‌سوت‌و‌کف برای قطع سخنان مشایی و شمقدری

فارس: برگزاری مراسم پایانی جشنواره بیست و نهم فیلم فجر با نقاط قوت و ضعف بسیاری همراه بود که در ادامه برخی از آنها را مرور می‌کنیم؛ بی‌حاشیه و با برنامه این بار و برخلاف همه روزهای قبل برنامه حرف اول و آخر را می‌زد. روابط عمومی جشنواره به مدیریت «جعفر گودرزی» برای آن که حرف و حدیث‌های سال پیش که به مدد کار ضعیف مدعیان «شایسته سالاری» ایجاد شده بود پیش نیاید، برای فعالیت خبرنگاران و عکاسان فضای مناسبی را تدارک دید. اختصاص دو ردیف از سالن اصلی به خبرنگاران، استقرار صحیح تیم‌های رادیویی و تلویزیونی و استقرار مطلوب گروه‌های عکاسی در این باب جالب توجه بود. تأخیر تأخیر یک ساعته برگزاری مراسم اختتامیه بیست‌ و نهمین جشنواره فیلم فجر هم نتوانست از شور و شوق میهمانان این مراسم باشکوه بکاهد. برگزارکنندگان تلاش می‌کردند تا نظم، در اجرای آیین پایانی جشنواره بیست و نهم فیلم فجر حضوری چشمگیرتر از پیش داشته باشد و در همین حال بود که با ورود جواد شمقدری به همراه اسفندیار رحیم‌مشایی به سالن مراسم، کاخ جشنواره رنگ و بوی رسمی به خود گرفت. توزیع دو شماره بولتن در اختتامیه برای نخستین بار تهیه و توزیع دو نسخه بولتن روزانه جشنواره پیش و پس از مراسم (شامل نامزدها و برنده‌ها) جالب توجه می‌نمود. نشریه روزانه جشنواره امسال به سردبیری «وحید سعیدی» از نظر جذابیت و اطلاع‌رسانی قدرت استاندارد یک بولتن را نشان داد. عدم حضور وزیر ارشاد گفته شد وزیر ارشاد به دلیل درگیری در سفر استانی به مراسم چهارشنبه شب برج میلاد نرسیده که این عجیب می‌نمود. شاید وزیر به خاطر این که جشنواره به نام وی نوشته نشود، دست به این اقدام زده بود. حاشیه دیگر حضور رئیس دفتر رئیس جمهور به جای وی به عنوان مقام دولتی بود که برای اولین بار در تاریخ جشنواره فیلم فجر اتفاق می‌افتاد. تلاوت جعفر فردی تلاوت مخملین جعفر فردی فضای سالن همایش‌های بین‌المللی برج میلاد را از آیات الهی عطرآگین کرد و هم‌زمان با آوای سرود ملی جمهوری اسلامی ایران، قیام حاضران در کاخ جشنواره بر شکوه مراسم افزود. پوشش مجری مراسم ژیلا صادقی، مجری پرانرژی که مدتی‌است در شبکه‌های تلویزیونی برنامه‌هایی را اجرا می‌کند، به تنهایی به اجرای برنامه پرداخت و نگاه‌های جست‌وجوگر که به دنبال محمد سلوکی، دیگر مجری اعلام شده برای این مراسم بود، نشانی از او نیافت. شخصی نوع پوشش صادقی را به همسر سرکرده گروهک منافقین تشبیه کرد و گویا از این بابت انتقادهایی داشت! سهم کم جوانان و هنرمندان انقلابی به نظر می‌رسد، طرفدارانی از گروه‌های مختلف فکری داخل کشور در این مراسم حضور دارند اما به نظر حضور طیف انقلابی در این مراسم کم‌تر بود و این سوال در اذهان ایجاد می‌شد که دبیرخانه جشنواره بر چه اساس میهمانان مراسم را دعوت می‌کند و چرا همیشه سهم جوانان انقلابی از حضور در چنین مراسم‌هایی اندک است! نمایش گرافیکی نمایش گرافیکی از یک قطعه موسیقی اصیل ایرانی بر روی اسکوربورد تعبیه شده در سالن کاخ جشنواره و همچنین پخش اظهارنظرهای اهالی سینما درباره سینما از همین اسکوربورد، با استقبال تماشاگران مواجه شد. عدم حضور حسن عباسی در روی سن وقتی نوبت به حضور داوران جشنواره روی سن برای اهدای سیمرغ برترین‌های سودای سیمرغ (مسابقه سینمای ایران)‌ رسید، عدم حضور جهانگیر الماسی، جابر قاسمعلی و حسن عباسی در جمع داوران به چشم آمد. این نکته تا جایی تعجب بر انگیز شد که از شهرام اسدی و مرتضی شایسته خواسته شد تا در جمع داوران جشنواره و اهداکنندگان سیمرغ قرار گیرند. دلیل عدم حضور الماسی بیماری عنوان شد اما گفته می‌شود حسن عباسی نسبت به برگزیده‌های این دوره جشنواره انتقادهای جدی دارد و اخیرا در گفت‌وگویی تلویحا به این مسئله اشاره کرده است. سوت و کف برای ادامه نیافتن سخنان معاونت سینمایی و رئیس دفتر رئیس جمهور مهدی مسعودشاهی دبیر جشنواره با حضور در پشت تریبون سخنرانی تنها به خیرمقدم به حضار بسنده کرد اما جواد شمقدری، که مجری زمان اعطا شده به وی را تنها ۲ دقیقه اعلام کرد، درخواست ۶ دقیقه زمان کرد و از همان آغاز سخنرانی با دست زدن‌های متوالی حاضران مواجه شد که گویا رغبتی برای شنیدن سخنان وی نداشتند. شمقدری که سمت معاونت سینمایی و سمعی، بصری وزارت ارشاد را به عهده دارد، و در سخنانش بر تلاش افراطی‌ها و همچنین انحصارطلبان برای جلوگیری از پیشرفت سینما اشاره می‌کرد، مخالفت با سخنرانی خود را وجود آزادی بیان در کشور عنوان کرد! البته سخنرانی پوستین‌دوز، مدیرعامل گروه صنعتی سایپا هم به مذاق حاضران در مراسم خوش نیامد و این مدیر صنعتی هم با دست‌زدن‌های متوالی مخاطبانش که نوعی درخواست برای پایان دادن سخن‌رانی بود، مواجه شد. در سوی دیگر، مهندس نجم‌الدین، مدیرعامل ایران خودرو، با درک از حس نامطلوب مخاطبان برای شنیدن سخنان غیرسینمایی‌ها، حتی به اندازه ۲ دقیقه اعطایی هم سخن نگفت و برای رشد سینمای ایران آرزو کرد. این اقدام وی هم با تشویق حاضران در مراسم مواجه شد. اما حضور اسفندیار رحیم‌مشایی، به عنوان سخن‌ران هم به مذاق حاضران در جلسه خوش نیامد و با سوت و دست‌زدن‌های متوالی و حتی به نوعی هو کردن مواجه شد که نشان از نارضایتی مردم حاضر در مراسم برای شنیدن سخنان یار نزدیک رییس‌جمهوری داشت. رفتار و گفتار زننده محسن تنابنده هرچه شنیدن این سخنان مشتری نداشت، شنیدن حرف‌های دوپهلو و گاه نیش‌دار سینمایی‌ها که به وسیله همین جشنواره‌ها به مردم معرفی شده‌اند، با تشویق‌ و سوت و کف همان عده تماشاگرنما (!؟) مواجه می‌شد. از جمله می‌توان به درخواست مستقیم محسن تنابنده برای بازگشت جعفر پناهی به دامن سینما، اشاره کرد که واکنش‌هایی در پی داشت. بازیگری که با جویدن آدامس بادکنکی و بر سر داشتن کلاه (برای ثابت کردن بی حرمتی یا بی تفاوتی) برای سومین سال پیاپی از فجر جایزه می‌گیرد و به جبران مطرح شدن توسط جشنواره فجر، با عملی که در این روزها در محافل «حمایت از سینماگر ضدانقلاب» نامیده می‌‌شود، نشان داد تا چه حد لایق دریافت این جایزه است. نگاه‌های متعجبانه و گاه نگران و حتی عاقل اندر سفیه به خاطر تکرار سخنان مراسم افتتاحیه مسعود کیمیایی از زبان او و البته نیش مجری مراسم که پا را از محدوده خود فراتر گذاشت و با این جمله که "آقای تنابنده! لطفاً آدامستون رو دربیاورید " نقبی به رفتار زننده این ستاره سینما در حضور جمعی از متشخصین در کاخ جشنواره زد.تنابنده، هنگام گرفتن ژست برای عکاسان، با انگشتان دستش علامت V که این روزها منسوب به جریان فتنه است را نشان داد. البته این درخواست تنابنده در حالی مطرح شد که اسفندیار رحیم مشایی بر روی سن حضور داشت تا جوایز را به برگزیدگان اعطا کند و البته پیش از این مخالفت خود و احمدی نژاد را با حکم قوه قضاییه مبنی بر ممنوعیت بیست‌ساله پناهی برای فیلمسازی اعلام کرده بود. عرض ارادت بهداد به امام رضا(ع) حامد بهداد که از دریافت نخستین سیمرغ بلورینش در بخش بازیگر نقش مکمل مرد، ابراز خوشحالی کرد که برای بازی در فیلم کیمیایی این جایزه را دریافت کرده است. درخواست کمی آزادی بیشتر!! حامد بهداد که سخنانش را با عرض ارادت به امام رضا (ع) آغاز کرد، با درخواست فقط کمی آزادی سن را ترک کرد اما این سوال مطرح شد که در نبود آزادی چگونه ممکن است حتی تصمیمات قانونی گرفته شده در کشور را به چالش کشید؟ عدم حضور دست‌اندرکاران خانه سینما و اهدای جایزه نقدی به این تشکل! گرچه معاونت سینمایی در سخنان خود به انتقاد از رفتار «خانه سینما» به عنوان یک گروه افراطی پرداخت اما عدم حضور نمایندگان رسمی این خانه در جشنواره جای تعجب داشت. جالب آن که «مهدی هاشمی» نیمی از جایزه‌ای که از فجر دریافت کرد، به خانه سینما تقدیم کرد! از بیان جمله «سینما مال ماست» تا دریافت خودرو! مهدی هاشمی هم که سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول را برای بازی در آلزایمر و آقایوسف برد، در سخنانی نسبت به سخنان شمقدری که از فعالیت دو گروه انحصارطلب و افراطی در سینما انتقاد کرده بود، واکنش غیرمستقیم داشت. وی "سینما مال ماست " را با تکرار بیان کرد و با هر بار با شنیدن صدای تشویق تماشاگرنماها(!) ذوقش برای بیان دوباره آن بیش‌تر می‌شد. وی که به همراه همسرش، گلاب آدینه و دخترش به این مراسم آمده بود در پایان اختتامیه سوار بر خودروی اهدایی ایران خودرو، کاخ جشنواره را ترک کرد و البته در سخنانش اظهار کرد که نیمی از جایزه خود را به خانه سینما ـ که به تازگی بودجه آن از معاونت سینمایی وزارت ارشاد قطع شده است ـ اهدا می‌کند. تشکر فرخ‌نژاد از مسئولان حمید فرخ‌نژاد هم که در بخش فیلم‌های اول (نگاه نو) دیپلم افتخار، سیمرغ بلورین و دو دستگاه پراید را برای بهترین کارگردانی و بهترین فیلم دریافت کرد، پسر خردسالش را همراه خود به روی سن برد و این آینده‌دار ـ لقبی که فرخ‌نژاد به پسرش داد ـ بیانیه‌ای را قرائت کرد که در آن به ساخت فیلم چند سال پیش از به دنیا آمدن او و گرفتن جایزه به همراه پدرش اشاره کرد. این انتقاد پنهان حمید فرخ‌نژاد برای ۱۱ سال بایکوت فیلمش بود که به تازگی مجوز اکران گرفته است. این هنرپیشه و کارگردان پس از خواندن این بیانیه در یک جمله گفت: "حالا خوبه نگفت مرحوم بابام " البته وی به خاطر اکران و دیده شدن فیلمش، تشکرهای فراوانی را از مسئولین مربوطه انجام داد. شهاب حسینی و اهدای جایزه به یک جمعیت امدادی شهاب حسینی هم که به خاطر بازی در "جدایی نادر از سیمین " فیلم اصغر فرهادی، برنده دیپلم افتخار بازیگر نقش مکمل مرد سد، جایزه‌اش را به جمعیت امدادی امام علی (ع) تقدیم کرد. مهناز افشار و تقدیم جایزه به کودکان کار مهناز افشار، برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن از اینکه به گفته خودشس بعد از ۱۵ سال تلاشش دیده شد، از هیأت داوران قدردانی کرد. وی جایزه‌اش را به کودکان کار که تلاش می‌کنند درس بخوانند، تقدیم کرد. بدحجابی بازیگران زن معمولا تفاوت جشنواره فیلم فجر در مقایسه با جشن سینما و سایر جشن‌های غیررسمی، این بود که اینقدر بدحجابی به ویژه توسط برگزیدگان دیده نمی‌شد اما متاسفانه مراسم پایانی جشنواره فیلم فجر، در برخی لحظات به سالن مد و فشن شبیه بود تا اختتامیه جشنواره سینمای انقلاب اسلامی. خوشحالی نماینده بوشهر و توجه به سینما در استان‌ها حمید باغکی برنده دیپلم افتخار بهترین بازیگری در بخش ویدئوسینما و نماینده سینمای بوشهر، دیپلم افتخارش را با شوری وصف‌ناپذیر دریافت کرد و با حضور در پشت تریبون سخن‌رانی، غزلی از حافظ ـ دوش دیدم که ملائک در میخانه زدند / گل آدم بسرشتند و به پیمانه زدند ـ را با اجرایی کمیک خواند. توجه داوران بخش ویدئو سینما به هنرمندان شهرستانی در این بخش جالب توجه بود. انتخاب‌های بودار! برخی منتقدان و اهالی رسانه عقیده داشتند که در برخی موارد در مورد نامزدهای جشنواره فیلم فجر، نوعی دیدگاه سفارشی بودار وجود داشت. نامزد شدن «فاطمه معتمدآریا»، نامزد شدن و برنده شدن همسر وی (احمد حامد) در بخش ویدئو از جمله این موارد بود. حرف‌های رامین‌فر درباره استحقاق جوانان برای دریافت جایزه ایرج رامین‌فر که برای بهترین طراحی صحنه و لباس، سیمرغ بلورین را گرفت در سخنان گفت: من در سن و سالی هستم که این جایزه می‌تواند نیروی برای ادامه راه به من بدهد و مسئولیتم را زیادتر کند. این جایزه را حق جوانان می‌دانم که تازه وارد سینما شده‌اند. تقدیر مدیرعامل فارابی از خانزادی سیداحمد میرعلایی، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی زمانی که سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری به اسحاق خانزادی اهدا می‌شد، گفت: روزهای اول برگزاری جشنواره، صدای سالن معایبی داشت که خانزادی با همکارانش و بدون آن که کسی از او بخواهد، در اینجا ماند و صدای سالن برج میلاد را برای نمایش فیلم حل کرد. بعد از شنیدن این صحبت، حاضرین تا دقایقی خانزادی را تشویق کردند. حرف‌های مسعود کیمیایی در تشکر از داوران محمود کلاری هم برای فیلم‌برداری "جدایی نادر از سیمین " سیمرغ بلورین را دریافت کرد، در سخنانی به تجلیل از اصغر فرهادی، تورج منصوری و مسعود کیمیایی پرداخت. کارن همایون‌فر نیز درباره ورودش به سینما توسط این فیلمساز سخن گفت. کیمیایی هم که در دهه ۶۰ جایزه‌ای نگرفته بود و در اوج دوره اصلاحات هم به خاطر آنچه «توهین به اصلاحات»‌ خوانده می‌شد در آخرین روزهای جشنواره سال ۷۸ از دستیابی به سیمرغ بازماند، برای اولین بار در جشنواره فیلم فجر این جایزه را به دست آورد. او که همراه با پسرش پولاد کیمایی به روی سن رفته بود، در کنار هیأت داوران ایستاد و گفت: "سلام و سپاس به همه. نمی‌دانم سیمرغ ۳۰ سال پیش جا مانده که حالا به من رسیده است یا... نمی‌دانم چرا بعد از این همه سال یاد من افتاده‌اند. اما درود به این داوران که بخش مهم سینما، یعنی سینمای مستقل را نگاه کردند و جایزه دادند. نمی‌خواهم چون این جایزه را به من داده‌اند، این حرف را بزنم. من یک فیلمساز تنها هستم که سرمایه‌ام را با قرض جمع می‌کنم و فیلم می‌سازم. به جایی وابسته نیستم. تشکر می‌کنم از هیئت داوران که حرمت این استقلال را نگه داشتند. " سومین غیبت داریوش مهرجویی در جشنواره یا بی‌اعتنایی او؟ جایزه ویژه هیأت داوران برای فیلم "آسمان محبوب " به داریوش مهرجویی را همسرش در غیاب او دریافت کرد. وقتی وحیده محمدی‌فر برای دریافت جایزه به روی سن می‌رفت، مجری مراسم به اشتباه او را مژده شمسایی خطاب کرد. نکته منفی درباره مهرجویی، عدم حضور او در این مراسم پس از عدم دریافت سیمرغ کارگردانی در بخش بین‌الملل جشنواره و عدم حضور در نشست نقد و بررسی فیلم «آسمان مجبوب» بود که نشان از بی اهمیتی جشنواره فجر برای این کارگردان دارد و این پرسش را مطرح می‌کند که چرا دست اندرکاران جشنواره برای توجه به فیلم او اینقدر اصرار داشته‌اند؟ سخنان شورجه درباره وجود آزادی بیان و دین هنرمندان به خون شهدا جمال شورجه، از کارگردانان ارزشی هم برای ساخت فیلم ۳۳ روز با نگاه به مقاومت مردم لبنان، هنگام دریافت جایزه خود گفت: "خوشحالم در این مراسم دوستان آزادانه حرف‌های خود را بیان کردند. این آزادی را مدیون ملت شهیدپرور هستیم. تشکر می‌کنم از مردم شریف و قهرمان لبنان و از داوران و برگزارکنندگان جشنواره فجر سپاسگزارم. " سپاس تلفتی اصغر فرهادی از برگزارکنندگان جشنواره در پایان این مراسم اصغر فرهادی، توسط مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی از جشنواره برلین روی خط تلفن قرار گرفت و گفت: "خوشحال هستم. دوست داشتم در آنجا باشم. از گروه خوب "جدایی نادر از سیمین " تشکر می‌کنم. از همه کسانی که من را در تولید این فیلم کمک کردند، ممنونم. از برگزار کنندگان جشنواره فجر نیز سپاسگزارم. " اجرای علیرضا قربانی اجرای موسیقی زنده به وسیله علیرضا قربانی از دیگر برنامه‌های مراسم اختتامیه بیست‌ ونهمین دوره جشنواره فیلم فجر بود که ساعت ۲۳ چهارشنبه ۲۷ بهمن به پایان رسید. برپایی فرمالیته بخش اهدای جوایز سینماگران متعهد بخش پایانی مراسم اختتامیه به اهدای جوایز حمید بهمنی، محمدرضا اسلام‌لو و جمال شورجه اختصاص داشت که در کمال بی‌نظمی و در حالی که جمعیت سالن را ترک کرده بودند، برگزار شد تا این سئوال را به اذهان متبادر سازد که چرا همواره و در دوره‌های مختلف جشنواره، سینمای انقلاب اسلامی در جشنواره فیلم فجر، مظلوم واقع می‌شود. آن هم در دوره‌ای که متولیان سینمای ایران، مدعی دفاع از ارز‌ش‌ها هستند. عدم نمایش فیلم در مراسم پایانی طبق روال جشنواره فیلم فجر، می‌بایست فیلم برتر پس از پایان مراسم به نمایش درمی‌آمد اما پایان اختتامیه بیست و نهمین دوره جشنواره با پذیرایی از مدعوین پایان یافت. کارگردانی مطلوب اختتامیه کارگردانی و اجرای مراسم پایانی جشنواره مثل افتتاحیه، حرفه‌ای و کم‌نقص بود که نشان از تلاش «محمد پرویزی» و گروهش برای ارتقای سطح کیفی چنین مراسمی داشت.