واکنش بدن به آلاینده های هوا

ایرنا: آلودگی هوا از راه های گوناگونی می تواند آثار زیان بار کوتاه مدت و طولانی مدت بر سلامت انسان ها بگذارد که اگر به آن توجهی نشود، حتی می تواند مرگ آور باشد. پزشکان متخصص ایمونولوژی تاکید دارند که مهم ترین تاثیر آلودگی هوا بر دستگاه تنفسی انسان است چراکه سلامت دستگاه تنفسی انسان، تحت تاثیر کیفیت هوایی است که استنشاق می کند. به گفته متخصصان ایمونولوژی، ازن می تواند به آلوئول های ریه (کیسه های کوچک موجود در ریه که در آنها اکسیژن و دی اکسید کربن مبادله می شوند) آسیب برساند. بافت های مجاری تنفسی که غنی از آنزیم های فعال ساز مختلف هستند، می توانند آلوده کننده های ارگانیک را به ترکیبات مضر (متابولیت های فعال) تبدیل و آسیب ریوی ثانویه ایجاد کنند. بافت های ریه دارای حجم زیادی خون در گردش هستند که مواد سمی را حمل و نقل می کنند و متابولیت های (سوخت و سازهای) آنها را به بافت های دوردست تر می رسانند. همچنین سلول های ریه در پاسخ به تهاجم مواد سمی، انواعی از ترکیبات شیمیایی قوی را رها می سازند که می توانند کارکرد سایر ارگان ها همچون سیستم قلبی- عروقی را شدیدا تحت تاثیر قرار دهند.این پاسخ می تواند موجب التهاب ریه و آسیب ریه شود. بنابراین در بین سیستم های بدن انسان، سیستم تنفسی دربرابر آلاینده های هوا حساس تر است؛ زیرا بخش عمده دستگاه تنفسی از غشاهایی تشکیل شده که در تماس مستقیم با هوای تنفسی است. هرچند که همه افراد در معرض خطر آسیب ناشی از تماس با آلاینده های هوا قرار دارند اما برخی گروه ها، در معرض خطر بیشتری هستند و واکنش های افراد در برابر آلاینده ها به فاکتورهای متعددی مانند نوع آلاینده، مدت زمان، درجه تماس و غلظت آن بستگی دارد. سن و وضعیت سلامتی افراد از فاکتورهای مهم هستند، افراد سالمند و افرادی که از مشکلات قلبی- ریوی رنج می برند و نیز کسانی که دارای آسم هستند، جزو گروه های پرخطر محسوب می شوند. کودکان و نوزادان نیز در معرض خطر بیشتری هستند زیرا این گروه های سنی، بیش از افراد بالغ نسبت به وزن بدن خود، هوا را به درون ریه ها می کشند و در نتیجه مقدار بیشتری از آلاینده ها را به بدن خود وارد می کنند. افرادی نیز که در خارج از منزل ورزش می کنند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. متخصصان حلق، گوش و بینی نیز معتقدند: آلودگی هوا بیشترین تاثیر را روی سلامت بینی و سینوس ها می گذارد. هرچند بطور معمول، گرد و غبار و ذرات معلق در هوا، بینی و راه های تنفسی انسان را تحریک می کنند اما در هوای آلوده ذرات شیمیایی آزار رسان از جمله ترکیبات نیترات و رادیکال های آزاد اکسیژن وجود دارند که موجب تحریک، انسداد و گرفتگی بینی می شوند. بنابراین، حتی افرادی که دارای سابقه آلرژی و حساسیت نیستند در هوای آلوده ، دچار این علایم می شوند. تماس مداوم با این گونه مواد به ویژه در کارخانه ها در طولانی مدت موجب بروز سرطان، ‌آسم و آلرژی می شود اما در کوتاه مدت علایمی مانند گرفتگی و آبریزش بینی ایجاد می کنند. علاوه بر بینی و سینوس ها، مخاط حنجره نیز در هوای آلوده تحریک می شود که این امر منجر به گرفتگی صدا و تورم راه هوایی به ویژه در افراد دارای زمینه آلرژیک می شود. ‌آلودگی هوا، ارتباط بین گوش و بینی را مختل و انسداد شیپور استاش در گوش، حالت گرفتگی گوش را ایجاد می کند. بی حالی و تنگی نفس از علایم شایع در زمان آلودگی هوا است که تداوم آن می تواند موجب تحریک پذیری مزمن راه های هوایی (سینوس ها) و زمینه ساز بروز بیماری های آلرژیک مانند آسم شود. نکته جالب اینجا است که ماسک های معمولی افراد را در برابر هوای آلوده ، محافظت نمی کند چراکه ذرات آزار رسان در هوای آلوده ، بسیار ریزتر از آن هستند که توسط ماسک معمولی محافظت شوند اما با ماسک های صنعتی می توان از ورود این ذرات به بدن جلوگیری کرد. از سوی دیگر طبق اعلام مسوولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 45 درصد مرگ و میرها در کشور به دلیل بیماری های قلبی و عروقی است که یکی از دلایل آن آلودگی هوا است. همچنین در روزهای اخیر نیز مسوولان و پزشکان از افزایش بروز بیماری ها بر اثر آلودگی هوا خبر داده اند. دکتر ˈمهدی نجمیˈ رییس اداره آسم و آلرژی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: تعیین درصد افزایش بیماری های تنفسی در هوای آلوده، دشوار است و نیاز به بررسی و مطالعات خاص نقش آلودگی هوا در بروز اینگونه بیماری ها دارد اما بطور قطع آلودگی هوا یکی از عوامل خطر اصلی ابتلا به بیماری های تنفسی به شمار می رود. وی با اشاره به اجرای ˈبرنامه استراتژیک کاهش آلودگی هواˈ در کشورافزود: این برنامه با همکاری مشترک وزارت بهداشت، سازمان محیط زیست، وزارت صنایع و شهرداری ها اجرا می شود. رییس اداره آسم و آلرژی وزارت بهداشت، افزایش سرانه فضای سبز و استاندارسازی خودروها و سوخت را از جمله برنامه های استراتژیک کاهش آلودگی هوا عنوان کرد. نجمی یادآور شد: آمار دقیقی از بیماران تنفسی در کشور در دست نیست اما براساس پژوهش های مقطعی و پراکنده، برآورد می شود میزان شیوع بیماری آسم در جمعیت کمتر از 15 سال، 13.14درصد و در کل جمعیت کشور حدود 10درصد باشد.