پژوهش یا تجملات علمی؟

گروه سیاسی فردا: متن یادداشت محمدرضا اخضریان به شرح زیر است:

این روزها با نام هفته پژوهش شناخته می شود.

هفته ای که دانشگاه ها، موسسات آموزشی و پژوهشی و سازمان های مختلف، دستاوردها و برنامه های خود را به نمایش گذاشته از برترین پژوهشگران سازمان خود تجلیل می کنند.

بی شک نام پژوهش بیش از هرچیز با نام استادان و دانشجویان گره خورده و در قالب تحقیقات کلاسی یا مقالات و پایان نامه های تحصیلات تکمیلی نمودار می شود. 

تجربه عملی پژوهش در ایران تجربه ای چندان دلچسب و خوشایند نیست و کار پژوهشی نه به عنوان یک ضرورت که عمدتا به عنوان یک حرکت نمایشی یا راهی برای هزینه کرد بودجه های سازمان در قالب های قانونی یا ارائه گزارش عملکرد در برابر الزامات قانونی تلقی می شود.

سالهاست عادت کرده ایم که میدان انقلاب تهران را به عنوان یکی از بزرگترین مراکز فروش پژوهش و کسب مدرک و ساخت رزومه علمی دیده و شوخی تلخ نظام دیوانسالاری با علم و تحقیق را نادیده بگیریم.

نظامی که علم و تحقیق را به یک کالای تجملی تبدیل و در یک روند متناقض نما به ابزاری غیرکاربردی اما پرکاربرد بدل نموده است.

از جمله چالش های این نظام دیوانسالارانه پژوهشی می‌توان به چند مورد اشاره نمود:‌

۱. چالش های ساختاری عرصه پژوهش و نبود نظام تحقیقاتی دانش بنیان

۲. چالش های عرصه فرهنگ پژوهش‌ و عدم باور عمومی نسبت به ضرورت یا کارکرد تحقیقات در امور جامعه

۳. چالش های نیروی انسانی پژوهش و کمبود باورمندان به پژوهش و پژوهشگران واقعی 

۴. چالش های انگیزشی در عرصه پژوهش   و تبدیل پژوهش به ابزاری برای ارتقای اداری یا رتبه بندی های سازمانی

۵. چالش های عرصه مقررات پژوهشی‌ اعم از حقوق معنوی و مادی تحقیقات کاربردی

۶. چالش های عرصه مالی، بودجه و امکانات پژوهشی‌

۷. چالش های کارآمدی پژوهش و نتایج کاربردی آن و بهره گیری از تحقیقات در اقتصاد و صنعت و ...

۸. چالش های آموزشی حوزه پژوهش و ناآشنایی با چگونگی پژوهش از کودکی تا بزرگسالی

۹. چالش های فناوری های نو و عرضه نتایج فوری برای پرسش های اساسی و رفع نیاز ظاهری به تحقیق و جستجوی علمی حتی در ابعاد خرد

۱۰. چالش های کار جمعی در کشور و نبود سازوکارهای کنش های گروهی بویژه تحقیقات علمی ‌

نتیجه این شرایط، بروز وضعیتی است که امروز شاهد آن هستیم و بیشترین پژوهش ها را باید در قفسه کتابخانه ها مشاهده نمود.

امروزه وضعیت پژوهش شباهت بسیاری با مطالعه و چالش های آن دارد که از بدنه عمومی جامعه جدا و تبدیل به کالایی خاص و منحصر برای گروه ها و سازمان هایی خاص شده است.

هفته پژوهش است اما حال پژوهش خوب نیست.