دستپخت فرهنگی دولت اردوغان روی آنتن GEM

کد خبر: 231647

انتخاب بازیگران، موضوعات و دیگر جذابیت­ های بصری نشان می ­دهد که این سریال­ها قصد دارند نوجوانان و جوانان را مخاطب خود قرار دهند. سریال­های تلویزیونی یکی از کم ­خرج­ترین سرگرمی­ هاست. طبق آخرین آماری که مسئولان فرهنگی کشور اعلام کرده ­اند میانگین تماشای تلویزیون در ایران نزدیک به 5 ساعت است که در این میان نوجوانان و جوانان و همچنین زنان خانه ­دار بیشترین سهم از تماشای تلویزیون را به خود اختصاص داده ­اند.

دستپخت فرهنگی دولت اردوغان روی آنتن GEM

سرویس فرهنگی«فردا»: کمتر از 5 سال است که شبکه­ های ماهواره ­ای برون­مرزی اقدام به نمایش سریال­هایی با دوبله فارسی برای مخاطبان فارسی ­زبان کرده­ اند. این اقدام که ابتدا از سوی شبکه ماهواره­ای «فارسی 1» انجام شد در مدت زمان کوتاهی در میان سایر تلویزیون­های خارج از کشور مرسوم گردید. در حال حاضر بسیاری از این شبکه­ ها در کنار پخش برنامه­ های دیگر خود بخش ویژه ­ای را به سریال اختصاص داده­ اند یا شبکه ­ای جداگانه برای سریال در نظر گرفته ­اند که در تمام طول روز سریال­های ارزان قیمت ترکی و کلمبیایی را نمایش می­دهد. رواج سریال­های دوبله فارسی در بین شبکه­ های ماهوراه ­ای برون­ مرزی این سئوال را در ذهن ایجاد می­کند که این همه توجه به سریال به چه دلیل است و چرا این شبکه ­ها بیشترین زمان خود را به سریال اختصاص داده ­اند.

تاثیرگذاری رمز رواج سریال

در اینجا اولین سئوالی که برای هر مخاطبی پیش می­ آید این است که چرا در سال­های اخیر ژانر سریال این همه با استقبال روبه­ رو شده است. برای پاسخ به این سئوال بد نیست که مختصری درباره ویژگی­های تلویزیون صحبت شود. تلویزیون نسبت به رسانه­ های دیگر ویژگی­ هایی دارد که مخاطبان زیادی را به خود جلب می­کند. این رسانه به­ خاطر جذابیت­های تصویری نسبت به رادیو و رسانه­ های مکتوب مخاطبان بیشتری دارد. از طرف دیگر در برابر رسانه ­ای مثل سینما نیز تلویزیون از قدرت بیشتری برخوردار است زیرا بیننده برای تماشای یک فیلم مجبور است وقتی را تعیین کند و سر یک ساعت مقرر به سینما برود و این در صورتی است که هزینه بلیط سینما و رفت­ و آمد و... را داشته باشد اما تلویزیون در همه جا و همه زمانی در دسترس است. به همین دلیل رسانه تلویزیون بسیار فراگیرتر از سینما و دیگر رسانه­ هاست. «همه جا» و «همه زمان» در دسترس بودن، قدرت تاثیرگذاری تلویزیون را بیشتر می­کند. به همین دلیل است که با وجود رواج رسانه­ های متنوع هنوز در بسیاری کشورها تلویزیون حرف اول را می­زند. همچنین رسانه تلویزیون به­ خاطر در دسترس بودن یک آسیب جدی را به دنبال دارد و آن اینکه چون اقشار متفاوت جامعه تلویزیون نگاه می­کنند پس برنامه­ ها طوری انتخاب می­شوند که مورد فهم و پسند همه مردم باشد و به همین دلیل تلویزیون نسبت به دیگر رسانه­ها، محتوای سطحی­ تری را انتقال می­دهد.

از طرف دیگر ژانر سریال نسبت به دیگر ژانرهای تلویزیونی از قدرت تاثیرگذاری بالایی برخوردار است. فیلم سینمایی تنها دو ساعت از وقت یک بیننده را می­گیرد یا اخبار برای مدت 30 دقیقه می­تواند کسی را مخاطب قرار دهد اما سریال که روایتی تکه­ تکه شده است روزها و حتی ماه­ها مخاطب را به­دنبال خود می­کشاند و مخاطب برای اینکه آخر داستان را بفهمد کل سریال را دنبال می­کند. به این ترتیب سریال فرصت این را دارد که پیام مورد نظر خود را در طول هفته­ ها و ماه­ها و به­ آرامی در ذهن مخاطب پرورش دهد.

از طرف دیگر سریال به­ طور کلی و سریال­های شبکه­ های ماهواره­ای به ­طور خاص برای کشاندن مخاطب به دنبال خود دست به انواع و اقسام جذابیت­ها می­زنند. استفاده از بازیگران جوان و زندگی ­های لوکس از جمله این جذابیت­ هاست.

تا اینجا مشخص شد که ویژگی­ های تلویزیون و ژانر سریال فرصت­ هایی را در اختیار برنامه­ سازان قرار می­دهد تا نهایت تاثیرگذاری را داشته باشند و علت رواج سریال تلویزیونی در سال­های اخیر را می­توان در ویژگی­ های خود این ژانر جستجو کرد. اکنون بد نیست کمی هم به مخاطب­ شناسی این سریال­ها بپردازیم.

مخاطب کیست؟

برای پاسخ به این سئوال که مخاطب این سریال­ها کیست بهتر است به­صورت موردی به بررسی این سریال­ها بپردازیم. در میان شبکه ­های موجود، کانال «جم» بیش از دیگران به دنبال پخش سریال­های روز است. جم تلویزیونی است که در بسیاری از کشورهای خاورمیانه دفتر دارد. سریال­های این شبکه سریال­های ساخت ترکیه هستند که در این کشور دوبله و برای مخاطبان ایرانی و افغانی و دیگر فارسی­زبانان خاورمیانه به نمایش درمی­آیند. نگاهی به سریال­های این شبکه نشان می­ دهد که «عشق»، «رابطه با جنس مخالف»، «پول» و «شهرت» موضوعات عمده­ ای است که این سریال­ها برای خود انتخاب کرده­اند.

در این سریال­ها همچنین بازیگران نقش اول زن و مرد جوان هستند و اکثر بازیگران و نقش­آفرینان اصلی داستان­ها را نیز جوانان تشکیل می­دهند. به ­علاوه لوکیشن­هایی که برای فیلمبرداری این سریال­ها انتخاب شده است اغلب خانه­ های ویلایی است و بازیگران جوان این سریال­ها در کاخ­ها داستان سریال را پیش می­برند، با ماشین­های گران­قیمت رفت­ وآمد می­کنند و به­ طور کلی زندگی مرفهی دارند.

اما دلایل نمایش این سریال­ها توسط شبکه جم برای مخاطبان فارسی ­زبان چیست؟ بد نیست نگاهی داشته باشیم به یکی از سریال­های این شبکه. یکی از سریال­های جنجالی شبکه جم سریال «عشق و جزا» بود. این سریال نیز مانند دیگر سریال­های ترکی دارای تمام ویژگی­ هایی که قبلا به آن اشاره شد، است.

عشق و جزا داستان زن و شوهری به اسم «چیچک» و «ساواش» است که هر دو به هم خیانت کرده­اند و ساواش عاشق دختری به اسم «یاسمین» و چیچک عاشق مردی به اسم «هاکان» است. نکته جالب توجه این سریال این است که خیانت این زن و شوهر به یکدیگر در تمام داستان واکنشی به سنت­ها و آداب و رسوم گذشته نمایش داده می­شود یعنی چیچک و ساواش که در پی اجبار خانواده و آداب و رسوم سنتی با یکدیگر ازدواج کرده­اند به هم خیانت می­کنند.سریال علاوه بر خیانت این دو به هم پر از خرده ­روایت­ های مشابه است و داستان اصلی سریال را عشق­های مثلثی و ضربدری شخصیت­ها به هم پیش می­برد و نه چیز دیگر. همچنین در این سریال خشونت­هایی مثل آدمکشی به تصویر در می­آیند و دروغگویی و پنهان­ کاری به اشکال مختلف در آن دیده می­شود.

انتخاب بازیگران، موضوعات و دیگر جذابیت­ های بصری نشان می­دهد که این سریال­ها قصد دارند نوجوانان و جوانان را مخاطب خود قرار دهند. نوجوانان و جوانان همچنین به ­خاطر داشتن وقت کافی و نداشتن دغدغه ­های معیشت بیش از دیگران به ­دنبال سرگرمی هستند و سریال­های تلویزیونی یکی از کم­ خرج­ترین سرگرمی­ هاست. طبق آخرین آماری که مسئولان فرهنگی کشور اعلام کرده ­اند میانگین تماشای تلویزیون در ایران نزدیک به 5 ساعت است که در این میان نوجوانان و جوانان و همچنین زنان خانه ­دار بیشترین سهم از تماشای تلویزیون را به خود اختصاص داده ­اند.

نکته دیگری که در اینجا باید به آن اشاره شود این است که جوانی دوران پرسشگری است. در جوانی دغدغه ­های ذهنی بسیاری در رابطه با موضوعات گوناگون برای فرد ایجاد می­شود که نیاز دارد به آنها پاسخی درخور ارائه کند. به همین دلیل سازندگان این سریال­ها فرصت را مغتنم شمرده و به سئوالاتی مثل رابطه با جنس مخالف، رابطه جنسی و سنت­ها پاسخ­های دلخواه خودشان را می­دهند. پاسخ­هایی که هدفمند طراحی شده­اند و می­خواهد الگوی زندگی لیبرالی و سرمایه­ دارانه را در میان مخاطبان جوان خود ترویج کنند. بد نیست در اینجا بخشی از مصاحبه ای را که « مرات یلدریم» بازیگر نقش ساواش در سریال عشق و جزا با یک نشریه یونانی انجام داده است، مرور کنیم. یلدریم در بخشی از این مصاحبه درباره نقش خود می­گوید: « ساواش داستان مردی است که اسیر سنت­های قبیله­اش می­شود و بعد از مرگ برادرش مجبور می­شود با بیوه ­اش ازدواج کند. این فیلم جنبه سیاهی از خانواده ­های ترکیه و رسم و رسوماتشان را نشان می­دهد.» او در پاسخ به خبرنگار که از دلیل رواج این سریال در کشورهای خاورمیانه پرسیده است، می­گوید:« زنان در ترکیه وضعیت مشابهی با زنان کشورهای عربی و خاورمیانه دارند. این سریال چون به مشکلات خانوادگی می­پردازد که مشابه­اش را در این کشورها هم داریم بسیار مورد توجه قرار گرفته است.... این سریال مورد استقبال زنان قرار گرفته چون مردان زیادی در خاورمیانه دو همسر دارند و موضوع این سریال مورد توجه زنان قرار گرفته است!» او همچنین اضافه می­کند:« چون مردم ترکیه هم مانند مردم این کشورها مسلمان هستند این سوال برای زنان پیش می­ آید که چرا مردان ترکیه با زنان خود مهربانند ولی مردان آنها با آنها اینگونه رفتار نمی­ کنند!» این جملات به­ خوبی قصد سازندگان این سریال برای تاثیرگذاری بر خانواده­ها و سنت­های جوامع خاورمیانه را نشان می­دهد.

در این سریال زنان و مردان نامحرم به ­راحتی با هم ارتباط برقرار می­کنند و زنان بدون اینکه ازدواج کرده باشند باردار می­شوند. شاید تماشای صحنه ­هایی از این دست در کوتاه­ مدت باعث تغییر رفتار جوان نشود و او را به کارهایی مشابه آنچه بازیگران انجام می­دهند تشویق نکند اما اولا موضوعی مثل ارتباط با جنس مخالف را در اولویت­ های فکری نوجوانان و جوانان قرار می­دهد و ثانیا برای این موضوع، الگوی رفتاری پیشنهاد می­کند. همذات­ پنداری نوجوانان و جوانان با شخصیت­های سریال یا طرفداری کردن از یک شخصیت در برابر شخصیت دیگر خود نشانی از تایید کردن یک الگوی رفتاری در برابر الگوی رفتاری دیگر است.

جیب گشاد سرمایه­ داری برای کشورهای خاورمیانه

تا اینجا بیشتر به تاثیرات بلندمدت سریال­های ماهواره­ای از جمله سریال­های ترکی پرداختیم اما نباید فراموش کرد که در کنار تاثیرات بلندمدت، این سریال­ها تاثیرات کوتاه­ مدتی هم دارند که اولا از نظر اقتصادی و ثانیا از نظر فرهنگی مهم است.

با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه وارد شدن به جریان سرمایه­ داری جهانی برای ترکیه از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. به این ترتیب سیاست­های بازار آزاد ضرورت داشتن صنعت فیلم و سینما قوی را تشدید می­کند. فروش کالا در کشورهای در حال توسعه نیاز به تبلیغات گسترده­ای دارد که برای مثال آمریکا آن را با هالیوود پیش می­برد. دولت «رجب طیب اردوغان» که مجری سیاست­های آمریکایی اقتصادی در کشور خود است در پیروی از ارباب خود دست به راه­ اندازی دستگاه عریض و طویل فیلم­سازی زده است و با توجه به ویژگی­هایی که پیش از این برای کشورهای هدف ترکیه برشمرده شد، ژانر سریال انتخاب شده است.

بیشتر بازیگران سریال­های ترک در کنار بازیگری، مدل کالاهای مختلف هم هستند و به این ترتیب جوانان در عرصه ذهن گرفتار الگوهای فکری و رفتاری سریال­ها می­شوند و در عرصه عین لباس­ها و وسایل بازیگران آنها را با خود حمل می­کنند. در نهایت سیاست­های نئولیبرالی آمریکا در منطقه از طریق ترکیه به ­خوبی دنبال می­شود.

با این حال برخورد قهری و قضایی با شبکه­های ماهوراه ­ای راهکار کافی به نظر نمی­رسد بلکه ایجاد کردن دغدغه ­های درست برای جوانان و همچنین ارائه دادن پاسخ­های صحیح و جذاب برای آنها، نوجوانان و جوانان را در برابر هجوم این سریال­ها مصون خواهد داشت.

۰

دیدگاه تان را بنویسید

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    تمامی اخبار این باکس توسط پلتفرم پلیکان به صورت خودکار در این سایت قرار گرفته و سایت فردانیوز هیچگونه مسئولیتی در خصوص محتوای آن به عهده ندارد

    نیازمندیها

    تازه های سایت

    سایر رسانه ها

      تمامی اخبار این باکس توسط پلتفرم پلیکان به صورت خودکار در این سایت قرار گرفته و سایت فردانیوز هیچگونه مسئولیتی در خصوص محتوای آن به عهده ندارد