چه کسانی نوروز را به ايرانيان هدیه دادند؟

ایسنا: منشاء و زمان پیدایش عيد نوروز به درستی معلوم نیست. در برخی از متن‌های کهن ایران از جمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و ... کیومرث به‌عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده است. پس از اسلام از برگزاری آیین‌های نوروز در زمان امویان نشانه‌ای در دست نیست و در زمان عباسیان نیز به نظر می‌رسد که خلفا گاهی برای پذیرش هدایای مردمی، از نوروز استقبال می‌کرده‌اند. نوروز به عنوان یک میراث فرهنگی در دوران معاصر همواره مورد توجه مردم قرار داشته و هر ساله برگزار می‌شود. نوروز و سنت فرهنگی اسلام "نوروز" عیدی ماندگار در بین ایرانیان است. تعطیلات نوروزی، مسافرت و سیر و سفر، صله رحم، نو شدن و پوشیدن لباسهای نو و زیبا، خانه تکانی، آشتی افراد قهر با یکدیگر و… از سنتهای نیکوی نوروز در بین ایرانیان است. عید نوروز از جمله اعیاد بسیار کهن است که حرفهاى ضد و نقیض زیادى درباره آن گفته شده است، عده‌اى آن را عید آتش‌پرستان دانسته و عده‌اى بر این باورند که نوروز یکى از اعیاد اسلامى است. دعاى هنگام تحویل سال بر چهار نکته اساسى تاکید دارد، تحول، محور تحول، متحول کننده، هدف تحول. اكثر نقاط كشورمان با آداب ورسوم متنوع عيد نوروز روبه‌رو هستند "اكبر فرهيخته"، معاون سرمايه‌گذاري و گردشگري ميراث فرهنگي، صنايع دستي وگردشگري استان اردبيل در گفت‌وگو با خبرنگارخبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، در اردبيل، درمورد رسم و رسوم عيد نوروز بيان كرد: با توجه به جديد شدن سال و فرا رسيدن فصل بهار، ايرانيان به خاطر تازه شدن دلها، زندگي و روحيات خود و همچنين مسائل مادي و معنوي سعي مي‌كردند روح تازه‌اي به اينها ببخشند و بر اين اساس آداب و رسومي را از قديم‌الايام در نظر مي‌گرفتند. وي افزود: ايرانيان براي تغيير وتحول هم مقدماتي را فراهم مي‌كردند، ازقبيل آماده شدن خود و تميز كردن خانه و نو كردن لباس عيدانه يا فرستادن عيدانه از پيش يا حين نوروز، بعد از اسلام نيز اين عيد مورد پذيرش نيز قرار گرفته است. فرهيخته يادآور شد: اكثر نقاط كشورمان با آداب ورسوم متنوعي روبه‌رو هستند، خصوصا در بخش آذربايجان بويژه در منطقه اردبيل كه آداب و رسوم خاصي نسبت به قبل از عيد و حين برگزاري اين عيد در فصل بهار وجود دارد، هنرمندان كه مطابق آن سعي مي‌كنند در خصوص مراسم عيد و شادابي در اين روز رسومي را مراعات كنند. وي افزود: با تغييرات فصل، هنرمندان موسيقي، تئاتري‌ها، نمايشي‌ها و ساير شعرا همه سعي مي‌كنند با اين تغيير فصول، مردم را با هنرمندي‌هاي خود همراهي كنند. غير از ايرانيان هيچ كسي نمي‌تواند اين عيد را با اين همه شور و شوق جشن بگيرد كارشناس ارشد ميراث فرهنگي استان اردبيل نيز در گفت‌وگو با ايسنا، تصريح كرد: اگر كل اقوم ملل دنيا را بگرديم هيچ عيدي به اندازه عيد نوروز ايران نمي‌تواند با طبيعت سنخيت داشته باشد، قوم ايراني تنها قومي است كه زنده شدن طبيعت را جشن مي‌گيرد غير از ايرانيان هيچ كسي نمي‌تواند اين عيد را با اين همه شور و شوق جشن بگيرد، طبيعت عيد نوروز چيزي است كه تمام مرسوماتي كه در كشور، آيين و دين ما وجود دارد، خود را نشان مي‌دهد. "عليرضا عبداللهي"، در مراسم عيد نوروز همه مي‌تواند شركت كنند و نياز به وسيله خاصي نيست. مثل سفره هفت سين و چهارشنبه سوري و...اگر خوراكي‌هاي ديد وبازديدها را هم ريشه‌يابي كنيم، خوراكي‌هايي از جمله كلم و هويج در گذشته از جمله خوراكي‌هايي بودند كه همه افراد جامعه مي‌توانستند تهيه كنند. وي با اشاره به اينكه در رسم و رسوم عيد نوروز بر صله ارحام تاكيد شده است، افزود: به شدت در دين و آيين نوروز به صله ارحام توصيه شده است، همچنين پرهيز از دروغگويي. عبداللهي گفت: بدون شك هيچ منافاتي بين عيد نوروز و دين اسلام وجود ندارد، بزرگان دين نگران افتراق عيد نوروز و دين بودند، اگر به گذشته نگاه كنيم عيد نوروز را مانند عيد غدير با ارزش دانسته‌اند. وي افزود: تمام تكم‌خواناني كه به عنوان سفيران بهار اشعارمي‌خواندند، چهارشنبه سوري را با قيام مختار تطبيق مي‌دادند، چون اين تكم‌خوانان بعد از ورود دين اسلام به ايران اين عيد را يك عيد زرتشتي تصور مي‌كردند و براي اينكه اين عيد را دين اسلام پس نزند تكم‌خوانان اشعاري با عنوان "مختار اوتي يانديردي داما آتدي" و ... را مي‌خواندند. امروزه تكم را به شكل دايره مي‌سازند "مهدي خروشي، محقق و پژوهشگر آداب و سنن باستان ايران نيز در گفت‌وگو با ايسنا، با اشاره به رسم و رسوم عيد نوروز تصريح كرد: تكم‌خواني و تكم‌گرداني نيز يكي از رسم و رسوم عيد نوروز است كه عموما تكم(عروسك) را قرمز رنگ مي‌كنند. وي افزود: امروزه تكم را به شكل دايره مي‌سازند، ولي در قديم تكم را به شكل مربع مي‌ساختند چون مردان باستان دنيا را به شكل مربع مي‌پنداشتند. خروشي يادآور شد: "تكم" عروسكی بود كه به شكل حيوانی چهار دست و پا از تخته ساخته می‌شد كه دستها و پاهايش متناسب با بدن حركت می‌كرد، "تكمچی‌"ها از دهه آخر اسفند با حركت دادن نمايشی "تكم" و جمع‌آوری هدايايی فرا رسيدن سال جديد را به مردم نويد می‌دادند. تكم يك عروسك چوبی سنتی است . واژه تكم Takam از دو بخش "تكه " و " م " تشكيل شده است. تكه در زبان تركی به معنی بز نر قوی هيكل كه هميشه در رأس گله حركت می‌كند و گله را به چراگاه و محلهای معين هدايت می‌كند و "م" ضمير ملكی دوم شخص مفرد است و تكم در واقع به معنی " بز نرمن " است. وي در ادامه افزود: به كسی كه تكم را می‌رقصاند، "تكم‌چي" می‌گويند كه اشعار مخصوص تكم را با آهنگی خاص می‌خواند. البته اشعار تكم در چند آهنگ كه خاص تكم بوده، خوانده می‌شود. تكم عروسكی است چوبين كه روی آن را با مخمل يا پارچه‌هايی به رنگ قرمز می‌پوشانند. نوروز فرصتي براي باور به ظرفيتهاي جهاني و ارزشهاي سرزميني است يكي از شهروندان اردبيلي نيز با اشاره به اهميت اين عيد در ايران به خصوص در استان اردبيل، افزود: نوروزفرصتي براي باور به ظرفيتهاي جهاني و ارزشهاي سرزميني است. "محمد زينالي"، افزود: حضور در انديشه عرف جهاني مي‌تواند باورهاي يك سرزمين را به منصه جهاني منتقل كند و آن را در سطح جهان به ارزش فراگير تبديل كند. وي افزود: جشنها اصولاً هویت ملی یا دینی هر ملتی را تشکیل می‌دهند و هر مراسمی‌‌ بیانگر علائق، سلیقه‌ها و فرهنگ ملت و تعلقات قومی‌‌آن به شمار می‌رود. ريشه نوروز از "يز" به معني نيايش و پرسش گرفته شده است "بيوك جامعي"، كارشناس امور فرهنگي نيز در گفت‌وگو با ايسنا، با اشاره به اهميت عيد نوروز تصريح كرد: نوروز جشني بزرگ در تاريخ كهن سرزمين ايران است كه اين جشن از ريشه "يز" به معني نيايش و پرسش گرفته شده است. وي ادامه داد: اعتقاد پارسيان در مورد نوروز آن است كه اين عيد اول روزي از زمانه و بدو فلك آغازين گشتن است، اينكه نوروز چگونه آغاز شد، در تاريخ اساطيري ملت ما به نام "جمشيد پادشاه كياني" از آن نام برده شده، نوروز جشني است با پيامهاي زميني و آسماني كه توانسته ريشه‌هاي پاياني خود را در قلب كهن سرزمين ايران در طول قرنها و قرنها به جاودانگي بسپرد. با اين حال مي‌توان گفت، یکی از آداب دیگری که همواره در عید نوروز وجود داشته، هدیه دادن بوده که به شکلی شایسته است، البته در نوروز باستان فرودستان هدیه می‌دادند و اسلام آن را دگرگون کرده است و امروزه بزرگان به بینوایان و مسکینان هدیه می‌دهند که با ساز و کار اسلام همسانی عمیقی دارد. باید امروز از طریق شیوه‌های روز دنیا معارف خود را به مردم معرفی کنیم و باید یاد بگیریم که چگونه دین خود را تبلیغ کنیم. نوروز در ایران و چند کشور منطقه که دارای فرهنگ مشترک با ایران هستند، جشن گرفته می‌شود، اما در چند سال اخیر برخی دیگر از کشورها آن را در قالب تعطیلات رسمی‌ خود گنجانده‌اند و این نماد در حال تبدیل شدن به یک نماد جهانی است.