جنجالی‌ترین برنده جایزه نوبل ادبیات

ایسکا: «هارولد پینتر» نویسنده مطرح ادبیات جهان منتقد صریح سیاست خارجی آمریکا و مخالف جنگ با عراق بود و بدون شک او را باید از جنجالی‌ترین برندگان جایزه افتخارآمیز نوبل ادبیات به حساب آوریم. «هارولد پینتر» در اکتبر 1930 در محلة هاکنی شمال لندن متولد شد. پدرش خیاط بود. او در فضایی سرشار از اظهارات یهود ستیزی بزرگ شد که اهمیت به سزایی در نمایش‌نامه‌نویس شدنش داشت. در شروع جنگ بین‌المللی دوم، در 9 سالگی مجبور به ترک لندن شد و در دوازده سالگی به لندن بازگشت. پینتر می‌گوید تجربة بمباران‌های جنگ هیچ‌وقت او را رها نکرده است. در لندن به مدرسه گرامر هاکنی رفت و در آن‌جا با گروهی از معلمان و دانش‌آموزان خوش‌فکر، پرانرژی و به لحاظ عقلی ماجراجو، آشنا شد. همین باعث شد تأتر و ضدفاشیسم مهم‌ترین تأثیر را روی او بگذارند.در واقع نمایش‌نامه‌های اولیه‌اش را شکل این موضوعات شکل می‌بخشند. در این مدرسه نقش مکبث و رومئو و چند نقش دیگر را به کارگردانی ژوزف بررلی بازی کرد که در انتخاب حرفه هنرپیشگی ترغیبش کرد. در سال 1948 بعداز مدرسه به آکادمی سلطنتی هنرهای نمایشی رفت که به دلیل نارضایتی پس از دو ترم تحصیل، آن‌جا را ترک کرد. در سال 1949 دو بار به دلیل سرپیچی از خدمت نظام‌وظیفه جریمه شد که اشارات زود هنگامی بر عزم مقاومت و مخالفت‌گرایی‌اش دارد که در جهت‌گیری کلی و شکل‌گیری بسیاری از نمایش‌نامه‌هایش اثر گذاشته است. در سال 1950 اولین اشعارش را منتشرکرد و به خاطر اجراهای شکسپیر مشهور شد. از سال1951 تا 1957 با تورهای تأتر سنتی سفر و نقش‌های تاریخی و عمدتاً شکسپیر را بازی کرد. در این سال‌ها با نام دیوید بارون بازی می‌کرد. هارولد پینتر در سال 1957 با نوشتن نمایش‌نامة«اتاق» که توسط دپارتمان هنرهای نمایشی دانشگاه بریستول چاپ شد، خود را به عنوان نویسنده تثبیت کرد. اولین نمایش‌نامه‌اش، جشن تولد 1957، در 1958 در تأتر لیریک لندن به روی صحنه رفت و به دلیل ابعاد افسانه‌ای‌اش با شکست فاحشی مواجه شد و فقط یک هفته روی صحنه بود. اما بعدها بیش‌تر از دیگر نمایش‌نامه‌هایش به روی صحنه رفت. از ابتدای دهه شصت پینتر به عنوان نمایش‌نامه‌نویس مشهور شد گرچه هنرپیشگی و کارگردانی تأتر را هم هم‌زمان ادامه می‌داد. هارولد پینتر نمایندة تأتر بریتانیا در نیمه دوم قرن بیستم است و احتمالاً بیش از هر نمایش‌نامه‌نویس زندة دیگری موضوع گزارشات آکادمیک می‌باشد. او را به عنوان مبتکر سبک نمایش جدیدی به نام کمدی آزارنده می‌شناسند و نامش، پینترسک ، برای توصیف فضایی خاص به صورت صفت وارد زبان انگلیسی شده است. تأتر پینترسک در ابتدا روایتی از تأتر پوچی تلقی می‌شد اما صحیح‌تر آن است که به عنوان چیزی منحصربه‌فرد تلقی شود. همان که نوعی نمایش روان‌شناسی است که درآن فاصله‌های مشخصی را بگومگوی شخصیت‌ها پر می‌کنند که ممکن است تجسم ترس‌های یک‌دیگر، احساس ناامنی یا تمایلات جنسی پنهان باشند یا نباشند. این کمدی ژانری است که در آن نویسنده، تسلط و اطاعت پنهان را در پیش پا افتاده‌ترین گفت‌وگوها نشان می‌دهد. مجموعه آثار پینتر ناهمگن است. تقریباً نمایش‌هایی که در اوائل کارش نوشته پینترسک است .پینتر تأتر را به عوامل بنیادی‌اش بازگرداند: فضای بسته و گفت‌وگوی غیرقابل پیش‌بینی که در آن آدم‌ها اسیر دست یک‌دیگرند و از هم پاشیده شدن را بهانه می‌کنند. با حداقل طرح، نمایش‌نامه از کش‌مکشی نیرومند و قایم‌موشک‌بازی بیان ِ متقابل شکل می‌گیرد. هارولد پینتر می‌گوید به دنبال دورة اولیه رآلیسم روان‌شناسی، مرحله دوم را که تغزلی‌تر بود با نمایش‌نامه‌هایی از قبیل چشم انداز 1967 و سکوت 1968 ادامه داده است و بالاخره به مرحله سیاسی رسیده است. با کارهایی چون یکی برای جاده 1984 ، زبان کوهستان 1988، نظم نوین جهانی 1991. ولی این تقسیم‌بندی به صورت دوره‌ای به نظر ساده کردن موضوع می‌رسد زیرا بعضی نوشته‌های پرقدرتش را نادیده گرفته است. مثلاً ناکجاآباد 1974 . وی از سال 1974 در کنار نویسندگی فعالیت‌هایی در زمینه حقوق بشر داشته است و اغلب مواضع جنجالی اتخاذ می‌کند. پینتر در سال 2002 به سرطان مبتلا شد؛ با این حال از تلاش نایستاد و در سال 2005 کاندیدای جایزة نوبل ادبیات شد. رقیبان او نویسندة ترک «اوران پاموک» و شاعر سوری «آدونیس» بودند که به نظر از او جلوتر می‌آمدند زیرا در 10سال اخیر 9 جایزه ادبیات نوبل به اروپا تعلق گرفته بود و از طرفی اگر جایزه به ادیبی انگلیسی اهدا می‌شد دومین جایزه نوبل ادبیات برای انگلستان ظرف 5 سال بود. بنابراین از آکادمی سوئد انتظار می‌رفت که به قارة دیگری به خصوص آسیا توجه کند. پینتر با بردن جایزة ادبیات نوبل باعث درگیری بحث‌های گوناگونی شد که تصمیم آکادمی را از جهاتی انتخابی گریزناپذیر از عوامل سیاسی می‌دانستند زیرا این‌طور گمان می‌رود که جایزة نوبل اغلب به کسانی مثل «الکساندر سولژینیتس» از شوروی و «گونترگراس» نویسندة صریح‌الهجة آلمانی تعلق می‌گیرد که در زمانی مشخص موضع سیاسی دل‌سوزانه‌ای گرفته‌ باشند. با این حال گرچه ممکن است عقاید سیاسی پینتر عاملی به شمار آمده باشد، اما این جایزه از نظر هنری بسیار موجه است و دستاوردهای نمایشی و ادبی پینتر، یک سروگردن بالاتر از سایر نویسندگان انگلیسی است. در هر حال، انتقاد صریح پینتر از سیاست خارجی آمریکا و مخالفتش با جنگ عراق، بدون شک او را از جنجالی‌ترین برندگان جایزه افتخارآمیز نوبل ادبیات کرده است. پینتر فردای روزی که مطلع شد برندة جایزه نوبل شده در مصاحبه‌ای تلفنی با روزنامه‌نگاری سوئدی گفت که نمی‌تواند حرف بزند و این خبر او را از پای درآورده است و برای دریافت جایزه و سخنرانی به استکهلم خواهد رفت. اما حالش رو به وخامت گذاشت و سخنرانی خود را با عنوان «هنر، حقیقت، سیاست» ضبط کرد و به آکادمی فرستاد که هم‌زمان در دنیا پخش شد. پینتر سخنرانی‌اش را این طور شروع می‌کند: در سال 1958 نوشتم:«تشخیص بین این‌که چه چیز واقعی و چه چیز غیرواقعی است سخت نیست، همین‌طور بین چیزی که درست است و چیزی که غلط است. لازم نیست چیزی درست باشد یا غلط، می‌تواند هم درست باشد هم غلط. اعتقاد دارم که این تأکیدها هنوز هم در کشف واقعیت از طریق هنر، کاربرد دارد. بنابراین به عنوان یک نویسنده از این تأکیدها حمایت می‌کنم ولی به عنوان یک شهروند باید بپرسم:«درست چیست؟ غلط چیست؟ پینتر نمایش‌نامه‌ها و فیلم‌نامه‌هایی هم برای رادیو، تلویزیون و سینما نوشته است. از جمله فیلم‌نامه‌هایش می‌توان به مشهورترین آن‌ها اشاره کرد: پیشخدمت (1963))، حادثه (1967)، بینابین رفتن (1971) و زن ستوان فرانسوی( 1981 )که براساس رمان «پیچ در پیچ» جان فولز نوشته است .اشاره کرد. پینتر درطول دوران حیات هنریش جوایز بیشماری راکسب کرد از جمله: 1 - جایزه «شکسپیرهامبورگ» 2 - جایزه «اروپایی برای ادبیات وین» 3 - جایزه «پیراندلو پالرمو» 4 - جایزه بریتانیایی «ادبیات دیوید کوهن» 5 - جایزه «لورنس الویر» 6 - جایزه «ویلفرد اوئن» برای شعرجنگ که علیه امریکا است 7 - جایزه یک عمر دستاوردهنری به افتخار «مولیر» 8 - جایزه «نوبل ادبیات»