کشف قدیمی‌ترین نمونه «خطای دید» در نگاره‌های ما قبل تاریخ

محققان موفق به کشف سنگ‌نگاره‌ها و پیکره‌های ماقبل تاریخی شده‌اند که خالقان این آثار در 15هزار سال پیش برای خلق آنها از ویژگی‌های ایجاد خطای دید استفاده کرده‌اند. به گزارش «فردا» به نقل از ایران مدت‌ها پیش از به تصویر کشیده شدن تصویر مشهور اردک-خرگوش که در فرد ایجاد خطای دید می‌کند، هنرمندان ماقبل تاریخ نیز به شیوه خود تصاویر دوگانه‌ای را که خطای دید ایجاد می‌کرد، به وجود آورده‌اند. «دانکن کدوِول» محققی که پی به این نکته برده است، با جست‌وجو در آثار هنری به جا مانده از دوران ماقبل تاریخ در چندین غار فرانسه موفق به یافتن چند مورد از این آثار شد که به گفته وی نمی‌توان تمامی آنها را تصادفی خواند. در میان غار «فون دو گام» می‌توان شاهد نگاره‌های دیواری یا سنگ‌تراش‌هایی بود که در آن تصویر، یک ماموت و یک گاومیش از خطوط یا ویژگی‌های مشترکی با یکدیگر برخوردارند و به این شکل تصویر همپوشانی شده‌ای به وجود آورده‌اند که با دیدن آنها در ابتدا یکی از حیوان‌ها و سپس حیوان دیگر دیده می‌شود. با وجود این‌که روی دیواره‌های این غارها معمولاً می‌توان تصاویری از اسب‌ها، آهو، گاو و حتی کرگدن را دید که معمولاً روی یکدیگر همپوشانی دارند، تنها نگاره گاومیش- ماموت است که از دید کدوول از ویژگی‌های دقیق آثار خطای دید برخوردار است. برای مثال در طرح جدیدی که از این نگاره ترسیم شده شکل بخش اصلی بدن، شکم و دو پای این دو جاندار با یکدیگر شباهت دارند و به نظر می‌رسد این دو جاندار عظیم‌الجثه در گذشته با مردم این منطقه ارتباط ویژه‌ای داشته و در آثار هنری آنها تأثیرگذار بوده‌اند. در مثالی دیگر می‌توان ویژگی‌های ایجاد خطای دید را در پیکره کوچکی مشاهده کرد که در یک سوی آن می‌توان تصویر یک ماموت و در سوی دیگر آن تصویر یک گاومیش را به وضوح دید. در واقع هنرمند غارنشین آشکارا در خلق اثر خود تشابه‌های این دو جاندار را به کار گرفته و جسمی واحد را به وجود آورده که با چرخاندن آن می‌توان دو تصویر متفاوت را مشاهده کرد. به گفته محققان، میان تصاویری که با یکدیگر همپوشانی دارند و خطای دید تفاوت زیادی وجود دارد. برای مثال اگر فردی تصویرگری کتابی درباره خرگوش ویژه کودکان را به عهده داشته باشد، هیچ‌کس با دیدن این کتاب تصویر اردک-خرگوش را به شکل اردک نخواهد دید. در واقع اگر تصویری به دو شکل متفاوت دیده می‌شود به آن دلیل است که این تصویر به گونه‌ای خلق شده تا به دو شکل دیده شود. در پیکره و تصویر گاومیش- ماموت نیز به شکلی آگاهانه از شکل‌های مبهم و شباهت‌های میان دو حیوان برای خلق تصویر یا پیکره‌ای که خطای دید به وجود می‌آورد استفاده شده است. براساس اين گزارش، در صورتی که تحلیل‌های کدوول از پدیده گاومیش-ماموت درست باشد، وی توانسته است دریچه‌ای جدید را به سوی دیدگاه و تفکر انسان‌های ماقبل تاریخ به سوی انسان‌های مدرن باز کند.