بیست و چهار، «امنیت آمریکا» را چگونه به تصویر می‌کشد؟ + تصاویر

سرویس فرهنگی «فردا»: بوروکراسی روح حاکم بر هر سیستم سازمانی است که موجب قانونمندی و ضابطه‌مندی هر یک از اعمال آن سازمان می‌شود، در سمت دیگر نظام مدیریتی عنوان ادهوکراسی وجود دارد که در معنا از آن شایسته سالاری یاد می‌شود، ساختار ادهوکراسی پیچیده گی خاص خود را دارد اما یکی از مهم‌ترین عیب‌های این شکل از مدیریت میل پیدا کردن سازمان به هرج و مرج است ۱) القای ادهوکراسی در نسبت با بوروکراسی: این مسئله در سریال ۲۴ به خوبی نشان داده شده است، در بسیاری از موارد که سیستم بوروکراسی توان حل کردن مسئله‌ای را ندارد جک با بر هم زدن تمام قواعد و قوانین حاکم به شیوه ادهوکراتیک عمل کرده و مسئله پیش آمده را حل می‌کند. ساخت یک شخصیت ادهوکرات از جک موجب می‌شود تا وی با برهم زدم همه قوانین جامعه را نجات دهد و به تعادل برساند اما بعد از ایجاد تعادل با قوانین‌‌ همان جامعه محاکمه می‌شود، مسئله‌ای که در فصل هفت به آن اشاره شده است. ۲) زن نماد سرزمین: زیر پوستهٔ ظاهری تمامی سریال‌ها و فیلم‌های سینما استراتژیک با استفاده از انگاره‌ها و نماد‌های مختلف، تصویر‌هایی گوناگون را در ذهن مخاطب شکل می‌دهد، تصاویری که در نگاه نخست قابل دیدن نیستند اما بر ذهن و قلب مخاطب تاثیر می‌گذارند و به مرور زمان موجب باور سازی در افراد می‌شود. این انگاره‌ها در محصولات غنی هالیوودی با ظرافت خاصی بیان می‌شود، یکی از این انگاره‌ها که در سریال‌ها و فیلم‌های مختلف دیده می‌شود زن می‌باشد استفاده از زن به عنوان نماد سرزمین و عقیده به طوری که از آن، مام میهن یاد می‌شود، یکی از ارکان سینمای استراتژیک است. هر‌گاه در آثار سینمایی زنی در مناسبات عاطفی قرار گرفت و ازدواج کرد و یا به کسی علاقه‌مند شد یعنی آماده است تا برای فرهنگ یا سرزمین مقابلش آغوش بگشاید اگر مردی که نماد سرزمین است میل به زنی نمود یعنی می‌خواهد آن سرزمین یا عقیده را تصرف کند، اگر زنی در فیلمی کشته شد نشان دهنده آن است که تفکر فرهنگ او نابود شده است و اگر زنی زاد ولد نداشته باشد یعنی آن تفکر عقیم و سترون است. در سریال ۲۴ رئیس جمهور هر‌گاه به زنان اطرافش نزدیک می‌شود به قدرت حکومت و کشور خود نزدیک شده است و هر وقت شیرازهٔ مناسبات خانوادگی‌اش نسبت به همسر، دوست دختر و یا هر زن دیگری سست می‌شود کشور و ادارهٔ آن در حال خارج شدن از دست او می‌باشد در این سریال القای قدرت و اقتدار جامعه از رابطه سیاستمداران با زنان اطرافشان نشان داده می‌شود و مسائل امنیتی نیز به همین گونه رقم خورده است. سازندگان ۲۴ موضوع کلان حکومت را در یک جامعهٔ کوچک مینیاتوری خلاصه کرده و با قرار دادن دختر جک در مقابل او به عنوان سرزمین، اصلِ حفظ عقیده و فرهنگ به هر قیمتی را بر عهده جک گذاشته است. هر‌گاه فاصله بین جک و دخترش کم باشد جامعه در تعادل است و هر‌گاه بین این دو فاصله به وجود می‌آید تعادل امنیتی جامعه دچار مشکل می‌شود اینجامعه مینیاتوری دو نفره، جک و دخترش کیم آن را شکل می‌دهد در نسبت با جامعهٔ کلان آمریکا که رئیس جمهور و اطرافیانش آن را شکل می‌دهند تفاوت ماهوی ندارد. ۳) القای ضعیف بودن زن‌ها برای ریاست جمهوری: این مقوله از دیگر جزئیات سریال۲۴ محسوب می‌شود، به تصویر کشیدن این موضوع که یک زن نمی‌تواند از خانواده و فرزندانش در هر شرایطی دست بکشد، اما نکته قابل توجه در این ارتباط آن است که زمان پخش فصل هفت درست در زمان رقابت انتخاباتی بین اوباما و هیلاری کلینتون بود که کمک شایانی به پیروزی اوباما کرد. ۴) القای سیاه پوست بودن رئیس جمهوری که برای تغییر وارد عرصه انتخابات می‌شود: در این سریال رئیس جمهور سیاه پوستی به تصویر کشیده شد که هدف او صداقت و حذف بی‌صداقتی از صحنه سیاست است و این صحنه دقیقا‌‌ همان شعاری می‌باشد که هشت سال بعد اوباما را به ریاست جمهوری رساند. از دیگر نکات فیلم درگیری‌های تروریستی در خاک آمریکا و خاورمیانه همزمان با ریاست جمهوری فردی سیاه پوست است. ۵) القای مدیریت استراتژیک: روند نیل به قدرت و حفظ تعادل آن توسط دو گزاره تعریف می‌شود، روح حاکم بر سیاستی که هدف وسیله را توجیه می‌کند و روح حاکم بر تصمیم‌ها، که در جامعه امنیتی این شکل وجود دارد و دوم آنکه وضعیت فعلی مطلوب واقع شده است و تلاش برای حفظ وضعیت فعلی صورت می‌گیرد، تلاش‌های صورت گرفته برای نظم جامعه نیاز مدیریت استراتژیک است که در سراسر سریال به تصویر کشیده شده است. ۶) نفی اعتماد به دیگران: این موضوع مانند سایر فیلم‌های استراتژیک در این سریال موضوعیت دارد در سریال این مسئله که فرد حین عملیات نباید به هیچ کس اعتماد کند به مخاطب القا می‌شود. ۷) به تصویر کشیدن تروریسم اسلامی و مسلمان تروریست: به تصویر کشیدن انواع و اقسام تروریست‌های مسلمان و القای اسلام هراسی یکی از مهم‌ترین مسائل مطرح شده در این سریال است. ۸) تحذیر به تروریست‌ها جهت اقدام علیه آمریکا: این سریال تهدیدی عیان برای تروریست‌ها است که چنانچه اگر کسی به آمریکا تعرض کند در مواجه با آن گروه و یا فرد هیچ کوتاهی نخواهد کرد. ۹) مساله قدرت و ارزش اخلاقی (چگونگی اختلاط قدرت و ارزش اخلاقی): یکی دیگر از مسائلی که در این فیلم قابل بررسی است مسئله قدرت و ارزش اخلاقی و چگونگی اختلاط این دو با یکدیگر است امری که در سریال ۲۴ مد نظر قرار گرفته است. القای آنکه صاحبان ثروت و قدرت سر انجام کاندید‌های مورد نظر خود را از صندوق بیرون می‌آورند به طور مثال تضمین پالمر به طرفداران خود که پیروزی انتخاباتی وی قطعی است، تصویری که این فیلم در ذهن سیاستمداران ایرانی ایجاد کرد تصویر مبارزه با دروغ بود، امری که ابعاد آن تصویری همانند این موضوع را در ذهن سیاستمداران ایرانی قرارداد که هشت سال بعد جامعه ایران منبع اتفاقاتی همانند آن شد که می‌توان آن را برآمده از القای یک سریال استراتژیک دانست. البته درک درست این موضوع بسیار مهم است، توجه به این نکته که پالمر تمام عناصر دروغ و آلودگی را از اطرافش کنار می‌گذارد تا نشان دهد به دنبال صداقت است اما در جامعه ایران به این نکته توجه نشد، به آن معنا که همهٔ عوامل قدرت و ثروت را کنار خود داشتند اما مبارزه با دروغ را نیز شعار می‌دادند. ۱۰) مدیرت بحران مسئله‌ای که در هر فصل از این سریال کاملا به چشم می‌خورد بحرانی که در انتهای آن جک، قهرمان فیلم موفق به مهار آن می‌شد. ۱۱) حمله به سفارتخانه‌های روسیه وچین در خاک آمریکا ۱۲) نمایش اهمیت سرمایه انسانی در بحران ۱۳) القا تهدید مداوم تکنولوژیکی جامعه و کشور ۱۴) وجود نفوذی‌ها در کاخ سفید و سی. تی. یو ۱۵) مقابله و مقاومت در برابر تهدید‌های تروریستی ۱۶) القای مدیریت همه از کاخ سفید تا افراد جامعه در مدیریت بحران تهدید‌های گوناگون در امنیتی‌ترین کشور دنیا: فربه ترین و گسترده‌ترین مسئله‌ای که در سیستم حکومت ایالت متحده آمریکا قابل مشاهده است دستگاه اطلاعاتی امنیتی می‌باشد دستگاه اطلاعاتی اشراف اطلاعاتی را به وجود می‌آورند و هم اکنون در ایالات متحده جامعه‌ای تحت عنوان جامعه اطلاعاتی وجود دارد که اینجامعه از ۱۶ نهاد اطلاعاتی تشکیل شده است. نخستین سرویس سی. آی. اِی (Central Intelligence Agency) سازمان اطلاعات مرکزی است که مربوط به سرویس امنیت خارجی آمریکا است. دومین نهاد امنیتی دی. آی. اِی (Defense Intelligence Agency) سرویس اطلاعات دفاعی امریکا است که اطلاعات نظامی آمریکا را کنترل می‌کند. سومین آن اف. بی. آی (Federal Bureau of Investigation) اداره تحقیقات فدرال که مربوط به سرویس اطلاعات داخلی آمریکا است. وچهارمین سرویس اطلاعاتی که مخوف‌ترین نهاد امنیتی اطلاعاتی می‌باشد ان. اِس. اِی (National Security Agency) آژانش امنیت ملی می‌باشد این نهاد متولی شبکه جهانی اینترنت می‌باشد و تمامی اتفاقات روی داده در فضای سایبر را کنترل می‌کند سرویس ان. اس.‌ای وابسته به وزارت دفاع آمریکا است. مجموع دستگاه‌های امنیتی کیکی را اداره می‌کنند که به آن کیک اطلاعاتی می‌گویند؛ کیک اطلاعاتی سه طبقه‌ای که لایه نخست آن اطلاعات (Information) است در این لایه از ریز‌ترین تا درشت‌ترین اطلاعات از افراد جمع آوری شده است. لایه دوم (Investigation) به معنای حرکت اطلاعات از جز به کل است کلمه آی در اف. بی. آی از همین کلمه است کارآگاهنان در اف. بی. آی از یک گزارهٔ جز به سر نخ یا اصل مطلب می‌رسند که به طی شدن این مرحله (Investigation) می‌گویند. به لایه سوم کیک (Intelligence) ‌می گویند در این نوع اطلاعات از کل به جز می‌رسند به آن معنا که مسائل کلان را به صورت می‌شود یا نمی‌شود دسته بندی کردن و از آن‌ها بتوان اطلاعات کلان به دست آورد. پایه و اساس سریال ۲۴ نیز بر مبنای سازوکار‌های امنیتی و اطلاعاتی گذاشته شده است درواقع سریال ۲۴ تلاش می‌کند تا با امنیتی نشان دادن فضای کشور آمریکا انواع تهدید‌ها را به مردم نشان دهد و با القای ترس از تهدید‌ها و جدی نشان دادن خطر تروریسم بتواند سیاست‌های کلان خود را اجرا کند در این سریال نیز در هر فصل یک سیستم امنیتی به خوبی برای مخاطبان تبیین شده است.   ایران و سریال۲۴: در این سریال خانواده‌ای ایرانی وجود دارد که یکی از هنر پیشه‌های آن زنی ایرانی الاصل بوده و همسرش نابی نام دارد و اسم پسرشان بهروز است که یک اسم فارسی محسوب می‌شود. این خانم از جملهٔ معروف و همیشگی در فیلم استفاده می‌کند و می‌گوید: «همه مسلمانان تروریست نیستند اما همه تروریست‌ها مسلمانند» و این دقیقا مقارن با زمانی است که ایران درگیر پرونده هسته‌ای می‌باشد و ریاست جمهوری ایران خاتمی است. بهروز در فصل ۴ قسمت ۱۸ توسط پرادو کشته می‌شود نام فرد دیگر صابر اردکانی است، اردکان نیز یک شهر ایرانی و محل تولد رئیس جمهور وقت ایران است به وضوح مشخص است که سازندگان فیلم با تطبیق تعمدی در کاراکتر‌های فیلم اهداف خاص خود را پیگیری می‌کنند. القای مستقیمی که در فصل چهارم صورت می‌گیرد تلاش دارد که بین مخاطب آمریکایی و مسائل ایران هم‌ذات پنداری پدید آورد و دقیقا همین روال در فصل ۸ نیز دیده می‌شود. تهدید‌های هسته‌ای ایران علیه امریکا بار‌ها در این سریال مطرح است حال آنکه در دنیای واقعی هر روز خبر‌های جدیدی از خطرات ایران هسته‌ای علیه جهان و به خصوص آمریکا در خبرگزاری‌های غربی و آمریکایی به جهانیان القا می‌شود و در واقع ذهن مخاطب در قبال توجیه برای حمله به ایران از دو سو به موازات هم بیان می‌شود. هر چند که در فصل هشت مسئله ایران تحت عنوان جمهوری اسلامی کامستان به شکل مفصل تری مطرح شده است که به طور ویژه به آن پرداخته خواهد شد. بستر تعلیق سریال۲۴: می‌توان سریال ۲۴ را به یک قطار تشبیه کرد که بر روی یک ریل در حال حرکت است ریلی که آن را می‌توان بستر تعلیق سریال معرفی کرد هر یک از خطوط این ریل بستر تعلیق سریال را شکل می‌دهد که یکی از آن‌ها سیاست و دیگری امنیت است این موضوع یکی از ویژگی‌های فیلم محسوب می‌شود که توانسته است همزمان دو موضوع مستقل را در هم تنیده و آن به تصویر بکشد. قطار فیلم روی این دو ریل حرکت می‌کند یک بخش این فیلم در کاخ سفید آمریکا در واشنگتن دی. سی است و پای دیگر آن در واحد ضد تروریسم (Counter Terrorist Unit) می‌باشد. سی تی یو (CTU) مخفف واحد ضد تروریسم است و طور مکرر در بخش‌های مختلف فیلم شنیده می‌شود این واحد در لس آنجلس در ایالت کالیفرنیا و کاخ سفید نیز در منتهی الیه شمال شرق آمریکا در واشنگتن دی. سی می‌باشد. از سوی دیگر در جنوب غرب آمریکا در لس آنجلس واحد سی تی یو یا واحد ضد تروریسم فدرال مستقر است و با مسائل امنیتی مقابله می‌کند. در این سریال دو لوکیشن یا محل اصلی وجود دارد که تصمیمات در آنجا گرفته می‌شود حوزه ریل اول حوزه سیاست مربوط به کاخ سفید است و دومین ریل مربوط به حوزه امنیت می‌باشد که در ذیل سی تی یو در لس آنجلس تعریف می‌شود. سیاست (Politics) به معنی فن دستیابی به قدرت و حفظ آن است اگر کسی تلاش کند که به هر قیمتی قدرت و حکومت را به دست بگیرد وی سیاست ورزیده است و اگر کسی در موقعیت قدرت قرار داشت و سعی کرد قدرت را حفظ کند او هم سیاست ورزیده است حال دو مسئله مطرح می‌باشد، گروه و جناحی که در دو سوی مقابل یک دیگر می‌باشند برای به دست آوردن قدرت در حال چالش با یکدیگر می‌باشند، فرد و گروهی که در موقعیت قدرت است و سعی در حفظ آن دارد و برای نگه داشتن آن سیاست ورزی می‌کند که به آن «Position» می‌گویند، اما گروهی و یا افرادی که بیرون قدرت می‌باشند، «Opposition» نام دارد. اصطکاک سیاسی این دو گروه و تقابل آن‌ها با یکدیگر بر سر تصدی و تصرف یک حوزه قدرت همیشه وجود و ادامه دارد. در تعریف سیاست سه نکته مد نظر است: ۱. سیاست، تلاش دو ریل موازی خواهان قدرت و حاکمیت است. ۲. هدف هر دو دستیابی به قدرت است. ۳. در این تقابل آنچه خط قرمز محسوب می‌شود تعادل سیستم است به آن معنا که اگر تعادل سیستم به هم بخورد و این امر سبب شود که قطار حرکت جامعه و حکومت از مسیر خود خارج شود که این موضوع خط قرمز حاکمیت محسوب می‌شود و به این خط قرمز امنیت گویند. در تمامی فصل‌های سریال ۲۴ هدف القای حفظ امنیت آمریکا به هر قیمتی است که البته به خوبی به مخاطب نشان داده شده است. امنیت در اینجامعه خط قرمزی است که به برای آن قانون، اخلاق، و هر چیز دیگر که امنیت را به خطر می‌اندازد در نوردیده می‌شود تا خط قرمز امنیت حفظ شود. امینت به معنی توازن بین آسیب و تهدید است، تهدید از بیرون و آسیب از درون سیستم است و اگر بین آسیب در درون و تهدید از بیرون، توازن ایجاد شود امنیت به وجود می‌آید و به هنگامی که توازن آسیب و تهدید به هم بریزد وضعیت بحران ایجاد می‌شود، کسی که تعادل خود را از دست می‌دهد یعنی وضعیت آسیب پذیری‌هایش برجسته شده و علیه او تهدید موضوعیت پیدا می‌کند و زمانی که این وضعیت برای جامعه‌ای پدیدار شود معیار‌ها و چارچوب‌های آنجامعه به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود. اولین آن سیاست و امنیت رسمی و دیگری سیاست و امنیت غیر رسمی نام دارد، آنچه در جوامع امروز شناخته شده است سیاست و امنیت رسمی می‌باشد اما به هنگامی که خط قرمز‌ها در نوردیده می‌شود دیگر چیزی به نام قانون، دموکراسی، حقوق بشر وجود ندارد در آن سیستم دیگر مسئله عدم شکنجه، رعایت دیپلماسی معنا ندارد. در سراسر سریال ۲۴ به ویژه از فصل دوم به بعد می‌توان به شکل گسترده با مفهومی به نام توجیه شکنجه آشنا شد چرا که دیگر مسائلی این چنینی به هنگام در خطر افتادن سیستم هیچ گونه جای توجیهی ندارد و حفظ سیستم به هر قیمتی بر هر چیز دیگری ارجحیت دارد. در این ارتباط وال‌تر باواراد نویسنده کتاب «عملیات کنترل فکر» در CIA می‌گوید: در آمریکا چهره این نوع حکومت را پنهان سالاری (Cryptocracy) می‌نامند، به آن معنا که به جای دموکراسی که ماهیت آن بر پایه شفافیت است این سبک سیستم تنها بر مبنای امنیت ملی قرار دارد و همه چیز را فدای امنیت می‌کند، به مانند کوه یخی که بیش از نود درصد آن زیر آب قرار دارد اما تنها آن ده درصد (دموکراسی) و سر کوه یخ که از آب بیرون زده است قابل مشاهده است و بخش شفاف حکومت را شکل می‌دهد و آن قسمتی که در زیر آب است و کسی آن را نمی‌بیند بخش اعظم حکومت داری است که در آن قانون و مقرارتی وجود ندارد که به آن قسمت مخفی مدیریت سیستم غیر رسمی گویند. از این حیث نسبت حکومت داری بر پایه امنیت و دموکراسی دقیقا به مثابه کوه یخ قابل بیان است. اما این سبک حکومت داری در سریال ۲۴ به خوبی نمایش داده شده است، در کشور آمریکا زندان‌‌هایی وجود دارد که اساسا در نقشه وجود ندارند و کسی مسئولیت زندانیان این زندان‌ها را نمی‌پذیرد، این زندان‌ها مربوط به وزارت دفاع آمریکا است. در بخشی از فیلم هنگامی که جک به ریشه‌یابی مسئله تروریستی مشغول است و تروریست‌ها را پیدا می‌کند به دنبال آن‌ها وارد زیرزمینی می‌شود و با آن‌ها دچار درگیری می‌شود، در این حین او از رئیس سی. تی. یو درخواست کمک می‌کند اما در پاسخ وی گفته می‌شود حکومت هیچ مسئولیتی در قبال آنجا ندارد. در این بخش به خوبی نشان داده می‌شود که از دیدگاه حکومت اساسا آن تروریست‌ها مرده محسوب می‌شوند و به شکلی بهتر می‌توان گفت این زندان در خاک آمریکا حکم زندانی نظیر زندان ابوغریب را دارد که در آنجا هیچ گونه قانونی جز حفظ امنیت حکومت آمریکا برقرار نیست. از این جهت به هنگامی که جک به دنبال آن‌ها رفته است، جک هم از دیدگاه سیستم غیر رسمی کشته محسوب می‌شود و دیگر کسی این موضوع را پیگیری نمی‌کند. چون اساسا نام آن تروریست‌ها از اسامی افراد زنده روی کره زمین خط خورده است. سیاست‌های غیر رسمی حکومت آمریکا به راحتی در این سریال نشان داده می‌شود و به مخاطب خود این گونه القا می‌کند که وجود چنین محافل و محیط ‌هایی به عنوان بخشی از سیاست‌های غیر رسمی برای ایجاد امنیت واجب است و سازندگان فیلم به خوبی توانسته‌اند با القای تهدید و نا‌امنی در جامعه تمام اعمال ضد انسانی بخش غیر رسمی حکومت آمریکا را توجیه کنند و مخاطب نیز توانسته است با رویداد‌های ضد انسانی در بخش غیر رسمی و چرایی علت آن همذات پنداری کند و این حق را برای حکومت آمریکا قائل شوند، چرا که مخاطب آمریکایی به خوبی می‌داند در صورت عدم این نوع برخورد با تروریست‌ها امنیت خودشان به خطر می‌افتد. از این جهت است که سریال ۲۴ را باید در زمره سریال‌های استراتژیک مورد نقد و بررسی قرار داد.