تنها شاگرد ايراني انیشتين

بيست سال از درگذشت پروفسور محمود حسابي مي گذرد. «پدر فيزيک ايران» در ۱۲ شهريور ۱۳۷۱ در بيمارستان ژنو به هنگام معالجه قلبي بدرود حيات گفت. به گزارش بنياد پروفسور حسابي، وي در سال ۱۲۸۱ (ه.ش)، از پدر و مادري تفرشي، در تهران زاده شد. پس از سپري کردن چهار سال، از دوران کودکي به همراه خانواده عازم شامات شد. در هفت سالگي، تحصيلات ابتدايي خود را، در بيروت، با تنگدستي در مدرسه کشيش هاي فرانسوي، آغاز کرد و هم زمان تحت آموزش تعليمات مذهبي و ادبيات فارسي، قرار گرفت. استاد، قرآن کريم را، حفظ و به آن اعتقادي ژرف داشت ديوان حافظ را، نيز از بر داشته و به بوستان و گلستان سعدي، شاهنامه فردوسي، مثنوي مولوي، منشآت قائم مقام، اشراف کامل داشتند. شروع تحصيلات متوسطه وي مصادف با آغاز جنگ جهاني اول و تعطيلي مدارس فرانسوي زبان بيروت بود. از اين رو، پس از دو سال تحصيل، در منزل، براي ادامه به کالج آمريکايي بيروت رفت و در سن هفده سالگي، ليسانس ادبيات، در نوزده سالگي ليسانس بيولوژي و پس از آن مدرک مهندسي راه و ساختمان را، اخذ کرد. همچنين در رشته هاي پزشکي، رياضيات و ستاره شناسي به تحصيلات آکادميک پرداخت. هم زمان با تحصيل در رشته معدن، در راه آهن برقي فرانسه، مشغول به کار شد و پس از پايان تحصيل در اين رشته، کار خود را، در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ ايالت «سار» آغاز کرد. سپس به دليل وجود روحيه علمي، به تحصيل و تحقيق، در دانشگاه سوربن در رشته فيزيک پرداخت و در سال ۱۹۲۷(م)، در سن بيست و پنج سالگي، دانش نامه دکتراي فيزيک خود را با ارائه رساله اي تحت عنوان «حساسيت سلول هاي فتوالکتريک»، با درجه عالي، دريافت کرد. استاد، با شعر و موسيقي سنتي ايران و موسيقي کلاسيک غرب، به خوبي آشنايي داشت و در چند رشته ورزشي، موفقيت هايي کسب کرد. فعاليت در دو نسل کاري و آموزش ۷ نسل استاد و دانشجو، از خدمات ارزنده پروفسور حسابي، به شمار مي رود. استاد، به چهار زبان زنده دنيا فرانسه، انگليسي، آلماني و عربي مسلط بود و به زبان هاي: سانسکريت، لاتين، يوناني، پهلوي، اوستايي، ترکي و ايتاليايي اشراف داشت. در زمينه تحقيق علمي ۲۵ مقاله، رساله و کتاب، از استاد به چاپ رسيده است. تئوري «بي نهايت بودن ذرات» وي در ميان دانشمندان و فيزيک دانان جهان، شناخته شده است. نشان «اوفيسيه دولا لژيون دونور» و همچنين نشان «کوماندور دولا لژيون دونور»، بزرگترين نشان هاي کشور فرانسه، به ايشان اهدا شد. استاد، تنها شاگرد ايراني پروفسور اينشتين بوده و در طول زندگي، با دانشمندان تراز اول جهان، نظير شرودينگر، بورن، فرمي، ديراک، بوهر و... با فلاسفه و ادبايي همچون آندره ژيد، برتراند راسل و... تبادل نظر داشته است. ايشان، از سوي جامعه علمي جهان، به عنوان «مرد اول علمي جهان» (۱۹۹۰م) برگزيده شد و در کنگره «شصت سال فيزيک ايران» (۱۳۶۶ه.ش) ملقب به «پدر فيزيک ايران» گرديد. مقبره استاد، بنا به خواسته وي در زادگاه خانوادگي، در شهر دانشگاهي تفرش، قرار دارد.