشور پیش از هوای تهران دچار گرفتگی است، آقای جنتی، با اینکه چند ماه بیشتر نیست که وزارت را پذیرفته‌اید، خواهش می‌کنم برای انرژی بچه ‌های تئاتر فکری بکنید، ریه‌های تئاتر خسته است. بزرگداشت چهار هنرمند پیشکسوت تئاتر، فردوس کاویانی، انوشیروان ارجمند، ناهید مسلمی و نصرت‌الله مسعودی، هر چند آن طور که انتظار می‌رفت جذابیت خاصی نداشت، اما پیش از حضور این هنرمندان روی صحنه، کلیپی بخش شد که این بزرگان تئاتر در آن صحبت کردند، ارجمند در این تصاویر گفت:«بزرگداشت برای تشویق و از یاد نرفتن است، باید هنر تئاتر در میان مردم جایگاه پیدا کند تا مردم خود سالن تئاتر بسازند. من آنچه که به باور مردم رسانده‌ام را دوست دارم.» کاویانی دومین هنرمندی بود که در این کلیپ صحبت کرد، او گفت:«با کارگاه نمایش تئاتر را شروع کردم، نمایش به سلیقه من نزدیک بود، باید مردم را به دیدن تئاتر دعوت کنیم، اگر کسی تئاتر ببیند، در زندگی موفق است.» مسعودی نیز در این کلیپ اظهار داشت:«من اگر تئاتر را دوست نداشتم، برای این مراسم 500 کیلومتر، آن هم در زمستان نمی‌آمدم.» مسلمی نیز در این کلیپ شعری را برای حاضران خواند، او پس از حضور روی صحنه گفت: از مسئولان تشکر می‌کنم که وقتی سالم هستم برایم بزرگداشت گرفته‌اند. پس از این بزرگداشت، علی جنتی پشت تیریبون رفت و گفت: مخاطب جزئی از روایت است و با آن ارتباط دو سویه دارد و از سوی دیگر همه عوامل را برای اجرایی مجازی و برش یک واقعیت در زندگی روزمره فراهم می‌آورد. هر چند هنر نوپدید سینما گوی رقابت را از هنر نمایشی ربوده است و به یک رسانه فراگیر جهانی تبدیل شده اما باید دانست که نما ریشه در نمایش دارد. سینما زاده نمایش است و فرزند کوچک نمایش به حساب می‌آید. در حقیقت نهال سینما از آبشخور نمایش تغذیه می‌کند به همین دلیل است که اغلب هنرمندان سینما کار هنری را با تئاتر آغاز کردند و در سینما موفق‌تر از دیگر هم قطاران خویش با نگاهی ژرف به نمایش و سینما می‌نگرند. وی افزود: به وضوح در هنرهای نمایش بازگیر روی صحنه سه بعدی می‌رود و به اجرای زنده و گاهی به ظاهر می‌پردازد اما سینما روی پرده‌ای تخت روایتی را در قالب نور و رنگ ارائه می‌دهد. جنتی تصریح کرد: نمایش پویاتر و اصیل‌تر از سینما است. نمایش در هر جا و با هر امکاناتی قابل اجراست. نمایش با اندک امکاناتی قادر به روایت تاثیرگذاری است در حالیکه سینما پرهزینه و یک‌سویه است. نمایش جزئی از تاریخ فرهنگ ملت‌ها است و با فرهنگ عمومی و عرف رایج قرابت بیشتری دارد. بازیگر نمایش انرژی و توان و چندانی می‌خواهد تا ساعت‌ها و روزهای متمادی در صحنه بماند و با شخصیت مورد نظر همزادپنداری کند و مفاهیم خود را به مخاطب القا کند. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه تئاتر اغلب عمیق است اظهار داشت: تئاتر به رویدادها نگاهی فلسفی، پیچیده و درون‌شناختی دارد. وقتی مخاطب پای صحنه می‌نشیند ذهن او مدت‌ها درگیر اجرا و القای فیلسوفانه دیداری است که تئاتر برای او آفریده است. از این بابت تئاتر هنری ماندگار است. تئاتر هنری برای تعالی ارزش‌هاست و هنرمند همواره برای رشد و شکوفایی خرد و اندیشه فعالیت می‌کند. هنرمند دیالوگ را خوب می‌داند و می‌فهمد چون گفت‌وگو مهمترین ابزار اوست. اما غالبا تفکر، تدبر و سکوت خارج از صحنه را به پرگویی ترجیح می‌دهد. او دلی سوخته و قلبی سرشار از شوق به آفریدن دارد. آفریدن اثری که مردم را به کار آید و ماندگار باشد و تا اعماق جان مخاطب نفوذ کند. آفرین اثری که منجر به تسهیل رفتارهای نابخردانه شود او رنج مقدسی در نهان دارد و بار امانتی را به دوش می‌کشد که بسیاری تحمل آن را ندارند. هنرمند تئاتر در پی آرمان‌شهری است که همه ما در پی ساختن آن هستیم. وی افزود: هنرمند تئاتر آزاداندیش است و از ویژگی‌های آزاداندیشی نقدپذیری است. نقدی که مایه رشد و بزرگ شدن است او نقد را می‌شنود دیدگاه عرف را می پذیرد و به نظر منتقد و مخالف احترام می‌گذارد اما تاخیر و محرومیت را بر نمی‌تابد. تئاتر نیز باید چون دیگر هنرها از درون بجوشد تا بر دل بنشیند و ماندگار شود. هنر سفارشی و کوششی ماندگار نخواهد ماند و زود محو و نابود می‌شود. جنتی با اشاره به اینکه آزاداندیشی در کشور ما میراث بنیانگذار انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) است اظهار داشت:‌ امام همان است که برای آزادی ملت ایران مجاهدانه تلاش نمود و برای رشد هنر اصیل نظراتی راهگشا ارائه کرد. امروز روز ورود اوست و یادش را گرامی می‌داریم. هنر فاخر تئاتر می‌تواند به عالیترین شکل فرهنگ یک ملت را معرفی کند و به رسانه‌ای تاثیرگذار تبدیل کند این هنر در انتظار تلنگری است که انبوه مخاطبان خویش را برای تولید و اجرای آثار غنی و قوی فراخواند. واضح است که دیکته ننوشته غلط هم ندارد تئاتر هم ممکن است مانند دیگر هنرها ملاحظاتی داشته باشد که قابل درنظر گرفتن است. هر که پای در میدان عمل بگذارد عمل خطا هم دارد. مهم این است که تعامل سعه صدر و گذشت را بیاموزیم و به کار گیریم. با آنکه هنر نمایش هنری دیرینه، ارجمند و قابل احترام است و همواره منبع الهام و ارتزاق دیگر هنرها بوده است اما در سایه دیگر هنرها بویژه سینما و تلویزیون قرار گرفته است و هنرمند هنرهای نمایشی همواره مکدر است. در کشور ما به این هنر کم توجهی شده است و صدای هنرمندان و پدید آورندگان سختکوش هنر کمتر شنیده و دیده شده‌اند. سالن‌های اختصاصی تئاتر محدود یا آنقدر قدیمی و فرسوده است که برازنده این هنر فاخر نیست. نمونه آن ساختمان زیبای تئاتر شهر است ساختمانی که نماد هنر در پایتخت است. وزیر ارشاد تصریح کرد:‌ تئاتر شهر مدتهاست که حال و روز خوشی ندارد من می‌دانم که سال‌ها به این هنر فاخر آنطور که شایسته و بایسته بوده است توجه نشده و می‌دانم دغدغه امنیت شغلی و تداوم کار همواره هنرمندان این عرصه را آزار می‌دهد. من می‌دانم بر شما مهربانان سخت گذشته است. نمونه آن رنجنامه‌ای است که چندی قبل نغمه سمینی در خدمت رئیس جمهور خواند. با این همه شما با شکوفایی ستودنی همچنان در صحنه حضور دارید و اجازه ندادید چراغ تئاتر خاموش بماند. هیچ یک از ما نه بر یکدیگر بلکه با یکدیگر و با فهم دقیق از اصالت هنر تئاتر این هنر مردمی را یاری خواهیم کرد و با امید به آینده دست در دست هم خواهیم داد. وزیر ارشاد با ابراز خرسندی از برگزاری تئاتر فجر اظهار داشت:‌ جشنواره‌های تئاتر با همت اهالی تئاتر زنده و پویا است و اهالی تئاتر همچنان امیدوارانه تلاش می‌کنند و عاشقانه به این هنر بزرگ احترام می‌گذارند شوق و اشتیاق برگزاری این جشنواره و استقبال مخاطبان از نمایش‌ها بیانگر آن است که تئاتر ظرفیت بزرگی دارد که باید شکوفا شود و به جایگاه اصلی خود بازگردد. جنتی با اشاره به تنوع اجراها در جشنواره تئاتر فجر گفت: بخش‌های مختلف جشنواره و رقابت در بخش‌های جنبی نشان می‌دهد که این هنر با تمام جنبه‌هایش در صحنه است. تئاتر فجر که ویترین اصلی نمایش کشور است امسال در سی و دومین سال پربارتر از همیشه به ثمر رسیده است. استادان گرانقدر و هنرمندان عزیز و دست‌اندرکاران جشنواره درود بر شما که این هنر ارزشمند را پاس می‌دارید و برای حفظ و ارتقاء آن در عین کاستی‌ها گام‌های بلند بر می‌دارید. از سختکوشی و تلاش عاشقانه شما نسبت به این هنر ارزشمند تشکر می‌کنم. مدرس پس از این سخنرانی هم اظهار داشت: آقای وزیر سخنان شما را به عنوان عهدتان با خانواده تئاتر تلقی می‌کنیم. در ادامه مراسم، نمایش کوتاهی با نام «روزهای جشنواره» توسط محمد رحمانیان به یاد هنرمندانی که در سال جاری از میان اهالی تئاتر رفته‌اند، یعنی سعدی افشار، محمود استادمحمد، مرشد ولی‌الله ترابی، شیخ احمد خمسه‌ای و رضا رضامندی اجرا شد. مدرس در اواسط مراسم اعلام کرد که باید سریع‌تر سالن را تحویل مسئولان بنیاد رودکی دهند، اما حسین کیانی در زمان دریافت جایزه خود اعلام کرد که وقتی وزیر اینجاست چه کسی می‌خواهد این کار را بکند. همچنین پیش از آغاز بخش بین‌الملل دوربین‌های صدا و سیما جمع آوری شدند و گویا اختتامیه تئاتر فجر به اندازه افتتاحیه فیلم فجر ارزش نداشت که تلویزیون تنها به پخش بخشی از آن بسنده کرد. پیام دهکردی که جایزه بهترین بازیگری مرد در بخش بین‌الملل را دریافت کرد، پس از حضور روی صحنه گفت: وجود جوایز گذرا است و تئاتر می‌ماند و اینکه باید قصه را دوباره بسازم، باید به سمت تئاتر خصوصی برویم، متاسفانه وضعیتی شده که نخبگان عرصه تئاتر کشور از این عرصه هنری بزرگ فاصله گرفته‌اند. از همه می‌‌خواهم که به مظلوم ترین جشنواره خصوصی تئاتر، یعنی تئاتر امید، کمک کنند. پس از دهکردی، مسعود رایگان پشت تیربون رفت و گفت: : آقای وزیر دستی را که به مهربانی به سمت اهالی تئاتر دراز کردید ما به مهربانی می‌فشاریم، از شما می‌خواهم با مهربانی، بزرگانی چون بهرام بیضایی، رکن‌الدین خسروی، محمد کوثر و حسین پرورش را به کشور بازگردانید. از اتفاقت هیجان انگیز جشنواره، دریافت سه جایزه طراحی صحنه، کارگردانی و جایزه بزرگ بخش بین‌الملل توسط آرش دادگر برای نماش «هملت» که دادگر، جایزه کارگردانی خود را به فرزندش سیاوش که با خودش روی صحنه آورده بود تقدیم کرد، پس از اینکه دادگر جایزه بزرگ بین‌الملل را از علی نصیریان دریافت کرد، تمام گروه نمایش «هملت» روی صحنه آمدند. «هملت» پرافتخار ترین نمایش این دوره از جشنواره بود. اختتامیه تئاتر فجر، هم چون برگزاری جشنواره از جذابیت و شور و حالی خاصی برخوردار نبود و این بار نیز مشکلاتی برای حاضران به ویژه عکاسان روی داد و آن اختصاص جایگاه خبرنگاران و عکاسان به مخاطبان عادی بود. سی‌ودومین جشنواره تئاتر فجر با دبیری قادر آشنا، امشب 12 بهمن ما به کار خود پایان داد.