ایجاد کمیسیون سلامت در شورای عالی انقلاب فرهنگی

حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی امروز در نشست هم اندیشی پژوهشگران علوم پزشکی کشور در محل دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره مسیر رسیدن به مرجعیت علمی در علوم پزشکی گفت: در این مسیر باید چند کار را دنبال کرد که برخی از آنها مربوط به مأموریت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی است. یکی از مأموریت‌ها، به روز رسانی نقشه جامع علمی کشور است.

وی افزود: مصوبه نقشه جامع علمی کشور ۱۳ سال پیش ابلاغ شد. حوزه علوم پزشکی و سلامت این نقشه جدی گرفته نشد. نقشه جامع علمی کشور را نباید فقط در حوزه مهندسی و علوم پایه ببینیم. علوم سلامت چه درمان و چه پیشگیری باید در نقشه جامع علمی کشور دیده شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: به دلیل اهمیت این موضوع، از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی مأموریتی به فرهنگستان علوم پزشکی داده شد که در تدوین بخش سلامت و پزشکی نقشه جامع علمی کشور کمک کنند.

وی یادآور شد: ضمن اینکه با توجه به اینکه در چهار ستاد شورا، ستاد مستقلی برای علوم پزشکی وجود ندارد و مسائل مرتبط ذیل ستاد علم و فناوری تعریف می‌شد. کمیسیونی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تعریف کردیم که رئیس این کمیسیون با مشورت با وزیر بهداشت تعیین شد. این کمیسیون میزهای متعددی برای پیگیری مسائل علوم پزشکی دارد. این کمیسیون با مشارکت وزارت بهداشت و فرهنگستان علوم پزشکی، نقشه جامع علمی علوم پزشکی و سلامت را تدوین می‌کنند و بعد در شورای عالی مصوب می‌شود تا نگاه حکمرانی و سیاستگذاری داشته باشیم.

خسروپناه افزود: با رشد شتاب آوری که علم دارد نقشه جامع علمی کشور باید هر سه سال به روز رسانی شود. اینکه نقشه جامع علمی کشور تا ۱۰ - ۱۳ سال به همان شکل بماند قطعاً با نگرش حکمرانی منافات دارد. لذا وقتی درباره نقشه جامع علمی کشور صحبت می‌کنیم معنی اش این نیست تا ۱۰ سال آینده را تهیه کنیم، زیرا علم دائم در حال تحول است و باید با نگاه تحولی به روزرسانی شود.

وی گفت: فعالیت دومی که ضرورت دارد حکمرانی سلامت و علوم پزشکی است. حکمرانی یک فرآیندی است از سیاستگذاری، تا تنظیم‌گری تا تصدی‌گری. این حلقه‌ها بهم متصل هستند. اینکه بهترین سند را بنویسیم اما تنظیم گری و سیاستگذاری نباشد، موفق نخواهیم بود. تنظیم گری یعنی قانونگذاری، ساختارسازی، گفتمان سازی و نظارت و ارزیابی. اینکه قوانین و ساختارها متناسب با سیاست‌ها نباشد موفق نخواهیم شد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: لذا بحث حکمرانی علوم پزشکی بسیار مهم است. وقتی می‌تواند موفق باشد که حکمرانی صنعت پزشکی را با توجه به مالکیت معنوی مطرح کنیم. در توضیح این موضوع می‌توان به تولیدات دانش بنیان اشاره کرد. بسیاری از کسانی که در تولیدات دانش بنیان علوم پزشکی کار می‌کنند با موانع بسیاری مواجه اند. اگر در حکمرانی صنعت علوم پزشکی رفع موانع نکنیم، در حکمرانی علم هم موفق نخواهیم بود.

وی خاطرنشان کرد: به طور نمونه دانشگاهیان یک شرکت دانش بنیان راه می‌اندازند و یک واکسن یا یک دارو یا یک دستگاه تولید می‌کنند و همه مراحل هم طی می‌شود و تأیید هم می‌شود اما در زمان صنعتی شدن و تولید در بازار، یک باره برخی از نهادها همان واکسن، دارو یا دستگاه را وارد کشور می‌کنند و میلیاردها تومان خسارت به دانش بنیان ایرانی وارد می‌شود. بهانه‌هایی هم آورده می‌شود که این تولید ایرانی هنوز همه مراحل را طی نکرده است.

خسروپناه دلیل این امر را ناآگاهی درباره مالکیت معنوی در تولید و صنعت و فناوری دانست و گفت: مالکیت معنوی به این معنی است که وقتی یک تولید کننده به تولید تجاری یک فناوری رسید اجازه واردات همان محصول داده نشود. یکی از کارهای مهم در شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین سند مالکیت معنوی است. بدون سند مالکیت معنوی در حکمرانی علم و فناوری موفق نخواهیم بود.

وی افزود: مالکیت معنوی در کشور ما در حکمرانی علوم مختلف قانونی شود. ۲۰۰ شرکت دانش بنیان را از نزدیک مشاهده کردم و حرف‌های آنها را شنیده ام همه آنها می‌گویند ما بودجه و امکانات دولتی نمی‌خواهیم و تنها می‌خواهیم در زمان تجاری سازی محصولات دانش بنیان با واردات برای ما مانع ایجاد نشود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به سایر موانع در مسیر دانش بنیان‌ها گفت: زمانی برای اعضای هیأت علمی برای تأسیس شرکت دانش بنیان محدودیت بود که این محدودیت برداشته شد. اما اکنون کارمند دانشگاه هم اگر در این شرکت دانش بنیان کار کند، سازمان بازرسی به عنوان شغل دوم کارمند اجازه فعالیت نمی‌دهد. این مانع و محدودیت باید رفع شود. در واقع با دست خودمان کاری می‌کنیم که نخبگان نتوانند در حوزه دانش بنیان کار کنند.

وی افزود: حکمرانی سلامت یکی از راهکارهای آن رفع موانع است. نکته دیگر تمرکز بر فناوری‌های پیچیده است. اقتصاد امروز دیگر مبتنی بر نفت و منابع نیست بلکه مبتنی بر فناوری‌های پیچیده است. درآمدهایی که چین و ژاپن و بعضی از کشورهای منطقه از فناوری‌های پیچیده در این سال‌های اخیر را ببینید که اصلاً با درآمدهای نفتی قابل مقایسه نیست.

خسروپناه گفت: ما باید در حوزه سلامت و علوم پزشکی به سمت فناوری‌های پیچیده برویم که درآمد زایی داشته باشد. اکنون بحث توریسم درمان یک امر مهمی در دنیا است. فرض کنید در آبادان و خرمشهر بهترین بیمارستان‌ها ساخته شود می‌تواند چقدر درآمدزایی برای کشور به همراه داشته باشد. این موارد حوزه‌هایی است که وزارت بهداشت می‌تواند تمرکز کند.

وی یادآور شد: اگر بخواهیم در حوزه سلامت به مرجعیت علمی برسیم یکی از راه‌های آن حفظ کرامت پزشکان و دانشمندان علوم پزشکی است. حفظ کرامت معنی اش این نیست که فقط در هفته پژوهش، تکریم کنیم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: به عنوان نمونه در یک بیمارستان یک تخلفی یا شبهه تخلفی رخ داده است شرایط قانونی آن مشخص است، شاکی می‌تواند شکایت کند و هیأت نظارت وزارت بهداشت هم وجود دارد اما اینکه یک دادیار با بی حرمتی با پزشک برخورد کند و پزشک را مدتی یک سلول نگهدارد تا شبهه رفع شود، مصداق بی حرمتی به پزشک است. ما چطور انتظار داشته باشیم پزشکان با انگیزه کارشان را انجام دهند در حالی که این بی حرمتی‌ها رخ می‌دهد.

وی گفت: ما در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب کردیم هر سال ۲۰ درصد ظرفیت پزشکی افزایش پیدا کند اما این مصوبه یک پیوست هم دارد و آن این است که سازمان برنامه و بودجه زیرساخت‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی را تقویت کند. زیرساخت‌ها تقویت نمی‌شود، تعداد دانشجو افزایش پیدا می‌کند و یک دفعه حجم عظیمی از دانشجویان با کمترین امکانات از نظر استاد و درمانگاه و بیمارستان و کلاس مواجه می‌شوند و دانشگاه می‌خواهد این دانشجویان را به پزشک آینده کشور تبدیل کند.

خسروپناه افزود: کرامت پزشکان یعنی اینکه در کنار افزایش ظرفیت دانشجویان، زیرساخت‌های آموزش دانشجو هم فراهم شود. در سفرهای استانی خود با اساتید علوم پزشکی صحبت کردم، این استادان تاکید کردند که امکانات لازم برای تربیت دانشجو وجود ندارد. ای کاش آن زمان که این مصوبه تصویب می‌شد این تاکید مضاعف را به سازمان برنامه و بودجه اعلام می‌کردند.

وی خاطرنشان کرد: علاوه بر آن یکی از علل کاهش پزشکان، مهاجرت است. راه مقابله با مهاجرت افزایش ظرفیت پزشکی نیست. راه مقابله با مهاجرت تکریم و حفظ کرامت پزشکان و استادان دانشگاه است. آنها باید احساس هویت کنند. برخی از موانعی که در تعارض با این احساس هویت است باید رفع شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: ما در شورای عالی انقلاب فرهنگی کمیسیون سلامت و علوم پزشکی را با هدف تعریف این مسائل راه اندازی کردیم. میزهای تخصصی این کمیسیون باحضور متخصصان شکل گرفته است تا متخصصان این موانع را رفع کنند.

وی با اشاره به ثبت کرسی‌های نظریه پردازی در علوم انسانی و علوم اسلامی گفت: ثبت کرسی‌های نظریه پردازی در علوم پزشکی از سوی وزارت بهداشت ارائه شود و اساتید برجسته علوم پزشکی می‌توانند این کرسی‌ها را به نام خود ثبت کنند. یکی از شرایط مالکیت معنوی ثبت کرسی‌های نظریه پردازی است./فارس