چند درصد خانه‌ها دربرابر زلزله مقاوم اند؟

امروزی ها: زلزله‌ای که به تازگی آذربایجان شرقی را لرزاند بار دیگری سوالی تکراری را به میان کشید که همواره با گذشت زمان پاسخ آن از نظرها دور مانده‌است. «چرا خانه‌های ساخته شده‌ درکشور دوام‌ لازم در مقابل بلایای طبیعی را ندارند؟» پاسخ به این سوال به این دلیل حائز اهمیت است که به گفته برخی از کارشناسان در بسیاری از نقاط دنیا زلزله‌های 6 ریشتری نه تنها کشته‌ای نمی‌دهند بلکه ساختمان‌ها هم به راحتی در مقابل زلزله از خود پایداری نشان می‌دهند. براساس آمار گفته می‌شود که درصدبالایی از واحدهای مسکونی کشور بی‌دوام هستند. از سوی دیگر هرگاه که زلزله‌ای یکی از شهرهای کشور را می‌لرزاند و درصد بالایی از هم‌میهنان را سوگوار می‌کند بحث برسر مقاوم‌سازی و ساخت‌وساز علمی ساختمان‌ها بالا می‌گیرد. پس از چندی اما اهمیت این موضوع بار دیگر از بین می‌رود و همه چیز فراموش می‌شود‌بدون اینکه پاسخی مناسب برای ناایمن بودن منازل مسکونی کشور پیدا شده باشد. ناایمن بودن 70 درصد از واحد‌های مسکونی درخصوص آمار منازل ناایمن در مقابل زلزله بیت‌الله‌ستاریان، یک کارشناس مسکن گفته‌است: بر اساس آماری که موجود است، 70 درصد از مسکن کشور بی‌دوام و کم‌دوام است. وی در ادامه افزود: مسکن‌های بی‌دوام و کم‌دوام اسکلت‌سازی ندارند و با حوادث نظیر زلزله حتی با ریشتر‌های پایین دگرگون می‌شود. نظیر اتفاقی که اخیرا در آذربایجان غربی رخ داده و با یک زلزله شش ریشتری بالای 60 درصد از واحد‌های مسکونی تخریب شدند. به گزارش ایسنا، ستاریان گفت: در اکثر شهرها و روستاهای کشور اگر زلزله بیاید، بین 60 الی 70 درصد واحد‌های مسکونی آسیب می‌بینند. این کارشناس مسکن با تاکید بر اینکه در تهران مقاوم‌سازی واحد‌ها از وضعیت مطلوب‌تری برخوردار‌ است، بیان کرد: بیش از 45 درصد از ساختمان‌ها در تهران پردوام بوده و 55 درصد از آنها بی‌دوام است. ‌وی اظهار کرد: مقاوم‌سازی واحد‌های مسکونی باید در اولویت قرار گرفته و برای جلوگیری از فجایع جزو برنامه‌های اولویت‌های سیاست‌گذاران در این عرصه قرار گیرد. وی با اشاره به اینکه در سطح کل کشور بیش از ۷۰ درصد واحدهای مسکونی شهری و روستایی ما جزو خانه‌های بی‌دوام و کم دوام هستند، افزود‌: میزان تخریب روستا‌ها بیش از این میزان است. ستاریان تصریح کرد‌: در برخی روستا‌ها ۹۰ درصد خانه‌ها و در برخی روستا‌ها نیز ۱۰۰ درصد خانه‌ها همچنان بی‌دوام هستند‌. ‌ستاریان با اشاره به اینکه خانه‌های کم دوام، خانه‌هایی هستند که بدون سازه و با آجر، خشت و گل ساخته می‌شوند، افزود‌: زلزله‌هایی مانند زلزله اخیر در شمال غرب کشور اگر در شهر‌ها رخ دهد بیش از ۷۰ درصدخانه‌ها تخریب می‌شود‌. وی افزود‌: متاسفانه پیشرفتی در مقاوم سازی خانه‌های روستایی نداشته‌ایم به طوری که ‌در روستاهایی که میزان تخریب آنها ۱۰ سال پیش حدود ۸۰ درصد بوده است، در حال حاظر تنها با ۵ درصد پیشرفت در مقاوم سازی به ۷۵ درصد رسیده است‌. ‌وی افزود‌: به دلیل فشار اقتصادی و عدم توانایی مالی روستاییان کیفیت و ساخت و‌ساز در این مناطق پایین بوده است‌. این کار‌شناس مسکن با اشاره به اعطای ۴ میلیون وام بلاعوض و ۱۲ میلیون تسهیلات کم بهره برای نوسازی خانه‌های روستایی شمال غرب کشور گفت‌: این رقم میزان مناسبی برای نوسازی خانه‌های روستایی است که حداقل این خانه‌ها با مصالح و باسازه مناسب ساخته شوند اما به شرطی که این تسهیلات به همه روستا‌ها داده شود و منتظر نمانیم روستایی براثر زلزله تخریب شود و سپس برای آن‌ها تسهیلات در نظر بگیریم‌. ‌ گویا دولت اولویت‌های دیگری دارد از سوی دیگر کامران بیات ماکو یک کارشناس و متخصص ساخت‌وساز در گفت‌وگویی با «تهران‌امروز» به دلایل بی‌دوام بودن خانه‌های ساخته شده در کشور پرداخت و در این خصوص گفت: آنطور که همگان‌ می‌دانند بسیاری از ساختمان‌ها ساخته شده در کشور، حتی ساختمان‌های نوساز از ضعف ایمنی و آسایش رنج می‌برند. وی ادامه داد: یکی از دلایل این ضعف در ایمنی این است که بسیاری از خانه‌های کشور در زمانی ساخته شده‌است که مقررات و قوانین لازم برای ساختمان‌سازی و شهرسازی هنوز به تصویب نرسیده‌ بودند. بیات‌ماکو تاکید کرد: البته چند سالی‌است که شهرداری به شدت درخصوص ساخت‌وساز حساسیت نشان می‌دهد اما هنوزبرخی مشکلات‌باقی‌مانده ‌است. او افزود: اصلی‌ترین معضل در کشور ما این است که پیمانکار و مجری به عنوان متصدی امور ساخت‌وساز اهمیتی به ایمن بودن آن نمی‌دهند و تلاش می‌کنند که به شکل‌صوری گواهینامه‌های لازم را درخصوص تایید امنیت خانه‌های مسکونی ساخته شده اخذ کنند. این کارشناس ساخت‌وساز ادامه داد: از سوی دیگر بسیاری از متصدیان ساخت‌وساز(پیمانکار یا مجری) سواد ساختمانی علمی نداشته و این موضوع تاثیر شگرفی بر ایمنی واحدهای ساخته شده می‌گذارد. همچنین مصالح ساختمانی غیراستاندارد و به اصطلاح ارزان‌قیمت از دیگر مواردی بود که کامران بیات‌ماکو به آن اشاره کرد. او گفت: مصالح ساختمانی در کشور تا چندی پیش استاندارد نبودند و مجریان هم سعی می‌کردند برای سود بیشتر از مصالح ارزان‌قیمت و تایید نشده استفاده کنند که همین موضوع در مواقع زلزله صدمه زیادی به مردم وارد می‌کند. البته این کارشناس ‌کم‌کاری‌های دولت را یک سوی این موضوع عنوان کرد و افزود: در کشور ما یک عنصر اصلی گم‌شده وجود دارد که عموما به آن اهمیت نمی‌دهند و آن هم مسئولیت و وظیفه دولت درقبال آموزش لازم به مردم است. او توضیح داد: دولت به عنوان متولی بسیاری از امور کشور باید به مردم آموزش دهد که برای مثال از پیمانکاران و به اصطلاح بساز و بفروشان چه انتظاراتی داشته باشند. زمانی که دولت به این مورد اشاره کند بسیاری از مردم خود می‌توانند به امر ساخت‌وساز نظارت داشته باشند و از واحدهای ناایمن استقبال نکنند. بیات‌ماکو در ادامه گفت: موضوع دیگر هم این است که گویا دولت اولویت‌های دیگری دارد و از همین‌رو بلایای طبیعی و آثار تخریبی جانی و مالی زلزله برای او معضلی درجه دوم است به نوعی که دولت عموما صبر می‌کند تا اتفاقی بیفتد و سپس برای پاسخگویی به مشکل ایجاد شده- آن هم با تاخیر- پا به میدان می‌گذارد. وی افزود: در امر مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی به طور فراگیر هم دولت همین رویه را در پی گرفته و معمولا پس از سوانح وارد عمل می‌شود. او با انتقاد از بوروکراسی دولتی در امر سر و سامان دادن به ساخت‌وساز و آموزش‌دهی مردم گفت: عموما بوروکراسی دولتی برای مقاوم‌سازی بافت فرسوده آنقدر پیچ‌وتاب دارد که به عنوان سرعت‌گیر امر ایمن‌سازی عمل می‌کند. وی در پایان به حادثه زلزله در آذربایجان شرقی اشاره کرد و گفت: نواحی آذربایجان شرقی بهترین شرایط را برای ساخت‌وسازهای مناسب دارد و شرایط این شهر نباید اینطور باشد که با زلزله‌ای 6 ریشتری چنین بلای عمیقی دامن مردم را بگیرد.