چرایی نزول قرآن‌کریم به زبان عربی

رسا: کارشناس حوزوی علوم و تاریخ قرآن به تبیین علت نزول قرآن کریم به زبان عربی پرداخت و گفت: پیامبر اکرم‌(ص) که باید از خانواده و بعد از ملت خودش برای هدایت استفاده کند، طبیعتاً از زبانی استفاده می‌کند که مطابق با زبان خانواده، عشیره و ملت عرب باشد. حجت‌الاسلام علی شاه علیزاده، کارشناس علوم و تاریخ قرآن، در برنامه پرسمان قرآنی که از رادیو معارف پخش می‌شد، گفت: در آستانه ماه مبارک رمضان و ماه قرآن هستیم، در این ماه دعا‌ها و زیارات بسیاری توصیه شده، اما توصیه و تاکید زیادی هم بر قرائت قرآن شده است. وی ادامه داد: امام باقر(ع) می‌فرماید «برای هر چیزی بهاری است اما بهار قرآن، ماه مبارک رمضان است»؛ تشبیه بهار جالب است، در بهار زمین مرده زنده می‌شود، دل‌های ما هم در ماه رمضان زنده می‌شوند، درختان در بهار زنده می‌شوند و شکوفه می‌دهند، دل‌های ما و استعدادهای خفته ما هم در ماه مبارک رمضان به برکت قرآن زنده و شکوفا می‌شوند. این کارشناس حوزوی ابراز داشت: رسول خدا(ص) می‌فرماید «کسی که اولاً قرآن را برای خشنودی خدا قرائت کند، (هدف از قرائت قرآن خشنودی و قربت الی الله باشد) و دوم اینکه قرآن را برای تفقه و فهم دین تلاوت کند، ثوابی که برایش نوشته می‌شود مثل ثوابی است که به فرشتگان، پیامبران و مرسلین می‌دهند»، این نکته را باید توجه داشته باشیم که قرائت قرآن برای تفقه فی الدین باشد یعنی هدف، فهم دین باشد. حجت‌الاسلام شاه علیزاده گفت: خداوند برای سعادت ما پیام‌هایی در قرآن فرستاده است، وقتی ما قرآن را می‌خوانیم باید بدانیم که در برابر خداوند متعال نشستیم و دارد به ما دستوراتی می‌دهد؛ می‌گوید که این کار را بکن، این کار را نکن این راه سعادت است، این راه شقاوت است، این راه خداست، این راه شیطان است. وی ادامه داد: باید تلاوت قرآن ما، با این نگاه باشد که دستورات الهی را دریافت کنیم، این ارزش دارد و پاداشی که فرشتگان و پیامبران و مرسلان از خواندن قرآن می‌خواهند ببرند ما هم می‌بریم، خواندن صرف قرآن نورانیت می‌آورد پاداش دارد اما هدف اصلی، آن نیست و باید با تعمق و فهم، آیات را تلاوت کنیم. وی اظهار داشت: یکی از مهم‌ترین کارها در ماه مبارک، ختم قرآن است، ختم قرآن در همه ماه‌ها ثواب زیادی دارد اما در ماه رمضان، متفاوت است، پیامبر اکرم(ص) در خطبه‌‌ای در ماه شعبان فرمودند؛ تلاوت یک آیه در این ماه، برابر با یک ختم قرآن است. وی بیان داشت: چقدر خوب است که ما از این دستور استفاده کنیم و حتی در اوقاتی که داریم راه می‌رویم یا در ماشین هستیم و قرآن در دسترسمان نیست یک سری آیات یا سوره‌هایی را که حفظ هستیم، بخوانیم، چون تلاوت هر آیه و توجه به معنای آن، پاداش یک ختم قرآن را خواهیم برد. وی در پاسخ به پرسش «قرآن کتاب جهانی است، پس چرا به عربی نازل شده است؟» گفت: قرآن کتاب جهانی است، دعوت آن «هُدًی لِلْعَالَمِین» است، اما دعوت قرآن، مراحلی داشته است که از این قرار است: در مرحله اول، رسول خدا، قوم و خویش خودش را به قرآن و اسلام دعوت می‌کند، همان‌طور که آیه «اَنْذِرْ عَشِیرَتِکَ الْاَقْرَبِین» بر این معنا دلالت می‌کند. وی ادامه داد: مرحله دوم، دعوت کل عرب بود، ملت عرب مخاطبین قرآن بودند، در آن آیه کریمه که فرمود «وَ کَذَلِکَ اَوْحَیْنَا عَلَیْکَ قُرآناً عَرَبِیّاً لِتُنْذِرَ اُمّ الْقُرَی وَ مَنْ حَوْلهَا»؛ ما این گونه قرآن را برای تو به زبان عربی نازل کردیم تا اهل مکه و شهرهای اطراف آن را هشدار دهی، مرحله سوم هم دعوت جهانی پیامبر(ص) بود یعنی رسول خدا(ص) از طرف خداوند مأمور بود که همه مردم دنیا را به اسلام دعوت کند. حجت‌الاسلام شاه علیزاده گفت:‌ پیامبر که باید از خانواده و بعد از ملت خودش برای هدایت استفاده کند، طبیعتاً باید با زبانی شروع کند که مطابق با زبان خانواده، عشیره و ملت عرب باشد، بنابراین لازم و ضروری بود که قرآن به زبان عربی بر آن حضرت نازل شود. وی اظهار داشت: خداوند می‌فرماید «وَ مَا اَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ اِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ؛ ما هیچ پیامبری را به سوی قومی نمی‌فرستیم مگر اینکه به زبان همان قوم باشد»، پیامبر(ص) هم به عنوان یک شخص عرب که در عربستان به دنیا آمده و از طرف خداوند رسالتی را داشته است، هرچند رسالت او جهانی باشد، امّا در ابتدای امر باید مخاطبش همان اطرافیان خودش، یعنی ملت عرب باشد، بنابراین طبیعی است که قرآن باید به زبان عربی باشد. این کارشناس حوزوی در پایان گفت: همه کشورها یک زبان دوم برای ارتباطات با یکدیگر دارند و می‌دانند که اگر می‌خواهند با کل دنیا در ارتباط باشند باید زبان بین المللی، یعنی زبان انگلیسی را بلد باشند، چه اشکال دارد که مسلمانان و جهان اسلام هم یک زبان دوم که زبان قرآن است را بیاموزند و برای ارتباط با دین و آشنایی با اسلام، زبان قرآن را به عنوان زبان دوم انتخاب کنند.