توضیحات پورسیدآقایی درباره پولی‌شدن تونل‌های تهران

خبرگزاری تسنیم: در پی انتشار خبری مبنی بر پولی شدن استفاده از تونل‌های تهران، محسن پورسیدآقایی معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران درباره این موضوع در مطلبی آورده است: خبر لایحه پیشنهادی شهرداری برای تعیین نرخ بهای خدمات معابر خاص که در دو روز اخیر با عنوان ناصحیح «عوارض تونل‌ها» در فضای رسانه‌ای منتشر شد، واکنش‌های مثبت و منفی زیادی را به‌دنبال داشت. این فرصت ناخواسته را مغتنم می‌شمارم تا چند جمله‌ای در این باره با شهروندان عزیز تهران گفتگو کنم. اما قبل از اینکه به اصل موضوع بپردازم، چند نکته را به‌طور گذرا اشاره می‌کنم.

۱. آنچه خبرگزاری مهر در این باره منتشر کرده و منبع بقیه رسانه‌ها قرار گرفته، حاوی حداقل سه دروغ است؛ مهمترین دروغ، پیشنهاد رقم «حداقل سه هزار تومان» است، در حالی که در پیش‌نویس لایحه پیشنهادی، رقم ۴۰۰ تومان برای تونل رسالت و ۸۰۰ تومان برای تونل‌های نیایش، توحید، شهدای غزه و طبقه دوم بزرگراه صدر پیشنهاد شده است که در صورت نداشتن معاینه فنی برتر (و داشتن معاینه فنی عادی) به‌ترتیب به ۵۰۰ و ۱۰۰۰ تومان افزایش می‌یابد؛ بنابراین «حداقل ۳۰۰۰ تومان» دروغ است و واقعیت «حداکثر ۱۰۰۰ تومان» است.

۲. برخلاف آنچه رسانه‌های سیاسی مخالف شورا و شهرداری القا کرده‌اند، این پیشنهاد اساساً مربوط به این دوره نیست، دقیقاً چهار سال قبل در همین ایام، جناب آقای قالیباف شهردار محترم وقت تهران در نامه شماره ۱۱۵۳۳۹۷ مورخ ۹۳.۱۰.۲۴ لایحه‌ای را با عنوان «مجوز اخذ عوارض تردد از معابر خاص شهری» به شورای شهر ارائه کردند که در آن برای همین معابر پیشنهاد اخذ عوارض مطرح شده است. لایحه اصلاحی آن نیز در تاریخ ۹۴.۴.۱۶ به‌شماره ۴۵۵۶۸۳ تقدیم شورای وقت شده، هرچند نهایتاً به صحن شورا نرسیده است.

۳. عزیزانی که به‌غلط گفته‌اند این طرح مربوط به این دوره شورا و شهرداری بوده، بهتر است به برنامه پنج‌ساله دوم شهرداری (مصوب شورای شهر) مراجعه کنند و ماده ۱۵۸ آن را بخوانند. در این ماده، شهرداری تهران موظف شده که لایحه‌ای را برای اخذ هزینه‌های استفاده از زیرساخت‌های شهری همچون پل‌ها و تونل‌ها به شورا ارائه کند. این مصوبه شورای اسلامی شهر تهران هنوز تغییر نکرده و به‌جای خود باقی است و اگر ایرادی به آن وارد است تصویب‌کنندگان آن باید پاسخ بدهند.

۴. آن عضو محترم شورا که ارائه این موضوع را به بنده نسبت داده‌اند، کافی است به مصاحبه‌های دیگر اعضای محترم شورا در یک سال اخیر در این باره مراجعه کنند تا مشخص شود که موضوع عوارض معابر خاص، اساساً نه توسط اینجانب، بلکه بار‌ها توسط دیگر اعضای شورای پنجم و حتی اعضای شورای چهارم مطرح شده است. عجیب است که تا این حد شاهد تغییر موضع بدون تغییر موضوع هستیم و حال آنکه در زمانه امروز، حافظه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به ما اجازه فراموشکاری و تغییر موضع ناگهانی نمی‌دهند. درهرحال به‌نظر می‌رسد که اصل این بحث مورد اجماع اکثر تصمیم‌گیران قبلی و فعلی مدیریت شهری بوده، اما کسی حاضر به پرداخت هزینه سیاسی و اجتماعی پیگیری آن نبوده است.

۵. اصل لایحه‌ای که در خبر تحریف‌شده خبرگزاری مهر به آن اشاره شده، ابتدائاً توسط معاونت حمل‌ونقل تهیه نشده است. این لایحه پس از پیگیری‌های صورت‌گرفته از سمت شورا، در نامه شماره ۳۹۶۹۷۵ مورخ ۹۷.۴.۲۴ از معاونت مالی و اقتصاد شهری (با امضای جناب آقای حسینی مکارم، معاون مالی وقت شهرداری تهران) برای اینجانب ارسال شد و ما اصلاحات ضروری را در آن اعمال کردیم تا برای معاونت برنامه‌ریزی شهرداری ارسال شود.

۶. مهمترین اصلاحی که معاونت حمل‌ونقل و ترافیک در این لایحه اعمال کرد، تغییر ماهوی آن از «عوارض» به‌منظور کسب درآمد، به «بهای خدمات» به‌منظور تأمین هزینه‌های نگهداری بود و تأکید بر اینکه مبالغ دریافتی صرفاً باید برای نگهداری همین تونل‌ها و توسعه حمل‌ونقل عمومی هزینه شود. مبالغ پیشنهادی نیز بر همین مبنا تغییر یافت و برخلاف ارقام کذبی که منتشر شده، همه ارقام پیشنهادی کمتر از ۱۰۰۰ تومان است.

و، اما سخنی با کارشناسان، رسانه‌ها و عموم شهروندان محترم تهران.

آیا وقت آن نرسیده است که از خود بپرسیم؛ پس از این‌همه ساخت مترو و پل و اتوبان، چرا وضعیت ترافیک شهر تهران بهتر نشده و بلکه روز به روز بدتر می‌شود؟ آیا کسی پاسخی برای این سؤال دارد که؛ پس از دو دهه گسترش مترو در تهران، چرا میزان استفاده از خودروی شخصی در شهر کمتر نشده که هیچ؛ بیشتر هم شده؟ از همه صاحب‌نظران و کارشناسان دعوت می‌کنم که بگویند و بنویسند؛ اگر مثلاً ما همه خیابان‌های شهر را به دو برابر تعریض کنیم و ۱۰ بزرگراه دیگر هم در اقصانقاط شهر بسازیم، آیا فکر می‌کنند مشکل ترافیک تهران حل می‌شود و دیگر همه خودرو‌ها به‌آسانی تردد می‌کنند؟

مردم خوب تهران؛ همشهریان عزیز!

ما در شهرداری تهران میراث‌دار شهری هستیم که علاوه بر غول‌های تجاری و برج‌هایی که آسمان شهر را خراش می‌دهد، پر شده از پل‌ها و بزرگراه‌هایی که شهر را جولانگاه خودرو‌ها کرده‌اند. نه برای تولید، نه برای شماره‌گذاری و نه برای مصرف خودروها، هیچ مانع مؤثری ایجاد نشده است. اکنون شهری داریم که با پول فروش تراکم، در آن انواع سازه‌های خودرومحور ساخته‌اند و خیابان‌های آن تا کوچه و پس‌کوچه‌ها پر از خودروی شخصی شده است. زمین شهر پر از خودرو و هوای شهر پر از دود. در این شهر، جای انسان کجاست تا قدمی بزند و نفسی بکشد؟

بنده را به‌عنوان خدمتگزار خود در حوزه حمل‌ونقل شهر، مؤاخذه کنید که چرا حمل‌ونقل عمومی کافی نیست و باید بخش مالی شهرداری منابع کافی جذب کند و ما بیشتر و بهتر تلاش و مدیریت کنیم تا وضع اتوبوسرانی و ظرفیت مترو افزایش یابد. اما از ما نخواهید که همچنان برای خودرو‌ها و خودروسواران فرش قرمز پهن کنیم. من شرمنده‌ام که با آنچه به‌ارث برده‌ایم و کمک‌هایی که از دولت نگرفته‌ایم، هنوز نتوانسته‌ایم اتوبوس‌های شهر را نو کنیم. اما افتخار می‌کنم که تا جایی که خداوند یاری کند اجازه نخواهم داد خودرو‌های دودزا هوای شهر را کثیف کنند.

اینجانب با اتکا به تجربه‌های وطنی و جهانی معتقدم که ما باید تا می‌توانیم عرصه را بر خودرو‌های شخصی، محدود و درمقابل بر حمل‌ونقل عمومی و پاک، باز کنیم. این اصلی‌ترین راه‌حل مسائل اساسی تهران همچون آلودگی هوا و ترافیک است. ما در برنامه‌هایی همچون طرح ترافیک جدید، طرح کاهش آلودگی هوا و کنترل فراگیر معاینه فنی به‌دنبال همین رهیافت بودیم. هرچند ممکن است ظاهراً برخی سیاست‌ها با سختگیری به بخشی از جامعه همراه باشد، اما واقعیت این است که رسیدن به شهری که پاک، زیست‌پذیر، انسانی و برای همه باشد، چاره‌ای جز این سختگیری‌ها ندارد، ضمن اینکه هزینه‌های حل مسائلی همچون ترافیک و آلودگی هوا باید به‌جای همه شهروندان، بیشتر به‌عهده خودروسوارانی باشد که چنین هزینه‌هایی را برای عموم شهروندان ایجاد می‌کنند.

درباره اخذ بهای خدمات نگهداری معابر، برخی گفته‌اند مگر این تونل‌ها تازه ساخته شده‌اند. بنده می‌پرسم مگر آن زمانی که ساخته شدند، با پول مردم همین شهر ساخته نشدند و اکنون مگر هزینه نگهداری آن‌ها از جیب مردم همین شهر تأمین نمی‌شود؟ در همین سال ۹۷ بودجه مصوب شورا برای نگهداری تونل نیایش و پل طبقاتی صدر بالغ بر ۱۴۰ میلیارد ریال بوده است، این رقم را چه‌کسی و از چه منبعی تأمین کرده؟ آیا جز این است که این پول از عوارضی که همه مردم شهر می‌پردازند، پرداخت می‌شود؟ مردمی که خودرو ندارند و خودروسوار نیستند، چرا باید هزینه خودروسواری دیگران را بدهند؟ با این توضیح، آیا عادلانه‌تر نیست که هزینه نگهداری تونل‌ها را فقط کسانی بپردازند که از آن‌ها استفاده می‌کنند؟

سؤال را صریح‌تر می‌پرسم؛ مردمی که در جنوب شهر زندگی می‌کنند و به عمرشان پل صدر را ندیده‌اند و نام تونل شهدای غزه را نشنیده‌اند، چرا باید هزینه نگهداری آن‌ها را پرداخت کنند؟ از هزینه ساخت آن‌ها صحبت نمی‌کنم که سر به فلک می‌کشد. هزاران میلیارد تومان از جیب عموم مردم تهران صرف ساخت پل طبقاتی صدر شد که هیچ توجیه علمی نداشت و ترافیک را هم بدتر کرد. واقعاً با چه توجیه کارشناسی و حتی چه توجیه شرعی می‌توانیم از جیب عموم شهروندان و ازجمله ساکنان جنوب شهر برای تسهیل تردد ساکنان شمال شهر هزینه کنیم؟ در مورد تونل‌ها هم همین‌طور؛ تقریباً همه تونل‌ها به‌قصد بهبود عبور و مرور کسانی که می‌خواهند به شمال شهر دسترسی پیدا کنند، احداث شده است. بگذریم که برای اتوبان امام علی (ع) و تونل نیایش وام‌های کلان ارزی گرفته شد که در همان دوره تسویه نشد تا به مدیریت جدید شهری به‌ارث برسد و اکنون با نرخ فزاینده ارز موجب بدهی هزاران میلیارد تومانی شهرداری شده است. اگر پول ساخت آن‌ها از جیب همه مردم، اما به‌کام یک عده خاص تأمین شد، آیا حق و عدالت حکم نمی‌کند که لااقل هزینه نگهداری آن‌ها به‌جای همه، فقط از سوی خودرو‌هایی که از آن‌ها عبور می‌کنند، تأمین شود؟ شهرفروشی کدام است؛ آن یا این؟

واضح است که آنچه بنده عرض می‌کنم، در نقطه‌ای فراتر از عوام‌زدگی‌های مرسوم و متداول قابل بحث است. به‌اعتقاد من، اینکه هزاران میلیارد تومان از جیب عموم مردم شهر تهران به‌نفع ساکنان برخی مناطق شهر هزینه کنیم و بعد شعار عدالت بدهیم، عوام‌فریبی است. البته می‌توانیم اخذ هزینه نگهداری تونل‌ها از خودرو‌های عبوری را «پولی شدن تونل‌ها» بنامیم و نگوییم که همین حالا این هزینه از همه حتی اتوبوس‌سواران و متروسواران گرفته می‌شود. اما با این طرز فکر، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که شهری عادلانه‌تر و همگانی‌تر داشته باشیم. شهر برای همه، آن‌جایی می‌تواند تجلی عینی یابد که جرئت جراحی ترافیک شهر را داشته باشیم. این تجربه‌ای است که همه شهر‌های بزرگ و کشور‌های توسعه‌یافته یا در حال توسعه دنیا، از سر گذرانده‌اند. بدون جراحی‌هایی که البته درد موقت هم دارد، تهران عزیز ما از رنج ترافیک و آلودگی و بی‌عدالتی خلاص نخواهد شد.