دعوای نظام پزشکی و وزارت بهداشت بر سر پزشک خانواده
دعوا و نزاع کار‌شناسی سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت وارد فاز جدیدی از اختلافات شده است. از هم اکنون می‌بایست در انتظار بروز چالشهایی در مسیر کار پزشکان خانواده در شهرها بود.
همزمانی برگزاری همایش بررسی چالشهای برنامه پزشک خانواده از سوی سازمان نظام پزشکی ایران و افتتاح رسمی برنامه پزشک خانواده شهری در سه استان کشور توسط وزارت بهداشت، حکایت از این واقعیت تلخ دارد که این نهاد مرتبط با نظام سلامت کشور، هیچ تعامل و رابطه معقولی در نحوه اجرای این برنامه ندارند. در نتیجه از هم اکنون می‌بایست در انتظار بروز چالشهایی در مسیر کار پزشکان خانواده در شهرها بود. به گزارش خبرنگار اجتماعی «فردا» ، در واقع چنین می‌توان استنباط کرد که دعوا و نزاع کار‌شناسی سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت وارد فاز جدیدی از اختلافات شده است. زیرا قشر کثیری از جامعه پزشکی کشور معتقدند این برنامه با روشی که هم اکنون برای اجرای آن تعریف شده است، نه تنها موفق نخواهد بود بلکه باعث اختلال در پیشگیری و درمان بیماری‌ها خواهد شد. دعوای سازمان نظام پزشکی با وزارت بهداشت از آنجا نشات می‌گیرد که مسئولان این وزارتخانه هیچ اعتنایی به انتقادات اعضای نظام پزشکی ندارند و تنها بر اجرای این برنامه اصرار می‌ورزند. این در حالی است که انتقادهای زیادی به نحوه اجرای این برنامه وارد است. به طوریکه دکتر علیرضا زالی، معاون نظارت و برنامه ریزی سازمان نظام پزشکی تاکید دارد که نگاه وزارت بهداشت با وزارت رفاه در بحث اعتبارات طرح پزشک خانواده متفاوت است و در برخی حوزه‌های اجرایی این تفاوت و تناقض کاملا بصورت آشکار بروز و ظهور داشته است. این در حالی است که وزارت بهداشت قرار است در طرحی نمادین، اجرای برنامه پزشک شهری در شهرهای زیر ۵۰ هزار در سه استان کشور را با حضور وزیر رفاه افتتاح کند. زالی با اشاره به برخی چالش‌ها و مسایل پس از اجرای فاز اول عملیاتی طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع در سه استان کشور، اظهارداشت: با پایان یافتن فاز اول عملیات آزمایشی اجرای این طرح در سه استان کشور و نیز با توجه به آغاز قریب الوقوع اجرای آن در شهرهای با جمعیت کمتر از ۵۰ هزار نفر، گزارشهایی از این استان‌ها درباره چالش‌ها و نکات مهم و حائز اهمیت اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع بدست رسیده که از جمله مهم‌ترین آن‌ها حجم اعتبارات طرح، طراحی مناسب الگوهای نظام ارجاع، مشارکت بخش خصوصی در تمامی سطوح سیاستگذاری و اجرای طرح، توجه بیشتر به سلامت محوری بسته‌های ارایه شده در طرح، ایجاد انگیزه و مزایا در شاغلان طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع بوده است. از سوی دیگر، دکتر محمد شریعتی قائم مقام معاون بهداشتی وزارت بهداشت معتقد است که پزشک خانواده آدمی است که نه تنها کارش درست است، بلکه ابزار کارش هم درست است. هم اکنون در مدلی که داریم توسعه می‌دهیم می‌گوییم پزشک خانواده موظف است عوامل خطرزای یک فرد، یک خانواده و یک جامعه را بررسی و ارزیابی کرده و یا کاهش داده و یا حداقل آن‌ها را مدیریت کند. در صورتی که معان نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی ایران معتقد است با توجه به اینکه در شهرهای بزرگ بستر ارایه خدمات بهداشتی و درمانی به کفایت و بضاعت بخش روستایی کشور نیست ضمن لزوم بازمهندسی سیستم ارایه خدمات بهداشتی و درمانی در کلانشهر‌ها باید از ظرفیتهای مورد بخش غیردولتی که در این خصوص برخلاف روستا‌ها از توان و پتانسیل بالایی برخوردار است، بهتر از قبل استفاده شود. زالی با انتقاد از نحوه تعامل و همکاری وزارت بهداشت با سازمان نظام پزشکی در نحوه اجرای برنامه پزشک خانواده، عنوان می‌دارد به رغم اینکه نزدیک به ۸۵ درصد خدمات بخش سرپایی و ۸۲ درصد از خدمات دارویی در شهرهای بزرگ توسط بخش غیردولتی ارایه می‌شود متاسفانه گزارشهای اولیه از ۳ استان پایلوت اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع حاکی از این است که بخش غیردولتی در سطوح مختلف سیاستگذاری و اجرا به اندازه کافی مورد توجه و مشارکت قرار نگرفته است. ایجاد انگیزه‌های لازم برای اعضای گروه سلامت و شاغلان طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع از طریق در نظر گرفتن حقوق و مزایای کافی، تسهیلات لازم جهت ارتقای عمودی و افقی و افزایش امنیت شغلی می‌تواند در کنار فرهنگ سازی مناسب در بین مردم برای تطابق با این طرح، می‌تواند در افزایش بازدهی اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع موثر باشد. دکتر سید شهاب الدین صدر، رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران نیز با انتقاد از نحوه اجرای برنامه پزشک خانواده در کشور عنوان داشت که آنچه در حال حاضر اجرا می‌شود همان برنامه شبکه بهداشت و درمان است که وزارت بهداشت آن را ترمیم کرده است. صدر با اعلام اینکه تا کنون ۵۹ پیشنهاد از سراسر کشور برای اصلاح برنامه پزشک خانواده به دست ما رسیده است، گفت: برنامه پزشک خانواده طرح بسیار مهمی است که اشکالاتی دارد و ما تا کنون مکاتباتی با وزارت بهداشت داشته‌ایم و درخواست کرده‌ایم که نقاط ضعف برنامه دیده شود. هدف ما فقط اجرای مطلوب‌تر برنامه است و معتقدیم این امر تنها با همفکری و تعامل جامعه پزشکی و وزارت بهداشت امکان پذیر است. اما قائم مقام معاون بهداشتی وزارت بهداشت معتقد است که پزشک خانواده در پرونده‌ای که از بیمارش دارد، حتی شغل او را هم می‌بیند. وضعیت اقتصادی و اجتماعی‌اش را هم بر اساس پرونده می‌بیند و مثلا می‌داند وضع مالی مریض خوب است یا نه، اگر وضع مالی بیمار خوب نبود طبیعی است که داروی گرانقیمت برای او تجویز نمی‌کند. چون می‌داند نمی‌خرد و نمی‌خورد و خوب هم نمی‌شود. لذا تصمیم می‌گیرد نوع دارو را به گونه‌ای انتخاب کند که بخرد و بخورد و درمان شود. یا مثلا به او نمی‌گوید برای رفع کم خونی‌اش جگر یا گوشت یا کباب بخورد. بلکه یک قرص آهن برای او تجویز می‌کند. یعنی پزشک خانواده علاوه بر اینکه طبیب است و طبابت می‌کند، عضو آگاه، دلسوز و کاربلد هر خانواده‌ای است. دکتر لاله تدین، نماینده جامعه پزشکی شیراز در مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی درباره اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع در کشور گفت: اجرای طرح پزشک خانواده و سیستم ارجاع، با توجه به ویژگیهای ارزنده و مطلوب، سال‌ها آرزوی پزشکان عمومی بوده به این امید که با اجرای این طرح پزشکان عمومی که پایه‌های اصلی نظام سلامت هستند در جایگاه واقعی خود قرار گیرند. وی اظهار کرد: طرح ابتدا در چند استان و بعد با فرصت زمانی خیلی کوتاه و بدون بررسی کامل و رفع مشکلاتی که اجرای آزمایشی طرح به همراه داشت، با نادیده گرفتن بخش خصوصی و بدون فرهنگ سازی لازم، سراسر روستاهای کشور را فرا گرفت و از همه تأسف بار‌تر اینکه اول از همه با نارضایتی پزشکان عمومی فعال در بخش خصوصی، روبرو شد. آنچه قرار بوده گره گشای مشکلات عدیده جامعه پزشکان عمومی باشد، خود گره‌ای بزرگ بر تمام گره‌ها افزود. عدم اعتقاد مسئولین از صدر تا ذیل به این طرح، عدم برخورد جدی نمایندگان مجلس با اجرا نشدن این طرح بالاخص نمایندگان کمیسیون بهداشت و درمان، تامین منابع مالی طرح از سوی وزارتخانه غیر متولی، عدم استفاده از نظرات کار‌شناسان و نمایندگان جامعه پزشکی و انجمنهای علمی که اساس و بدنه این طرح را تشکیل می‌دهند، عدم وجود تحقیق و پژوهش به منظور ارزیابی چگونگی اجرای طرح، فقدان مشارکت بین بخشی و درون بخشی، اجرای کامل طرح در قالب سیستم دولتی و عدم مشارکت بخش خصوصی در این طرح، تنها برخی از مهم‌ترین موانع اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع هستند. دکتر حسن هویدا، معاون امور رفاهی و اجتماعی سازمان نظام پزشکی ایران با اشاره به روند تدوین و پایه گذاری طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع در کشور افزود: با مطالعاتی که درباره نظام سلامت کشورهای پیشرفته صورت گرفت، نظام پزشک خانواده و ارجاع که آثار و ثمرات آن در کشورهای پیشرفته ملموس و تقریبا در تمام آن کشور‌ها به اجرا درآمده است، با تغییراتی متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی کشور انتخاب گردید و الزام پیاده کردن این طرح در برنامه توسعه سوم مورد تایید و تصویب نمایندگان مجلس قرار گرفت اما متاسفانه بعد از گذشت بیش از ۱۰ سال از تصویب آن تاکنون اجرایی نشده است. هویدا معتقد است که شبکه بهداشتی درمانی فعلی رویکردی بیمارمحور دارد در حالی که اساس و محور نظام پزشک خانواده و ارجاع بر سلامت نگری استواراست و از سوی دیگر سطح دوم ارائه خدمات که ارجاع اولیه به این سطح باید داده شود و نظرات و اقدامات این سطح به سطح اول یعنی پزشک خانواده گزارش شود (Feed Back) تعریف نشده و در حال حاضر وجود ندارد. همچنین منابع این طرح عظیم که مهم‌ترین آثارش جلوگیری از اتلاف اوقات طلایی درمان و جلوگیری از بروز عوارض بیماری و سرگردانی بیماران و همچنین پیشگیری از هرز رفتن سرمایه، چه سرمایه بیماران و چه منابع مالی بخش سلامت و ارائه خدمات برمحور عدالت باشد، وجود ندارد. این در حالی است که دکتر رمضان محسن‌پور، معاون وزیر بهداشت در امور مجلس اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع را از برنامه‌ها و اولویتهای اساسی وزارت بهداشت اعلام کرد و گفت: اجرای طرح پزشک خانواده و بردن آموزش سلامت در اقصی نقاط کشور شاید بدون تعامل مناسب با رسانه‌ها امکانپذیر نباشد. به نظر می‌رسد در حال حاضر در این زمینه تعامل مناسبی با رسانه‌ها و دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های تاثیرگذار در امر سلامت برقرار شده است. اما دکتر بهروز عباسی، دبیر انجمن پزشکان عمومی ایران، با اشاره به اهمیت توجیه و تبیین طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع برای متخصصان رشته‌های مختلف علوم پزشکی گفت: در حال حاضر عموم پزشکان متخصص نگرانند که با اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع تعداد بیماران و مراجعان آن‌ها کاهش یافته و بر میزان درآمدشان تاثیر منفی داشته باشد که همین موضوع به نوعی عدم مقبولیت و همراهی پزشکان متخصص را با اجرای این طرح به دنبال داشته است
دیدگاه تان را بنویسید