معرفت امام حسين(ع) زمان و مكان ندارد

سرویس فرهنگی «فردا»: فیلمی که احمد رضا درویش عقیده دارد «صاحب کار» او را برای ساخت آن انتخاب کرده است. قیام امام حسین(ع) و موضوع عاشورا انگیزه بزرگی برای درویش و سرمایه گذاران رستاخیز بوده تا حاصل کارشان یک فیلم بین المللی خارج از چارچوب های رایج سینمای ایران باشد .

ا آنکه تقریباً یک دهه از عمرش را صرف تولید رستاخیز کرده اما با شور و شعف خاصی در مورد این فیلم صحبت می کند . فیلمی که احمد رضا درویش عقیده دارد «صاحب کار» او را برای ساخت آن انتخاب کرده است. قیام امام حسین(ع) و موضوع عاشورا انگیزه بزرگی برای درویش و سرمایه گذاران رستاخیز بوده تا حاصل کارشان یک فیلم بین المللی خارج از چارچوب های رایج سینمای ایران باشد . فیلمی که یک سال و هفت ماه مراحل فنی اش به طول انجامیده و حالا در آستانه جشنواره فیلم فجر قرار است رونمایی شود . درویش در این گفتگو از انگیزه اش برای کارگردانی این پروژه و حواشی آن صحبت کرده است.

چند سال از عمرتان را صرف پروژه «رستاخیز» کردید؟ - اواخر سال 84 پروانه ساخت این فیلم صادر شد، یعنی در دولت هشتم، از آن تاریخ تا امروز چهار دولت عوض شده است ! این پروژه برای من و تهیه کننده حدود 9 سال زمان برد اما برای گروه تولید حدود 6 سال.

تقريبا يك دهه از زندگي تان را پاي اين پروژه گذاشتيد. چرا بعد از «دوئل»-که آن هم تولید نسبتاً دشواری داشت- پروژه بی دردسرتری را انتخاب نکردید؟

- من رستاخیز را انتخاب نکردم. او مرا انتخاب کرد. مضمون فیلم درباره قیام امام حسین (ع) و پیامدهای آن است. این مضمون برایم آن قدر اهمیت داشت که به سویش کشیده شوم. دوم اینکه فکر می کردم حتماً باید کاری در خصوص این رخداد مهم تاریخی در کارنامه ام ثبت شود. انگیزه سومم این بود که موضوع عاشورا و حوادث پیرامون آن با آنچه که دغدغه سینمایی ام را تشکیل می دهد تطابق داشت.

یعنی به لحاظ فرم و ساختار... - بله، به هر حال فکر می کردم این موضوع دستمایه بسیار خوبی در مختصات ذهن من برای تولید یک فیلم سینمایی است.

مخاطب پیشینه روشنی از فیلم تاریخی در سینمای ایران ندارد و طی این سال ها کمتر فیلمسازی رغبت داشته در این حیطه کار کند. با توجه به اینکه در کارنامه شما هم این علاقه‌مندی به چشم نمی‌خورد انتخاب چنین ژانری ریسک به حساب نمی‌آمد؟

- هیچ وقت خودم را در چارچوب نوع خاصی از فیلمسازی محدود نکرده ام. هر قصه ای که مرا درگیر کند، فارغ از ژانر، آن را برای ساخت انتخاب می کنم. یعنی ممکن است در آینده فیلم کمدی یا کودک هم بسازم. این انتخاب بر می گردد به ارتباط ذهنیت سینمایی من با سوژه و احساس درونی من نسبت به موضوع.

...اما سابقه نشان داده که مختصات سینمای ایران، چنین کارهای تاریخی را برنمی تابد... - فیلم رستاخیز خیلی با مختصات زیبایی شناختی یا مختصات سینمای ایران به لحاظ تولید، اقتصاد، سالن، مدیریت و ... تطابق ندارد. اگر می خواستیم در راستای مختصات اقتصادی حاکم بر سینما یا مختصات کمی یا کیفی سینمای ایران حرکت کنیم اصلاً ساختن این فیلم توجیه نداشت. در واقع این فیلم همان طور که سرمایه‌گذاران و حتی عوامل اش محدود در ایران نیستند با مختصات داخلی حرکت نکرده است . تلاش کردیم متر و معیارهایی که برای تولید این فیلم در نظر بگیریم عام تر باشد و دامنه وسیع تری را در بر گیرد.

این به خاطر موضوعی بود که فیلم «رستاخیز» داشت؟ - حرکت، معرفت و اندیشه امام حسین‌(ع) زمان و مکان ندارد. در اقصی نقاط دنیا، جهان اسلام و حتی جهان غیر اسلام، امام حسین(ع) را به عنوان یک شناسه برای مسلمانان می شناسند. وقتی نام حسین(ع) برده می‌شود اسلام واقعی در ذهن مخاطب متبادر می شود. به همین دلیل مخاطب ایرانی یک بخش -البته مهم- از دامنه مخاطبان این فیلم در نظر گرفته شده است. این موضوع هم در نگارش فیلمنامه، هم تولید و هم مرحله نمایش فیلم لحاظ شده است.

ظاهراً خیلی اصرار داشتید از کمک های دولتی برای تولید این پروژه عظیم استفاده نکنیدچرا؟ - از آنجا که مضمون این پروژه مربوط به یک واقعه و دوره ای از تاریخ است، ضمن اینکه عمومیت دارد و می تواند مخاطب وسیعی داشته باشد، دست اندرکاران «رستاخیز» تصمیم گرفتند در بخش سرمایه گذاری نگاه مشارکتی داشته باشند . یعنی تامین کننده منابع مالی فیلم محدود به یک جغرافیای خاص نباشد. به همين خاطر قرار شد هزینه‌های تولید این کار مبتنی بر اراده و باور کسانی باشد که نسبت به سیدالشهدا و ماجرای قیام امام حسین (ع) اعتقاد قلبی دارند. این یکی از قدم‌هایی بود که برای جلب مشارکت و گستردن دامنه تاثیرگذاری فیلم برداشته شد. این موضوع در انتخاب بازیگران فیلم هم لحاظ شده است. به غیر از ایران، بازیگرانی از کشورهای کویت، عراق، سوریه و لبنان در «رستاخیز» حضور دارند. هفت بازیگر خارجی در کشورهای خودشان و حتی جهان عرب چهره های شناخته شده ای هستند. در بحث پست پروداکشن هم همین طور . کل مراحل فنی فیلم در استودیویی با استانداردهای جهانی در خارج از ایران انجام شده است.

اما درباره عوامل پشت دوربین این موضوع را لحاظ نکردید. همه عوامل از حرفه ای های سینمای ایران انتخاب شدند... - دنبال اسم نبودیم . دنبال این بودیم که چه ابزار و امکاناتی برای تولید این فیلم مهم است. تلاش کردیم در راستای کیفیت فیلم بهترین ها را انتخاب کنیم. البته بعد از اتمام فیلمبرداری یک سال و هفت ماه همه مراحل فنی (ادیت، صداگذاری، ویژوآل افکت، تصحیح رنگ، موسیقی) در لندن توسط تکنسین های مجرب انجام شده است.

ظاهراً هم تدوینگر و هم آهنگساز رستاخیز از سرشناس‌های هالیوود هستند؟ - «طریق انوار» تدوینگر «رستاخیز» قبل از این فیلم، «سخنرانی پادشاه» را مونتاژ کرده بود که برای این فیلم نامزد دریافت جایزه اسکار شد. یا مثلاً فیلم «زیبای آمریکایی» را همین تدوینگر مونتاژ کرده بود. آهنگساز «رستاخیز» هم «استفان وربک» است که پیش از این برای موسیقی فیلم «شکسپیر عاشق» اسکار گرفته بود. موسیقی «رستاخیز» توسط این آهنگساز نوشته و در استودیو اَبی رود ماکت موسیقی ساخته شد. ضبط موسیقی در استودیوی گلکسی بلژیک انجام گرفت و توسط ارکستر سمفونیک بروکسل اجرا شد.

از زمان تولید فیلم تاکنون هیچ وقت رسماً در مورد سرمایه گذاران رستاخیز صحبتی انجام ندادید. - در شناسنامه فیلم آنها را معرفی کردیم . سه شرکت در تولید این فیلم سرمایه گذاری کرده اند، از ایران موسسه فرهنگ تماشا، شرکت دلتا مدیا از کویت و شرکت آکوا فالز از انگلستان . البته این دو شرکت در قالب هلدینگ این سرمایه گذاری را انجام داده اند . یعنی افراد زیادی تحت عنوان این شرکت ها به صورت فردی در این فیلم سرمایه گذاشته اند، منتها شرکت تماشا از نظر حقوقی با این دو شرکت قرارداد دارد.

تمایل دارید هزینه تولید این فیلم را اعلام کنید؟ - این موضوع به تهیه کننده فیلم مربوط می شود.

طبیعتاً از حالا به پخش کننده بین المللی هم فکر کرده‌اید... - گروهی از سازندگان فیلم با مشارکت افرادی کارشناس مشغول بررسی و طراحی پخش بین المللی «رستاخیز » هستند.

سال گذشته عنوان می شد که خودتان تمایل نداشتید «رستاخیز» در جشنواره سی و یکم به نمایش در بیاید. چرا؟ - تصمیم گیری درباره این فیلم فقط بر عهده من نیست من کارگردان این فیلم هستم و تهیه کننده اش آقای تقی علیقلی زاده است. تصمیم گیری بر عهده صاحبان این فیلم است. قطعاً هر تصمیمی گرفته شده جمعی بوده. اما در مورد جشنواره سال گذشته باید بگویم در مجموع فضایی که بر سینمای ایران حاکم بود، بستر مناسبی برای ارائه این فیلم به جشنواره و سپس اکران عمومی وجود نداشت . به همین دلیل سازندگان فیلم تصمیم گرفتند تا زمانیکه شرایط متعادلی در سینمای کشور ایجاد شود دست نگه دارند.

طی این چند ماه مدیران جدید سینما در خصوص وضعیت «رستاخیز» با شما صحبت کرده اند؟ - بله، مسئولان فعلی سینمای کشور در جریان جزئیات پروژه ی «رستاخیز» و آنچه که در طول این 9 سال بر این فیلم گذشته هستند.

بعد از سال ها در سینمای ایران دو فیلم عظیم تاریخی ساخته شده یکی «رستاخیز» و دیگری فیلم «محمد(ص)». ناخوداگاه این دو فیلم در مقام مقایسه با یکدیگر قرار می‌گیرند. نظری در این مورد دارید؟ - در موقعیت و جایگاهی نیستم که بخواهم در مورد پروژه همکارانم صحبت کنم. بسیار مشتاق هستم این فیلم تولید و با چنین مختصاتی به سینمای ایران اضافه شود. هر کدام از این دو فیلم شرایط خودشان را دارند و من در جایگاهی نیستم که بخواهم آنها را با هم مقایسه کنم.

تایم فیلم مشخص شده و اینکه قرار است یک یا چند نسخه برای اکران تهیه شود؟ - «رستاخیز» یک فیلم بلند تاریخی است. امروزه در تمام دنیا تایم فیلم های تاریخی بالاتر از 3 ساعت است که البته فیلم ما کمتر از این زمان است. اما اینکه با چه فرمت و تایمی فیلم در اکران عمومی عرضه شود بر عهده تهیه کننده و پخش کننده است.

با توجه به اینکه تایم فیلم طولانی است آيا پخش کننده و تهیه کننده تصمیم ندارند يك نسخه مینی سریال از آن را برای پخش در کشوهای عربی تهیه کنند؟ - خیر، «رستاخیز» یک فیلم سینمایی است که با مدیوم سینما ساخته شده و فقط در سینماها اکران خواهد شد.

فیلم به زبان فارسی اکران می شود؟ - زبان اصلی فیلم فارسی است دوبله عربی و زیرنویس انگلیسی فیلم نیز انجام شده و آماده است.

حالا که این پروژه به سرانجام رسیده از حاصل کار رضایت دارید؟ - طبیعی است که قرار گرفتن در چنین پروژه ای با این مضمون و مجموعه تجربه ها حاصل بزرگی برای من داشته است. از اینکه برای ساخت این فیلم انتخاب شدم خوشحالم. این شانس بزرگی بود که نصیب من شد.