الواح هخامنشی چه چیزی را نشان می‌دهند؟

عصرایران: سرانجام بعد دهها سال ، الواح گرانبهای هخامنشی به موطن اصلی خود باز می گردند ؛ الواحی که در تخت جمشید پیدا شده بودند و برای بررسی ، به عنوان امانتی سه ساله ، به دانشگاه شیکاگوی آمریکا فرستاده شده بودند که با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ، دولت آمریکا مانع از استرداد آنها به موطن شان شده بود. حتی در سال های اخیر ، لابی صهیونیست ها به طور کاملاً جدی در صدد بود این الواح را به عنوان غرامت عملیات انتحاری در فلسطین ، به نفع خانواده قربانیان مصادره کند. لوح هخامنشی با این حال ، پیگیری های مجدانه جمهوری اسلامی در سال های اخیر که با بهره گیری از وکلای مجرب آمریکایی صورت گرفت منتهی به این شد که دادگاه استيناف حوزه هفتم قضايي " ۷th Circuit Court of Appeals "در آمريکا که به فرجام خواهي موزه ايران باستان و شوراي ايرانيان آمريکايي برگزار شده بود با این استدلال که کتیبه ها به عنوان امانت بودند ،حکم کرد کتيبه هاي گلي دوره هخامنشي يافته شده در زيرزمين هاي تخت جمشيد که در سال 1355 خورشيدي براي ترميم در اختيار بخش باستان شناسي دانشگاه شيکاگ و قرار گرفته بودند به ايران بازگردانده شوند. این کتیبه ها از آن نظر ارزشمند هستند که نشان می دهند تخت جمشید و پاسارگاد ، برخلاف اماکنی مانند اهرام ثلاثه مصر ، توسط بردگان و به زور شلاق بنا نشده اند بلکه توسط استادان و کارگران آزادی ساخته شده اند که در ازای کار خود دستمزد می گرفتند و از مزایایی مانند مرخصی و پاداش هم برخوردار بوده اند. حتی اتباع سرزمین های دیگر نیز که در تخت جمشید کار می کردند ،از حقوق و مزایا برخوردار بودند. این کتیبه ها که تعدادی از آنها پیش از این به ایران بازگشته و هم اکنون در موزه تخت جمشید نگهداری می شوند نشان می دهند سیستم حسابداری دقیقی در دوران هخامنشی در 2500 سال پیش جاری بوده و همه پرداخت ها بر اساس اسناد مالی مکتوب صورت می گرفتند و موضوعاتی مانند ضامن و ضمانت نیز در این دوران متداول بوده است. عصرایران ، به عنوان نمونه ای از این اسناد که مایه مباهات و افتخار هر ایرانی است ، ترجمه یکی از این اسناد که هم اکنون در موزه تخت جمشید در معرض نمایش عمومی است را منتشر می کند. تصویر زیر روز ششم فروردین 1390 گرفته شده است. الولح هخامنشی آقای شاکا مدیر صندوق آقای مردوکا گواهی می دهد که آقای هردکاما ، درودگر مصری ، سرکارگر صد نفر کارگر که به ضمانت آقای وهوکا در ساختمان پارسه(تخت جمشید) انجام وطیفه می کند ، استحقاق دریافت سه کارشا و 2 شکل و نیم نقره به عنوان دستمزد را دارد. مسوول صدور سند مردوکا اين کتيبه هاي هخامنشي در سال 1316طي حفاري مشترکي توسط دولت وقت ايران موسسه شرق شناسي دانشگاه شيکاگو در تخت جمشيد، تعداد قابل توجهي اموال فرهنگي، تاريخي ارزشمند به دست آمد که اين اموال بين دولت ايران و موسسه مذکور به طور مساوي تقسيم شد ايران به دليل نداشتن کارشناسان داخلي براي خواندن خطوط سهم خود را نيز به موسسه شرق شناسي دانشگاه شيکاگو به مدت سه سال امانت داده شده بودند تا آن موسسه پژوهش هاي گسترده اي در مورد اين الواح انجام دهد و پس از مستند سازي و انتشار نتيجه پژوهش هاي خود الواح را به ايران باز پس دهد که این امر تا کنون محقق نشد است! اين لوح‌ها برخلاف ديگر کتيبه‌هاي هخامنشي تخت‌جمشيد که بيانيه‌ها و گفتارهايي رسمي براي همگان و براي آيندگان بوده براي خواندن عموم نوشته و عرضه نشده‌ بوده‌ و در واقع اسناد داخلي و حسابداري کارکنان تخت‌جمشيد و يک بايگاني اداري بوده اند. آنها بازگوکننده رويدادهاي رسمي و حکومتي و سياسي نيستند بلکه در کنار آگاهي‌هاي فراوان ديواني و اداري اطلاعات فراواني از زندگي روزمره و روزگار مردمان عصر هخامنشي در اختيار ما مي‌گذارند. البته به جز لوح‌هاي تخت‌جمشيد چندين بايگاني اداري ديگر از عصر هخامنشي در مصر و بابل هم‌چون بايگاني "موروشو" يافت شده است. به موجب اين لوح‌ها ما امروز مي‌دانيم که سازندگان تخت‌جمشيد را بردگان تشکيل نمي‌دادند بلکه مردان و زنان آزاده‌اي بوده‌اند که به اندازه تخصص خود و کاري که انجام مي‌دادند دستمزد مي‌گرفتند. به آنان نه تنها دستمزدي شايسته که گاه پاداش و هديه و کمک هزينه جنسي نيز پرداخت مي‌شده است. آنان مي‌توانستند به هنگام پيمان زناشويي هنگام زايش نوزادي تازه‌رسيده در جشن‌ها و بيماري‌ها از اين پاداش برخوردار شوند. زنان در تخت‌جمشيد نه تنها کار مي‌کردند، بلکه پابه‌پاي مردان در کارهاي تخصصي و مديريت شرکت داده مي‌شدند. نوجوانان به کارآموزي مي‌پرداختند و کودکان در ساعت‌هاي کاري والدين در کودکستان تخت‌جمشيد نگهداري و تربيت مي‌شدند. لوح‌ها حاکي از آن است که پرداخت نهايي و ريزه‌کاري‌هاي سنگ‌نگاره‌هاي باشکوه تخت‌جمشيد بيشتر دستاورد هنر و توانايي‌هاي زنان هخامنشي است.