کسب و کارهایی که رونق گرفت/ هم مغازه‌دار‌ان و هم دستفروشان راضی‌اند

سرویس اجتماعی فردا؛ عماد صادقی نسب: دستفروش‌ها همه جا را به قلمروی خود تبدیل کرده بودند. از مترو تا خیابان‌های پرتردد، همه و همه در محاصره‌ افرادی بود که فارغ از ارائه اجناس تقلبی و فاقد کیفیت مطلوب؛ نظم و سامان معابر اطراف خود را بر هم می‌زدند. امروز اما به مدد همکاری دستگاه‌های دخیل در امور شهری، وضعیت در مترو و برخی خیابان‌ها تغییر کرده است. اکنون هم دستفروشانی که سر و سامان گرفته‌اند راضی‌اند و هم مردم عادی و هم کاسبان مغازه‌های خیابان‌های پر رفت و آمد.

بازار تهران، تا پیش از آغاز طرح برخورد با دستفروشان و ساماندهی این افراد در محل‌های تعبیه شده توسط شهرداری، وضعیت نابسامانی داشت. مردمی که برای خرید به بازار مراجعه می‌کردند و مغازه‌دارانی که بعضا برای هر ماه میلیون‌ها تومان اجاره پرداخت می‌کنند، هر روز نسبت به وضعیت موجود اعتراض می‌کردند و از دستگاه‌های مختلف اجرایی، برخورد با دستفروشان را خواستار می‌شدند.

آذر ۹۴؛ زمان تغییر

از تعطیلی اعتراضی مغازه‌های راسته خیابان پانزده خرداد تا اعتراض‌های هرروزه مردم پیرامون معضل دستفروشی، همه و همه دست به دست داد تا شهرداری تهران در روز ۷ آذر سال گذشته، طی یک اقدام ضربتی و کارا با استفاده از پتانسیل خود طرحی را کلید بزند که نظم و آرامش را به منطقه بازار تهران بازگردانده و امروز پس از گذشت حدود ۱۳ ماه از طرح مذکور، وضعیت بازار همچنان آرام بماند. شنبه ۷ آذر، مصادف با آغاز طرح، عابد ملکی، شهردار منطقه ۱۲ در این باره به خبرگزاری ایسنا گفت: «یکی از اقدامات شهرداری در راستای طرح انضباط شهری منطقه ۱۲ ساماندهی بساط گستران و دستفروشان بود که کسبه و مردم نیز بیشترین درخواست برای ساماندهی آن‌ها را داشتند. طرح جمع آوری بساط گستران با هماهنگی یگان حفاظت شهرداری و یگان امداد در دستور کار قرار دارد و ما برای آن‌که دستفروشان نیز بتوانند رزق حلال برای خانواده‌هایشان ببرند ایجاد شب بازار و روز بازارهایی را در خیابان‌های مختلف پایتخت در نظر گرفته‌ایم.» حالا در دهه اول دی‌ماه سال ۹۵، نیروهای مستقر برای مقابله با دستفروشی در بازار تهران، همچنان در این محل حضور دارند و یکی از این افراد در گفت‌وگو با خبرنگار «فردا» می‌گوید: «ما یک سال است که هر روز از ساعت ۷ صبح تا ۷ شب در این محدوده حضور داریم و به هیچ‌وجه اجازه نمی‌دهیم که کسی در اینجا بساط‌ پهن کند یا دستفروشی کند.» وی در ادامه با اشاره به بازارهای مخصوص ساماندهی دستفروشان اضافه می‌کند: «ما آن‌ها را به بازار مخصوصشان در خیابان ناصرخسرو ارجاع می‌دهیم و در آنجا می‌توانند در کمال آرامش و بدون ایجاد مزاحمت برای دیگران، کالاهای خود را به فروش برسانند.»

کسب و کارهایی که رونق گرفت

کسبه بازار تهران قطعا از اقشاری هستند که از طرح برخورد با دستفروشان رضایت کامل دارند و هنگامی که پای صحبت آن‌ها بنشینیم درمی‌یابیم که طرح برخورد با دستفروشان توانسته بر کسب و کار مغازه‌داران بازار نیز تاثیر مثبت بگذارد. یکی از مغازه‌داران راسته پانزده خرداد در مورد تاثیر این طرح بر کسب و کار خود می‌گوید: «تا قبل از آغاز طرح وضعیت واقعا بد بود. صد‌ها دستفروش در این محدوده بساط پهن می‌کردند و مشتری‌ها هم به دلیل ارزان‌تر بودن کالاهای دستفروش‌ها از آن‌ها خرید می‌کردند و اصلا وارد مغازه‌ها نمی‌شدند.» او ادامه می‌دهد: «می‌توانم به جد بگویم که بعد از آغاز طرح و در این ۱ سال گذشته وضعیت کسب و کار ما تا ۹۰ درصد رونق یافته و شرایط واقعا با قبل مقایسه نیست.» چند مغازه آن‌طرف‌تر هم، عطاری بزرگی قرار دارد و فردی سن و سال‌دار پشت دخل ایستاده است. از او در مورد کاهش شلوغی و ازدحام پس از این طرح می‌پرسم و پاسخ می‌دهد: «طرح واقعا خوبی بوده. گرچه برخی از دستفروش‌ها به صورت پنهانی کنار دیوار‌ها و در ابتدای همین کوچه‌های اطراف اجناس خود را به فروش می‌رسانند؛ اما بعد از این طرح بازار شکل تازه‌ای گرفته و حس می‌کنم که از محل شلوغ و پر سر و صدا، به یک منطقه دنج مهاجرت کرده‌ام!»

سد معبرهایی که رفع شد

از دیگر مسائلی که از سوی بساط‌گستران به مردم تحمیل می‌شد، ایجاد مشکل در عبور و مرور افرادی بود که برای خرید به بازار تهران مراجعه می‌کردند و مجبور بودند زمان زیادی را برای گذر از خیابان ۱۵ خرداد صرف کنند. اما حالا بعد از آغاز طرح برخورد با دستفروشان منطقه ۱۲، با وجود حضور هزاران نفر از شهروندان در منطقه بازار تهران، وضعیت رفت و آمد بسیار روان است و مسیر عبور مردم با کالاهای دستفروشان مسدود یا باریک نشده است.

خانم اصلانی، یکی از هزاران شهروند تهرانی که دست کم ماهی یک بار به بازار تهران مراجعه می‌کند، درباره تاثیر طرح ساماندهی دستفروشان بر وضعیت عبور و مرور از خیابان ۱۵ خرداد به خبرنگار فردا می‌گوید: «تا آذرماه سال قبل نمی‌توانستیم از این خیابان عبور کنیم. اطراف ایستگاه متروی ۱۵ خرداد نیز دچار انباشت دستفروش شده بود و حتی نمی‌شد از ایستگاه خارج شد. ولی الان همه چیز بهتر شده و هم مردم و هم دستفروشان راضی هستند.» به سراغ فرد دیگری می‌روم، آقای حسین‌زادگان یکی دیگر از شهروندان تهرانی از ساماندهی دستفروشان استقبال کرده و در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه «فایده متمرکز شدن دستفروشان در یک مرکز خاص چیست؟» می‌گوید: «اتفاقا متمرکز شدن دستفروشان در یک محل، هم به نفع مردم و هم به نفع خود آنهاست. چون در این صورت وقتی یک نفر وارد این بازارهای دستفروشان شود، همه محصولات را مشاهده کرده و حتما خرید می‌کند. ضمن آن‌که مردمی که قصد خرید اجناس ارزان را دارند، می‌توانند به این بازار‌ها مراجعه کرده و کالاهای مختلف را پس از مشاهده و مقایسه، خریداری کنند.»

پای حرف دستفروشان

در خیابان ناصرخسرو، کمی بالا‌تر از بازار مشهور مروی و خیابان صوراسرافیل، بازاری برای ساماندهی دستفروشان خیابان ۱۵ خرداد تعبیه شده است. بازاری که البته بازار نیست و به می‌زهایی که در طرف خیابان قرار گرفته محدود می‌شود، اما همین می‌ز‌ها نیز شرایط بهتری را برای دستفروشان به ارمغان آورده و هنگامی که پای حرف‌هایشان بنشینیم متوجه می‌شویم که از این اقدام شهرداری رضایت دارند. در میانه‌های این بازار دستفروشی، خانمی مشغول فروش لباس بچه است. مشتری‌های زیادی دارد و در میانه‌های پاسخ به سوال‌ام، گهگاه حرف‌اش را قطع می‌کند تا قیمت کالا‌ها را به مشتری‌ها بگوید. او درباره بازاری که شهرداری برایشان تهیه دیده می‌گوید: «همه چیز خوب است. شرایطمان الان بهتر از دستفروشی در خیابان ۱۵ خرداد است. اما فقط یک مشکل داریم که اگر حل شود، وضعیت بهتر نیز می‌شود. ما باید از ساعت ۳: ۳۰ بعد از ظهر تا ۷ شب در اینجا حضور داشته باشیم و قبل از ساعت مقرر نمی‌شود اینجا اجناس را ارائه کرد. البته ساعت حضورمان ۵شنبه و جمعه‌ها از ساعت ۱ بعد از ظهر است.» حرف‌اش را قطع می‌کند، قیمت یک لباس نوزاد را به مشتری می‌گوید و ادامه می‌دهد: «ولی ساعت ۳: ۳۰ خیلی دیر است. دیگر وقت برای کاسبی نمی‌ماند. در صورتی که اگر اجازه بدهند ما از ساعت ۱۱ صبح در اینجا حاضر شویم، می‌توانیم فروش بیشتری داشته باشیم.» برای او آرزوی موفقیت می‌کنم و در آن سمت بازار به سراغ مردی می‌روم که کلاهی بر روی موهای سفیدش گذاشته و آن را تا بالای ابرو‌هایش کشیده، خستگی در چشمان‌اش موج می‌زند؛ می‌گویم «شما هم با ساعت بازار مشکل دارید؟» جواب می‌دهد: «هم با ساعت، هم با بدون سقف بودن اینجا و هم با نور کم‌اش.» از او می‌خواهم بیشتر توضیح دهد، بلافاصله می‌گوید: «ساعت مقرر برای حضور ما خیلی کم است و نمی‌شود کاسبی کرد. به خصوص زمستان که مردم از ساعت ۵ و ۶ عصر به خانه می‌روند و دیگر حوصله ندارند به خرید بروند. در کنار آن در این فصل برف و باران زیاد می‌بارد و اینجا هم سقف ندارد. هر روزی که باران می‌آید کار ما هم تعطیل است و آن روز از درآمد خبری نیست.» می‌پرسم «نور چطور؟» و پاسخ می‌دهد: «چند پایه پروژکتور در کناره‌های بازار گذاشته‌اند، اما باز هم برای قسمت‌های میانی بازار کفایت نمی‌کند. چون از ساعت ۵ عصر هوا تاریک می‌شود و مشتری جنس را درست نبیند خرید نمی‌کند.» از او تشکر می‌کنم و به سراغ مسئولی می‌روم که گوشه‌ای از بازار لیستی از دستفروشان حاضر در بازار را در دست گرفته است. وی با تایید تمام مشکلات دستفروشان می‌گوید: «قول‌هایی داده شده که این محدوده مسقف شود و در مورد ساعات حضور دستفروشان نیز با مسئولان شهرداری منطقه ۱۲ و ناحیه مربوطه در حال صحبت هستیم تا زمان بیشتری به آن‌ها اختصاص یابد.»

طرح ساماندهی؛ الگویی موفق