مجیدی: شجاعی اسیر جریان‌های روشنفکری نشده

فارس: شب گذشته برنامه بررسی کارنامه سید مهدی شجاعی در شهر کتاب با حضور اصحاب رسانه و اصحاب فرهنگ و ادبیات برگزار شد. در این نشست مهدی فیروزان از دوستان قدیمی سید مهدی شجاعی از رابطه قدیمی او با شجاعی گفت و اظهار داشت: من از اولین روزهای معاونت فرهنگی شهر کتاب که حدود 6 سال پیش می‌شود آرزوی برگزاری چنین جلسه‌ای را داشتم که شکر خدا امروز برگزار می‌شود. آرزوی دیگرم در حوزه فعالیت‌های فرهنگی این است که در بررسی افراد موفق به یک باستان‌شناسی نلغزیم و به انسان‌شناسی روی بیاوریم که الگوی توسعه است. وی افزود: اگر به مفاهیم وجودی یک شخصیت پی ببریم می‌توانیم به توسعه آن شخصیت در هر زمان و هر مکان بپردازیم. اگر لایه‌های صفات شخص را کنار بزنیم و به اولین مفهومی که بیانگر مفهوم وجود او است برسیم این مفهوم وجودی او را تبیین می‌کند مثل سخاوت که مفهوم وجودی حاتم طائی است. فیروزان اظهار داشت: من توفیق 30 ساله رفاقت و دوستی با سید مهدی شجاعی را داشتم و اگر با دیدگاه مفهوم وجودی او پیش بروم و ذوق، قریحه، ادب و دیگر صفات او را کنار بگذارم به مفهوم وجودی او یعنی حقیقت‌جویی و تصمیم نسبت به امر حق می‌رسم. وی اضافه کرد: نکته دیگر اینکه سید مهدی شجاعی در برخورد با زیبایی و عشق همیشه امر متعال یعنی خداوند را می‌یابد و در بیان آن امر متعادل استادانه موفق است. بررسی شخصیت شجاعی از آنجا مهم است که او را از منظر این دو مفهوم وجودی بشناسیم و از دامن این دو مفهوم وجودی در ادبیات معاصر شجاعی‌های دیگر تربیت کنیم. * مجیدی: شجاعی در همه حوزه‌های هنری حامی هنرمندان است مجید مجیدی که دومین سخنران این جلسه بود، درباره سید مهدی شجاعی گفت: من بیش از 3 دهه با شجاعی دوست بودم که به قبل از انقلاب در دانشکده هنرهای دراماتیک برمی‌گردد. شجاعی وجوه شخصیتی خیلی متفاوتی دارد و اگر استعاره‌ای از او بکنم که خورشیدی بوده که بر همه تابیده و چتر حمایتی او نه تنها در ادبیات بلکه در همه حوزه‌های هنری حامی همه بوده است، اغراق نکرده‌ام. وی افزود: او چه در مسئولیت‌های فرهنگی و چه به عنوان هنرمند و چه به عنوان دوست و همکار همواره حضور داشته و اینها لایه‌های پنهان شخصیت یک هنرمند که اخلاق او است را تجلی می‌دهد. مجیدی گفت: به خاطر دارم که سالهای 58 و 59 در روزنامه جمهوری ویژه‌نامه صحیفه بیرون می‌آمد. در آن اتاق سید مهدی شجاعی و چند جوان کار می‌کردند که یکی از برکات آن روزها سرهنگی و بهبودی در این روزها هستند که در حوزه ادبیات مقاومت جنگ ده‌ها اثر را به خود اختصاص داده‌اند. وی افزود: وقتی شجاعی در مجموعه سوره در حوزه هنری بود بسیاری از نیروهای گمنام شهرستانی که امروز در حوزه‌های مختلف سرآمد هستند را کشف کرد. چیزی که ما امروز خیلی کم داریم متولیانی است که نیروهای با استعداد را کشف کنند و این از خودگذشتگی شجاعی بود که خداوند به همین دلیل به قلمش برکت داد. **اگر امروز نامی از مجید مجیدی است... مجیدی اظهار داشت: از قول خودم حداقل می‌توانم نقل کنم که اگر امروز نامی به عنوان مجید مجیدی وجود دارد قطعا به خاطر سید مهدی شجاعی است. او در شرایطی در کنار من قرار گرفت که هم نام پرآوازه‌ای داشت و هم مشغله‌های فراوانی اما بسیار به من کمک کرد. وی در ادامه با بیان خاطره‌ای در مستندسازی در سال 69 در سیستان و بلوچستان به کمک سید مهدی شجاعی گفت: این جزء هنر متعهد است که دردها و زجرهای مردم را نمایش دهیم، آن روز خیلی تلاش شد که این فیلم عرضه نشود اما علیرغم اینکه هیچ امید و امکانی نبود در یک سفر دو روزه به سیستان و بلوچستان فیلم را تهیه کردیم و بعد با حمایت سید مهدی شجاعی و سید مرتضی آوینی در سخت‌ترین شرایط فیلم ساخته شد. مجیدی گفت: یکی دیگر از وجوه شخصیتی شجاعی که من بر آن تأکید دارم آن است که سیدی که من 34 سال پیش می‌شناختم با سیدی که امروز می‌شناسم هیچ تغییری ندارد. نه در حوزه اخلاق و منش و نه در حوزه اعتقادات. وقتی کسی تا دو فیلم یا دو رمان درمی‌آورد اصل و فرعش را فراموش می‌کند و شناسنامه‌اش دوتایی می‌شود اما شجاعی در این سالها هیچ ابایی نداشته که از اعتقاداتش دفاع کند و یا به شکل سنتی‌ترین شکل پرچم اهل بیت را برای عزاداری سردر خانه‌اش بزند. **شجاعی اسیر جریان‌های روشنفکری نشده است وی افزود: به نظر من یکی از ویژگی‌های بارز او این است که طراوات خودش را حفظ کرده و اسیر جریان‌های روشن‌فکرمآبانه نشده علیرغم اینکه در بطن این جریان‌ها هم قرار گرفته است. این کارگردان سینما اظهار داشت: در حوزه ادبیات که قصه‌اش با حوزه سینما که جذاب‌تر است فرق می‌کند توفیق مردمی بودن برای یک نویسنده کمتر پیش می‌آید اما من به وضوح دیدم که در محافل مردمی او را می‌شناسند و این موفقیت بزرگ یک نویسنده است که مردم او را بشناسند و با او ارتباط برقرار کنند. مجیدی گفت: من توفیق داشتم که دو اثر خود را با نویسندگی سیدمهدی شجاعی‌ انجام دهم فیلم‌های بدوک و پدر . او مسیر را برای پرواز ما آماده کرد و اگر در نویسندگی نتوانستم موفق شوم در حوزه‌های دیگر از من حمایت کرد. وقتی بچه‌های آسمان 2 تا 3 سال در محاق مانده بود و همه جا فیلم را رد کرده بودند این شجاعی بود که به من اعتماد کرد تا بچه‌های آسمان را بسازم و این پروازی شد تا با او راه را تا امروز ادامه دهم و این قدردانی نیست شکرگزاری است. * امامی: ما به خاطر داستان‌های دینی و عاشورایی شجاعی گرد هم آمده‌ایم صابر امامی در این مراسم گفت: من مستقیما از وجود شجاعی تلمذ نکرده‌ام لذا به برداشت خود از آثار شجاعی آن هم در حوزه ادبیات دینی می‌پردازم. این نویسنده و منتقد در ادامه با تشریح خط حق و باطل یعنی خط انبیاء و خط پادشاهان و من‌هایی که از ابتدا مقابل خط انبیاء قرار گرفته‌اند به فلسفه وجودی خلقت انسان در قرآن پرداخت که نمایندگی کردن از خداست و در تعریف ادبیات دینی اظهار داشت: من هر ادب و نوشته‌ای را در هر سطحی چه کودکانه چه پیچیده و چه در قالب‌های مختلف ادب که بتواند انسان را در مسیر امر متعال قرار دهد ادبیات دینی می‌نامم و هر چیزی که بتواند با چنین چیزی نسبت برقرار کند ادبیات دینی است. وی افزود: این خط در اندیشه ما در زیباترین شکلش در زیارت وارث ترسیم شده که ما وقتی می‌خواهیم امام حسین (ع) را زیارت کنیم او را وارث آدم صفوة خدا می‌دانیم یا او را وارث نوح می‌دانیم و او را وارث موسی کلیم خدا می‌دانیم و همینطور او را وارث معصومان و امامان می‌دانیم. از منظر ما همه سنگینی مجاهدات انبیاء یک وارث دارد و آن حسین (ع) است و حسین (ع) باید این ارث را حفظ کند و تلاش همه پیامبران این بوده که بتوانند آن امر متعال را نشان دهند و حسین باید این فرهنگ به ارث رسیده را برای همیشه در دنیا حفظ کند. امامی اظهار داشت: در این خط سیر شما می‌بینید که منبع عظیمی از قصیده، شکوه، کلام، حماسه، غزل در حادثه کربلا به وجود می‌آید. اگر الان هم با همان نگاه خط انبیاء و خط غیر دینی دنیا را دنبال کنیم به اومانیسم غرب از یک طرف در مقابل خط انبیاء می‌رسیم و اگر کسی با آن حقیقت رابطه برقرار کند در همه زمان‌ها آثار مشابهی خلق می‌کنند. وی افزود: شجاعی اگر در این زمان هم نبود همین آثار را خلق می‌کرد. الان وظیفه یک نویسنده خلاق و هنرمند این است که در خط انبیاء قرار بگیرد و هر خطی را جز خط خدا از زندگی انسان خط بزند و آنچه که از حسین به ارث رسیده را به بقیه معرفی کند. ** داستان‌های عاشورایی شجاعی او را ماندگار کرده است این نویسنده در ادامه با اشاره به داستان‌های کوتاه فراوانی که از سید مهدی شجاعی منتشر شده و او آن‌ها را خوانده است، گفت: این قصه‌ها نیستند که شناسنامه شجاعی را تشکیل داده‌اند و ما به خاطر این داستان‌ها اینجا نیامده‌ایم چون معتقدم اگر قرار باشد به خاطر این آثار شجاعی را بررسی کنیم آثار مشابه خیلی خوبی هم در قلم دیگران داریم. وی افزود: اما وقتی ما به کشتی پهلوگرفته و پدر، عشق و پسر می‌رسیم و به زبان خارق‌العاده او که می‌تواند به عنوان اول شخص در هر چیزی رسوخ کند و از زبان او سخن بگوید قضیه بررسی آثار او متفاوت می‌شود یا وقتی به داستان از دیار حبیب یا نمایشنامه کرشمه خسروانی می‌رسیم به فضایی می‌رسیم که شجاعی آن را با یک فضای دینی و معماری به ارث رسیده از حسین (ع) می‌سازد. این نوشته‌ها و داستان‌ها است که از باد و باران گزند ندارد. امامی گفت: خوشا به حال نویسنده‌ای که نسبت خود را با کربلا تشخیص بدهد و از این منظر است که آثار شجاعی در تعریف ادبیات دینی می‌گنجد و باعث می‌شود که او را از میان اسم‌های هلاک‌کننده بیرون بکشد و به کار او ارزش، زیبایی و ماندگاری بدهد.