بی بی سی فارسی در آغوش سریال های ترکیه‌ای!

سرویس بین‌الملل «فردا»: روزی که بی بی سی فارسی پخش برنامه تلویزیونی برای مخاطبان فارسی زبان را آغاز کرد، اکثر صاحبنظران حوزه رسانه گمان بردند که بی بی سی بیش از هر چیز قرار است سیاست خارجی انگلستان در قبال ایران را دنبال کند. اکنون با گذشت 5 سال از آغاز به کار این رسانه معلوم شده است که بی بی سی نه تنها در ایران بلکه در کل کشورهای خاورمیانه در حال نقش آفرینی است. با این تفاوت که جهت گیری بی بی سی در کشورهای مختلف فرق می کند و بنا به اقتضائات هر کشور سیاست خاصی را در آن پیاده می کند. البته هنوز هم کشور ایران برای بی بی سی فارسی مهمترین هدف است اما نگاهی به اخبار و گزارش های بی بی سی در سال گذشته نشان می دهد که این رسانه در حال حاضر هدف مهم دیگری هم در کشورهای خاورمیانه دارد و آن افغانستان است.

افغانستان در حال حاضر آنقدر برای سیاست خارجی انگلستان بااهمیت شده است که تقریبا همه روزهای هفته گزارشی که به این کشور مربوط است در میان اخبار بی بی سی مشاهده می شود. با این تفاوت که شکل خبررسانی و جهت گیری اخبار درباره افغانستان با آنچه درباره ایران وجود دارد کاملا متفاوت است. برای مثال اخباری که بی بی سی مخصوصا در ماه های اخیر درباره ایران منتشر کرده است بیش از هر چیز اخبار مربوط به انتخابات و سیاست داخلی است. انتقاد نماینده های مردم از رئیس جمهور درباره انتصاب مرتضوی، واکنش گروه های سیاسی داخل کشور به انتخابات پیش رو و وضعیت برنامه هسته ای ایران از مهمترین اخباری است که بی بی سی در ماه های اخیر به آنها پرداخته است. البته این اخبار سیاسی گاهی با چاشنی گزارش های اقتصادی درباره کاهش نرخ رشد و افزایش نرخ بیکاری در ایران مزین می شوند! با این وجود معلوم است مهمترین مسئله انگلیس درباره ایران در حال حاضر زیر سئوال بردن حکومت ایران و ایجاد فاصله و شکاف بین مردم و حکومت است. اما نگاهی به اخباری که از این رسانه درباره افغانستان منتشر می شود نشان می دهد که سیاست داخلی این کشور چندان برای بی بی سی مهم نیست و بی بی سی بیش از هر چیز به دنبال یک ناتوی فرهنگی در افغانستان است. بیشتر گزارش های بی بی سی درباره افغانستان به حوزه «مد و لباس»، «فرهنگ و هنر» و مهمتر از همه «جوانان» مربوط است و در میان اخبار مربوط به افغانستان کمتر اخبار سیاسی دیده می شود یا اگر خبری هست مربوط به خرابکاری های طالبان است. گزارش هایی بی بی سی از افغانستان، این کشور را طوری نشان می دهد که گویا زنان و جوانان افغانستان همگی فقط یک هدف را دنبال می کنند و آن هم برداشتن چادر و برقع و داشتن آزادی به شکل غربی است. برای مثال یکی از گزارش هایی که سال گذشته در بخش 60 دقیقه بی بی سی منتشر شد درباره برگزاری یک شوی لباس توسط زنان افغان در یکی از شهرهای افغانستان بود. این شو به شکلی کاملا خصوصی و توسط چند زن در افغانستان برگزار شده بود و به نظر نمی رسد ارزش خبری آن به قدری باشد که در صدر اخبار مربوط به افغانستان قرار گیرد و علاوه بر گزارش درباره آن مصاحبه مفصلی هم انجام شود اما بی بی سی علاوه بر پوشش خبری این رویداد با یک فعال زنان افغانی هم مصاحبه اختصاصی گرفت. نمونه هایی از این دست بسیار هستند. هفته پیش بی بی سی گزارشی پخش کرد از بازار کساد فروش برقع در افغانستان! در جای جای این گزارش اشاره شده بود که زنان افغان دیگر حاضر به پوشیدن برقع نیستند و تولیدکنندگان برقع در مسیر ورشکستگی قرار دارند! غرض­ورزی بی بی سی در پوشش گزارش ها و اخباری از این قبیل زمانی مشخص می شود که بدانیم درصد بالایی از زنان افغانی هنوز از داشتن سواد بی بهره هستند و رسالت یک رسانه بی طرف ایجاب می کند گزارش هایی در این زمینه منتشر کند و نه درباره شکل لباس و پوشش زنان افغان! یک شهروند افغانی درباره این موضوع به «فردا» می­‌گوید: «در حال حاضر، در افغانستان گروه های مختلفی فعالیت می کنند که همگی از طرف کشورهای غربی تغذیه می شوند. گروه ها و «ان.جی.او»های که در حوزه زنان و جوانان فعالیت می کنند به اسم دفاع از حقوق زنان تنها در حال پیاده کردن سیاست های غرب در افغانستان هستند و مستقیما از طرف آمریکا و انگلیس پول می گیرند.» «محسن» ادامه می دهد:« البته بعضی از این گروه ها که توسط خود افغان ها تشکیل شده است واقعا فعالیت های خوبی در زمینه افزایش مشارکت زنان در اجتماع دارند اما در افغانستان هر روز شاهد شکلگیری یک انجمن و گروه هستیم که معلوم نیست از کجا آمده و چه خوابی برای زنان و جوانان دیده است. رسانه هایی مثل بی بی سی هم دقیقا با اهداف مشابه درباره افغانستان گزارش تهیه می کنند.» آخرین اقدام بی بی سی فارسی در این زمینه همکاری با شبکه «تلویزیون 1» افغانستان است. به موجب این قرارداد برنامه های بی بی سی فارسی از شبکه تلویزیون 1 افغانستان به نمایش در خواهد آمد. تلویزیون 1 از جمله تلویزیون های خصوصی در افغانستان است که بیش از هر چیز به خاطر نمایش سریال های ترکیه ای شهرت دارد و از این طریق توانسته مخاطب بسیاری را جذب کند. شبکه تلویزیون 1 هم از سوی مردم افغانستان و هم از سوی دولت مورد انتقادهای شدید قرار دارد. چندی پیش «کمیسیون بررسی تخطی رسانه های جمعی افغانستان» به خاطر «برخی شکایات که از خانواده ها و مردم افغانستان از تلویزیون مذکور رسیده بود» به این تلویزیون تذکر داد و از این شبکه خواست که پخش سریال «پنجه ببر» را به خاطر «صحنه ها و دیالوگ هایی آن که با ارزش های ملی افغانستان سازگاری ندارد» متوقف کند. «صادق صبا»، مدیر بخش فارسی بی بی سی درباره همکاری با تلویزیون 1 گفته است: «این قرارداد به گسترش حضور تلویزیون فارسی بی بی سی در افغانستان کمک می‌کند. زیرا به مخاطبان افغان این امکان را خواهد داد تا بعضی از معروفترین برنامه های تلویزیون فارسی بی بی سی را به راحتی تماشا کنند. ما خوشحالیم که با شبکه‌ای جوان و رو به رشد مثل تلویزیون ۱ همکاری داریم.» به این ترتیب برنامه اصلی خبری تلویزیون فارسی بی بی سی، برنامه ۶۰ دقیقه، هر شنبه تا چهارشنبه از تلویزیون ۱ پخش می شود. صفحه ۲ بی بی سی که یک مجله سیاسی است نیز هر پنجشنبه بازپخش می شود. برنامه پرگار هم که بحثی یک ساعته است و هر هفته مسائلی از مباحث اخلاقی و فلسفی گرفته تا مذهب را بررسی می‌کند، هر جمعه در تلویزیون ۱ پخش می شود. این در حالی است که وزارت کشور افغانستان اسفند گذشته از شایعه پراکنی های بی بی سی در رابطه با نحوه برخورد پلیس افغانستان با مردم شکایت کرده است. به نظر می رسد پس از اتمام حمله نظامی در افغانستان به بهانه ای واهی اکنون نوبت به حمله رسانه ای رسیده است. درباره ایران به نظر می رسد بی بی سی با تمام تلاش های خود هنوز نتوانسته به هدف اصلی خود یعنی روی گردان کردن مردم ایران از حکومت موفق باشد و به همین دلیل هنوز سیاست مهمترین دغدغه است اما هر جا که سیاست دغدغه اصلی نباشد بی بی سی فعالیت فرهنگی خود را آغاز می کند!