کارتن‌خواب‌های امروز همان کودکان کار ۲۰ سال پیش هستند/ اگر کمک به حل آسیب‌های اجتماعی نمی‌کنید حداقل نمک بر زخم نپاشید/ ۵۰۰۰ نفر شب را در مددسراهای شهرداری صبح می‌کنند

سرویس اجتماعی فردا: بسیاری از کار‌هایی که توسط سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران انجام می‌شود وظیفه قانونی نیست بلکه یک وظیفه انسانی است که شهرداری تهران برای کاهش آسیب های اجتماعی به آنها توجه ویژه‌ای کرده. این در حالی است که برخی از افراد تخریب‌گر با اهداف سیاسی سعی در شایعه‌سازی علیه این سازمان کرده‌اند.

سایت «فردا» به گفتگو با رضا قدیمی، مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران نشسته است تا راجع به فعالیت این سازمان و شایعه‌سازی‌ها علیه آن سوالاتی را بپرسد که آن را در ادامه می‌خوانید:

فردا: سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران در چه بخش هایی فعالیت می‌کند؟ هدف این سازمان چیست؟ هدف اصلی سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران کاهش آسیب‌های اجتماعی است. البته هدف اصلی ما این بوده که کاهش آسیب با اولویت پیشگیری را مدنظر قرار دهیم.

بخشی از کار ما مربوط به مددسرا‌ها می‌شود؛ در این مراکز افرادی که به هر دلیلی بی خانمان هستند و در سطح شهر حضور دارند که البته تعدادشان هم کم نیست جذب می‌شوند. به طور متوسط حدود ۳ الی ۵ هزار نفر را هر شب در این مددسرا‌ها اسکان می‌دهیم. در واقع باید بگویم که مددسرا‌ها از آسیب‌های اجتماعی پیشگیری می‌کنند، زیرا که اگر این افراد به جای مددسرا در شهر بمانند می‌توانند منشا بسیاری از مشکلات شوند و بزه، سرقت و ... را در جامعه افزایش دهند. اما وقتی این افراد وارد مددسرا شوند، جایی را دارند که می‌دانند دو وعده غذا به آن‌ها داده می‌شود یا اگر کارهای درمانی و بهداشتی داشته باشند برای آن‌ها انجام خواهد شد. بسیاری از افراد در مددسراها، خدمات درمانی از جمله جراحی و حتی جراحی عمل قلب باز دریافت کرده اند؛ و به دلیل اینکه این افراد تحت پوشش بیمه نیستند با وزارت بهداشت هماهنگی هایی را انجام داده ایم تا بیمارستان هایی را به ما معرفی کنند و کارهای درمانی این اشخاص انجام شود.

در حوزه بزرگسالان، موضوع سامان سرا‌ها را داریم. متکدیان حرفه‌ای که بالای ۱۸ سال سن دارند، سرچهارراه‌ها به شکل حرفه‌ای کار تکدی انجام می‌دهند، چهره شهر را زشت می‌کنند، امامتاسفانه به علت درآمدی که دارند و جذابیتی که کار برای ان قشر دارد، به کار خود ادامه می‌دهند. این افراد را با احکامی که از سوی مرجع قضایی صادر می‌شود به سامان سرا‌ها منتقل می‌کنیم. در شهر تهران دو سامان سرا داریم. سامان سرای لویزان که مختص خانم‌ها است، سامان سرای اسلامشهر که مخصوص آقایان است. افراد در این مراکز مهارت می‌آموزند و بعد از آن مشغول به کاری می‌شوند. در این بخش هم بسیاری از افراد مجموعه‌ای از آسیب‌های اجتماعی را در خود دارند. احتمالا مشکلات اعصاب و روان یا بیماری‌های واگیردار مثل اچ آی وی و هپاتیت را به همراه خود دارند. تا جایی که حتی بسیاری از خانواده ها، تمایلی به پذیرش آن‌ها ندارند.

مراکز بهبودی جایی برای معتادانی که می‌خواهند ترک کنند اما تمکن مالی ندارند

مراکز بهبودی نیز یکی دیگر از مراکز خدمات شهرداری تهران است که برای ترک اعتیاد معتادانی فعالیت می‌کند که تمایل به انجام این کار دارند، اما تمکن مالی ندارند. در این یک سال اخیر و براساس تفاهم نامه‌ای که شهردار تهران با وزیر کشور منعقد کرد، متعهد به نگهداری دو هزار معتاد متجاهر شدیم که در مراکز بپذیریم و آن‌ها را ترک دهیم. دو مرکز بهبودی خاور شهر و سعید آباد از بزرگترین مراکز ترک اعتیاد کشور هستند که به صورت علمی و استاندارد کار می‌کنند. در این مراکز بهبودی از روش‌های عجیب و غریبی که در برخی از مراکز ترک اعتیاد وجود دارد به هیچ وجه استفاده نمی‌شود.

کارتن خوابها همان کودکان ۲۰ سال پیش هستند/ باید از آسیب های اجتماعی پیشگیری کرد

فعالیت بعدی ما مربوط به مراکز پرتو در حوزه کودکان است. در شهر تهران ۱۶ مرکز پرتو را با ظرفیت ۳ هزار کودک وجود دارد. کودکانی که پدر یا مادر یا هر دو را ندارند. یعنی پدر و مادر یا فراری هستند، یا در زندان یا به رحمت خدا رفته اند. این کودکان را شناسایی کردیم و تا امروز به ۲ هزار و ۹۶۰ کودک در مناطق مختلف تهران خدمات ارائه می‌کنیم. به دلیل اینکه مجوزی برای نگهداری شبانه این کودکان نداریم، خدماتمان را به صورت روزانه در اختیار آن‌ها می‌گذاریم؛ که اگر ابزار قانونی برای رسیدگی و نگهداری از کودکان برایمان فراهم شود، ما امادگی ورود به این قضیه را نیز داریم. زیرا که اعتقادمان این است که از سن کودکی باید از آسیب‌های اجتماعی پیشگیری شود و این کارتن‌خواب‌های امروز همان کودکان کار ۲۰ سال پیش هستند که کاری برایشان انجام نشده و حالا بی خانمان شدند.

فردا: مراکز بهاران با چه هدفی ایجاد شد؟ این مرکز تا چه حد موفق بوده است؟ ما در کارهایمان به این مسئله که این کار‌ها وظیفه کدام ارگان یا سازمان است، توجه نکردیم. فقط از همه سازمان‌ها دعوت کردیم که همکاری کنند و هر سازمان در حد توان خودش کارهایی را انجام داده است.

هنگام بررسی روند ترک اعتیاد و لغزش معتادان و بازگشتشان به دام اعتیاد متوجه شدیم که یک جایی در کشور لنگ می‌زند و آن هم مراقبت‌های بعد از دوران اولیه سم زدایی و یا فیزیکی است. برای این موضوع در کشور ما هیچ فرآیندی وجود ندارد. البته برخی از ان‌جی‌او‌ها کارهایی را انجام می‌دهند، اما توانشان محدود است؛ بنابراین شهرداری تهران با این رویکرد مراکز بهاران را احداث و ایجاد کرد. این مراکز مربوط به مراقبت‌های بعد از دوران فیزیکی است تا مانع اعتیاد مجدد افراد شود. به این ترتیب ۲۵ مرکز با ظرفیت ۲۵۰۰ نفر و طی دو دوره شروع به فعالیت کرد؛ که به اعتقاد ما با نبود چنین مراکزی، مراکز بهاران بسیار خوب و موفق بوده است.

در دوره اول فعالیت مرکز بهاران ۱۶۷۰ نفر مددجو داشتیم که ۴۳۰ نفر آن‌ها به آغوش خانواده برگشتند؛ و به عقیده من آمار بالای ۳۰ درصد بسیار درخشان است. زیرا که آمار بین المللی آن ۵ تا ۷ درصد می‌باشد.

باید بگویم که مراکز بهاران جای بسیار ارزشمندی است و لازم است که فعالیت آن ادامه پیدا کند. حتی سایر استان‌ها نیز می‌توانند از این کار، الگوبرداری کنند. زیرا که هزینه‌های زیادی برای ترک اعتیاد می‌کنیم، اما با بی‌توجهی به نکات پس از ترک، تمام زحماتمان را به هدر می‌دهیم. فردا: واکنش شما در مقابل حرف هایی که راجع به درآمدزایی شهرداری تهران از این مراکز زده می‌شود، چیست؟ مثلا حرف‌هایی که به تازگی غلامرضا انصاری برای واگذاری مراکز بهاران به قرارگاه جهادی زده است. هر کسی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی فعالیت می‌کند، ریالی سود نمی‌برد. این کار‌ها جز دردسر و خون دل خوردن هیچ چیز دیگری ندارد. گاهی اخباری در رسانه‌ها منتشر می‌شود که موجب دلسری همکاران من می‌شود؛ همکارانی که با حداقل حقوق و مزایا و امکانات ۹ صبح و شب با افراد آسیب دیده در تماس هستند. روا نیست که همکارانم زحمت بکشند و بعد به جای قدردانی کردن از آن‌ها متهم شوند به انجام کارهای کاسب کارانه!

کثیف ترین کار این است که این مسائل را با سیاست گره بزنیم. من منتقدان را دعوت می‌کنم که اول بیایند و به مراکز سر بزنند و بعد قضاوت کنند.

نماینده‌ای که در ۴سال دوره فعالیتش یکبار هم از مراکز بازدید نکرده و با اظهاراتش جامعه را ملتهب می‌کند

متاسفم برای کسی که ۴ سال نماینده شورای شهر بوده و حتی یک بازدید هم از مراکز انجام نداده است. بعد با اظهارات بی اساس خودش یک جامعه را ملتهب می‌کند. اگر قرار باشد که ما وارد بازی‌های رسانه‌ای آن‌ها شویم از کارهایمان می‌مانیم. کار ما در کف خیابان است، کار ما ۱۳ هزار مددجویی است که جز خدا کسی را ندارند و خدا ما را وسیله کرده و با افتخار کارهای آن‌ها را انجام می‌دهیم. اما حاضر به پاسخگویی به تمام سوالاتی هستیم که ابهاماتی را ایجاد کرده است. ده‌ها جلسه بگذارند و هر سوالی که دارند از خود ما بپرسند. اگر قانع نشدند، آنوقت کاملا مختار هستند از هر تریبونی، سیستمی و رسانه ای، موضوعات را مطرح کنند.

آقای انصاری دوست خوب ماست، اما تخصص در حوزه آسیب‌های اجتماعی ندارد. ایشان تا امروز حتی یک سوال هم از ما نپرسیده است. مراکز بهاران توسط خیریه‌ها و ان‌جی‌او‌ها اداره می‌شود. استانداردهایی وجود دارد که بر اساس آن مراکز را واگذار می‌کنیم. مثلا شخص باید مجوز بهزیستی را داشته باشد یا اینکه در این حوزه فرد خوشنامی باشد. آنوقت بدون اینکه ریالی به آن‌ها پول پرداخت شود، مراکز را با ۸۰ تا ۱۵۰ مددجو به آن‌ها می‌دهیم. مانند مراکز پرتو. ۱۶ مرکز پرتو را با تفاهم‌ها یی به خیری‌ها و ان جی او‌ها واگذار کردیم. فرآیند واگذاری کاملا مشخص است؛ این مراکز را نه می‌فروشیم، نه اجاره می‌دهیم و نه بابت گرداندن آن‌ها به کسی پول می‌دهیم. این کار افرادی را می‌خواهد که قلبشان برای این کار بتپد. با این شرایط هر کسی می‌خواهد برای گرفتن این مراکز اقدام کند و آغوش ما باز است. مگر این مراکز، تجاری هستند که آنها را بفروشیم؟

من فکر می‌کنم که اطلاعات غلطی به آقای انصاری دادند و ایشان هم عجله کردند. آقای انصاری یک مورد را پیدا کنند که ما قراردادی را با قرارگاه جهادی امام رضا در رابطه با این موضوع بسته باشیم. الحمدالله دسترسی که دارند.

اگر کمکی نمی‌کنند حداقل نمک بر زخم نپاشند

باید بگویم که اگر کمک نمی‌کنند حداقل نمک بر زخم هم نپاشند. زیرا که در حوزه آسیب‌های اجتماعی جز دردو رنج هیچ نیست. مگر مراکز بهاران، مرکز تجاری است که آن را واگذار کنیم یا برایش قرارداد ببندیم؟ هر کس ورود پیدا کند باید میلیون‌ها تومان در ماه خرج کند، باید روانشناس، مددکار، جامعه شناس و. بیاورد. باید پزشک داشته باشد.

ساختمان‌های مراکز بهاران تا آخر سال به ۴۰ عدد می‌رسد هر ان‌جی‌او یا خیریه‌ای که فکر می‌کند می‌تواند در حوزه بهاران کار کند و مجوز بهزیستی را دارد، بسم الله، شروع کند! فردا: به عنوان کسی که تجربه زیادی در زمینه مقابله و پیشگیری آسیب‌های اجتماعی دارد چه توصیه‌ای دارید؟ در این چند سال اخیر رویکرد شهرداری از یک سازمان صرفا خدماتی که کار نظافت شهر را انجام می‌داد به یک رویکرد اجتماعی تبدیل شده است؛ و اصلی‌ترین این کارهای اجتماعی در سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران انجام می‌شود. به نظر من در زمینه مقابله با آسیب‌های اجتماعی، قدم‌ها باید آهسته و پیوسته باشد. در این صورت است که موفق خواهیم بود.

ما طرحی داشتیم به نام حامی. این طرح ۴ سال بدون سرو صدا در کشور برگزار شد. خانه به خانه، پلاک به پلاک محرومین شناسایی شدند تحت عنوان طرح حامی بانک اطلاعاتی آن هم هست. ما خدمات متنوعی به این‌ها می‌دهیم؛ اگر معتاد داشته باشد او را به مرکز بهبودی و بعد از آن به مرکز بهاران می‌بریم، اگر فرزند بازمانده از تحصیل داشته باشند به مراکز صبح رویش می‌بریم.

هر کس باید دغدغه رفع آسیب‌های اجتماعی را داشته باشد

من، همه را دعوت می‌کنم که در حوزه آسیب شناسی اجتماعی با علم و دانش و تحقیق ورود پیدا کنند. زیرا که اگر یک قدم اشتباه برداریم به جای کمک به افراد آن‌ها را ده قدم به عقب‌تر می‌بریم.

هر کس باید دغدغه رفع آسیب‌های اجتماعی را داشته باشد، زیرا که اگر همه در کنار هم خوب کار کنیم؛ به کمک بهزیستی، کمیته امداد، وزارت بهداشت، وزارت کشور، فرمانداری و استانداری. قطعا موفق خواهیم بود. اما اگر به دنبال بهانه جویی، اظهارات دروغ، جنجال و تیتر کردن مطالب باشیم در این کار موفق نمی‌شویم.

تیزر گفتگو با رضا قدیمی را در ویدئوی زیر مشاهده فرمایید: