نسل عروسک‌های ایرانی رو به انقراض است

در حالی‌که کشورهای اروپایی و آسیایی عروسک‌های ملی خود را نه تنها به عنوان یک وسیله بازی بلکه به شکل یک کالای فرهنگی - هنری به سایر کشور‌ها صادر می‌کنند، عروسک‌های ایرانی یکی پس از دیگری فراموش شده و از چرخه حیات خود بیرون می‌روند. به گزارش فردا، در حال حاضر ۸ هزار نوع عروسک بیگانه و متعلق به فرهنگ‌ها و آداب و رسوم سایر ملل در کشور ما در مقیاسی انبوه خرید و فروش می‌شود، در حالی‌که عروسک‌های ملی ایران در عین ناشناخته بودن به فراموشی سپرده شده و از گردونه حضور در مراسم‌های آئینی و حتی فروش در فروشگاه‌های اسباب بازی خارج می‌شوند. بنا بر این گزارش، در تاریخ فرهنگ و هنر ایرانی ۸۰۰ نوع عروسک وجود داشته که در مراسم‌ها، آئین‌ها و بازی‌های ملی ایران استفاده می‌شدند اما هم اکنون از بین این تعداد تنها ۱۰ عروسک از جمله «مبارک» حفظ شده و ۷۹۰ نوع دیگر از بین رفته‌اند. حمید رضا اردلان، پژوهشگر نمایش‌ عروسکی و رئیس شعبه ایرانی اتحادیه بین‌المللی نمایشگران عروسکی (یونیما)، در گفت‌وگو با فردا، با بیان اینکه بی‌توجهی به حوزه نمایش‌های عروسکی و واردات بی‌رویه عروسک‌های خارجی به کشور، در برابر معرفی عروسک‌های ایرانی به عنوان بخشی از فرهنگ ملی ایران سد ایجاد کرده است گفت: «در چند سال اخیر از سوی برخی پژوهشگران تلاش‌های خوبی برای معرفی عروسک‌های ایرانی انجام شده اما حفظ و ادامه حیات عروسک‌ها نیازمند عزم و اراده بیشتری از سوی مسئولان و سیاست‌گذاران فرهنگی کشور است.» وی شعبه ایرانی اتحادیه بین‌المللی نمایشگران عروسکی را یکی از فعال‌ترین شعبه‌های این اتحادیه در سرتاسر جهان دانست و افزود: «ایران در یونیما از بسیاری از کشور‌ها حتی آمریکا پیش‌رو‌تر و فعال‌تر است، اما به تنهایی نمی‌توان بار حفظ و ادامه حیات عروسک‌های ملی را به دوش کشید. این موضوع مهم و برای فرهنگ کشور حیاتی است چرا که اگر روند بی‌توجهی‌ها به این مقوله ادامه یابد چیزی نخواهد گذشت که اندک تعداد باقی مانده از عروسک‌های ایرانی هم در میان انواع عروسک‌های وارداتی نابود می‌شوند.» اردلان با اشاره به اینکه وقت متولیان امور فرهنگی در حوزه نمایش‌های عروسکی و سیاست‌گذاران حوزه کودک و نوجوان صرف سفارش دادن عروسک‌هایی نظیر دارا و سارا می‌شود تصریح کرد: «عروسک‌هایی مانند دارا و سارا که در کشور چین تولید و سپس وارد کشور می‌شوند، نه تنها ریشه‌ای در فرهنگ ما نداشته بلکه با این وضعیتی هم که تولید می‌شوند به دلیل استاندارد نبودن برای سلامتی و فیزیک کودکان ما زیان آور هستند.» وی افزود: «این عروسک‌ها با صرف مبالغ هنگفتی سفارش داده شده و به کشور وارد می‌شوند در حالی‌که می‌توان با صرف همین مقدار منابع مالی و حمایت از هنر ملی، عروسک‌های ایرانی را احیا و به جامعه معرفی کرد.» این مدرس دانشگاه وضعیت حیات عروسک‌های ایرانی را در خطر عنوان کرد و افزود: «برگزاری جشنواره‌هایی نظیر مبارک، به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز پژوهشگران و فعالان حوزه نمایش عروسکی باشد. سیاست‌گذاران و متولیان فرهنگی کشور باید در این زمینه اراده جدی‌تری داشته و در حوزه پژوهش‌های فرهنگی و آئینی نظر کار‌شناسان را جویا شوند.» اردلان همچنین افزود: «احیای عروسک‌های ایرانی می‌تواند در آموزش فرهنگ و هنر ایرانی به کودکان نقش بسزایی ایفا کند، به شرط آنکه نگذاریم همین تعداد اندک باقی‌مانده از عروسک‌ها در میان بیش از ۸ هزار نوع عروسک وارداتی خفه شوند.»