هشدار در مورد مداح محوری برخی مجالس

مهر: حجت الاسلام دکتر قاسم کاکایی استاد فلسفه و عرفان اسلامی دانشگاه شیراز در گفتگو با مهر، گفت: جلسات محرم باید سخنران محور باشند، یعنی اصل در اختیار سخنران باشد و مداحی و عزاداری فرع باشد و ترکیبی هنرمندانه از این دو باشد که هم بحث عقل را اغنا هم دل را به خود مشغول کند، اما برخی اوقات نسبت به یکی از این دو افراط یا تفریط می شود که باید از این مسئله پرهیز کرد. وی افزود: شرط دیگر برای تأثیرگذاری سخنرانی این است که باید سخنران اخلاص داشته باشد و این مجلس را مانند خیمه اباعبدالله(ع) بداند و حضرت اباعبدالله الحسین(ع) را حاضر در مجلس ببیند و با تمام اخلاص وارد مجلس شود، قطعا اگر اخلاص باشد روی مخاطب هم تأثیر می کند. یعنی داشتن اغراض دنیوی، سیاسی، مادی و... بار معنوی این مجالس را کم می کند و تأثیر آ را بر دلها کمتر می کند. وی در مورد مهمترین مؤلفه هایی که باید در سخنرانیها در اولویت قرار گیرند گفت: مهمترین ویژگی عاشورا و امام حسین(ع) بحث شهادت است. شهادت چند بعد دارد که همه آن باید در مجالس و سخنرانیها تبیین شود. یکی بعد اخلاقی و عرفانی شهادت است؛ یعنی این شهادت ما را به عالم دیگری می برد و ما را از دنیازدگی دور کرده و باعث می شود ما بعد عرفانی شهادت را بیان کنیم و درسهای اخلاقی، چون وارستگی و آزادگی از امام حسین(ع) بیاموزیم. حجت الاسلام کاکایی افزود: بعد دیگر شهادت، بعد حماسی است؛ یعنی کرامت انسان، ظلم ستیزی، عدالت جویی و... را در کربلا داریم و آن را باید در بحث سخنرانی زنده نگه داریم. بعد دیگر شهادت، سیاسی است. ما یک دوره فقه و حقوق می توانیم از جریان کربلا استنباط کنیم که یک نوع فقه سیاسی داشته باشیم که اصلا شهادت چه اهدافی را دنبال می کند و شهادت که برخاسته از جهاد است چه مسائلی دارد. این بعد سیاسی عاشورا را باید مدنظر داشته باشیم و در کنار آن بعد تراژدی عاشورا است که از آن به عنوان یک فاجعه بزرگ بشری یاد می شود و همه این ابعاد را باهم در سخنرانی داشته باشیم. وی درباره میزان بهره مندی از ظرفیتهای معنوی ماه محرم نیز گفت: در محرم از نظر عاطفی آمادگی بسیاری در مردم برای این نوع سخنرانی ها است. یعنی در زمانهای دیگر ممکن است کسی دل به سخنرانی ندهد و دلها آماده نباشد اما در جریان دهه عاشورا این آمادگی در مخاطب وجود دارد و فرصت مناسبی است که سخنی را بگوییم که عقل و دل مخاطب را اغنا کند اما متأسفانه از این فرصت به خوبی استفاده نمی شود و در هر زمانی برخی ابعاد ذکر شده پررنگتر می شود. این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه اخلاق و عرفان افزود: مثلا در جریان قبل از پیروزی انقلاب بعد سیاسی و حماسی عاشورا در منابر غالب بود و در جریان جنگ هم بعد حماسی و هم بعد عرفانی به صورت پررنگ مطرح بود و پس از دوران جنگ آن بعد تراژدی کربلا غالب شده است و مداحان ما هم همین بعد را تقویت می کنند و به ابعاد دیگر کمتر می پردازند، اما این را می توان گوشه ای و یا پایان سخنرانی می تواند باشد اما برخی مواقع مشاهده می شود که مجلس به جای سخنران محور، مداح محور می شود. حجت الاسلام دکتر کاکایی تأکید کرد: باید بدانیم که مجلس امام حسین(ع) جایی نیست که بتوانیم صرفا عواطف و احساسات را تخلیه کنیم؛ بلکه آن ابعاد مورد اشاره باید تقویت شود و اگر مشکلی وجود دارد به نظرم به علت کمرنگ شدن ابعاد دیگر به قیمت پررنگ کردن بعد فاجعه و مصیبت در جریان کربلاست. وی در پایان افزود: ما به جای حماسه تنها مرثیه خواندن و کتک خوردن و سختی کشیدن را در مجالس محرم بیان می کنیم به جای اینکه ابعاد ظلم ستیزی وعرفان و معرفت را پررنگ کنیم -که جنبه های ارادی اهل بیت(ع) را نشان می دهد- بیشتر به بعد مظلومیت توجه کرده ایم و به جای مطرح کردن انتخاب و اختیار اهل بیت(ع) در برگزیدن این مسیر بیشتر ددمنشی سپاه مقابل را مطرح می کنیم.