اولین خیابان تهران كجاست؟ / عکس

باشگاه خبرنگاران :در حالی كه امروزه در شهر تهران حجم بیشر ساخت و ساز بر آزادراه ها متمركز است اما زمانی داشتن یك خیابان بدون گرد و خاك برای اعیان تهران یك آرزو محسوب می شد. تهران در زمان ناصر الدین شاه اولین رشد كالبدی موثرش را تجربه كرد تجربیات ناصر الدین شاه از سفر فرنگ وی را برآن داشت كه پایتختی در خور قبله عالم برای خود فراهم كند.حاصل این میل، خیابان كشی ها در تهران بود. تهرانی كه تا قبل از آن فقط كوی و برزن داشت.

در بسیاری از شهرهای كهن سال ایران از قبیل اصفهان، خیابان كشی وجود داشته، ولی در پایتخت تا اواسط دوران سلطنت ناصرالدین شاه، كه سطح شهر تهران و خانه سازی در آن دچار تحول عظیم گشت، كلمه «خیابان» در میان عناصر معماری در شهرسازی تهران وجود نداشت، نقشه موسیو كرشش، معلم دارالفنون در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه از سطح شهر برداشت و به سال ۱۲۷۵ قمری ، چاپ و منتشرشد. در هر دو نقشه هیچ اثری از نام خیابان مشاهده نمی شود. بلكه تمام معابر با نام های مرسوم آن دوره یعنی كوچه ، گذر ، گذار ، بازارچه بازار، راسته، رسته و … مشخص شده است . در این سال ها به ضرورت و نیاز حصار صفوی را خراب كردند و حصار جدید ناصری را وسیع تر ساختند. سطح شهر گسترش قابل توجهی یافت، معابر جدید بنا شد، گذرگاه های تازه ای احداث كردند كه شكل كالبدی آن ها به خیابان های امروزی بیشتر شبیه بود، تا به كوچه باغ های قدیمی. این معابر كما بیش از كوچه ها و گذرهای قدیمی تهران، عریض تر و با كمی اغماض به خط مستقیم كشیده شده بودند، گذرگاه های جدید را خیابان نام نهادند و بدین ترتیب خیابان در معماری و شهرسازی این شهر تولد یافت. اولین نقشه تهران ترسیمی نجم الدوله (چاپ ۱۳۰۹ قمری ) پس از این دوره برای نخستین بار متضمن نام «خیابان» است. اولین خیابان های پایتخت كه در این زمان شكل گرفتند عبارتند از : خیابان های باغ جنت (ولی عصر)، باغ انگوری (ولی عصر) ، جناب وزیر (ولی عصر)، امیریه (ولی عصر)، امیریه (امام خمینی)، باغ شاه (امام خمینی)، جلو قبرستان (مولوی)، دروازه گمرك (مولوی) و … *آسفالت خیابانهای تهران نخستین بار بر اساس نوشته روزنامه "وقایع اتفاقیه" در دوران صدارت میرزا تقی خان امیر كبیر برخی از كوچه های ارگ تسطیح و سنگفرش شد. تا آن ها برای عبور كالسكه مناسب و آماده گردد. كالسكه هایی كه از فرنگ می آمد و یا در كارخانه معیرالممالك ساخته می شد. روزنامه وقایع اتفاقیه در شماره ۳۶ به سال ۱۲۶۷ قمری و در دوران صدارت میرزا تقی خان امیر كبیر نوشت كه برخی از كوچه های ارگ تسطیح و سنگفرش شد تا آن ها برای عبور كالسكه مناسب و آماده شود. كالسكه هایی كه از فرنگ می آمد و یا در كارخانه معیر الممالك ساخته می شد. بعدها در دهه پایانی سلطنت طولانی ناصرالدین شاه، «شوسه» كه طریقی بود برای آماده سازی سطح معابر جهت عبور راحت تر كالسكه، درشكه ، گاری و … وارد عرصه راه سازی پایتخت شد. اما هنوز خبری از«آسفالت» نبود. با فرا رسیدن سال ۱۳۱۰ خورشیدی آسفالت برای اولین بار وارد خیابان های تهران شد. در این سال پیش از ورود ملك فیصل پادشاه عربستان به تهران، بلدیه پایتخت به تكاپو افتاد و برای نخستین بار آسفالت را كه پدیده جدیدی در صنعت راه سازی به شمار می رفت، وارد خیابان های تهران كرد. در مدت زمان كمی خیابان كوتاه الماسیه (باب همایون)، میدان توپخانه و اوایل خیابان لاله زار آسفالت شدند. بعدها خیابان باغ شاه (امام خمینی) و خیابان ولی عصر و البته تا حدودی كافه بلدیه (تئاتر شهر امروز) و دیگر خیابان ها آسفالت شد و بدین ترتیب رفته رفته آسفالت نه تنها وارد خیابان ها و معابر تهران كه به تمام شهرها و جاده های كشور كشیده شد.