تخریب بناهای تاریخی، زیرسرمافیای تجاری

روزنامه آرمان؛ احمد حکیمی‌پور*: حفاظت از تاریخ و میراث کشور رسالتی تاریخی است که نسل به نسل باید منتقل شود. میراث تهران اکنون در معرض تخریب است و مسئولیت ما دو چندان، اما نکته در آن است که عدم یکپارچگی مدیریتی موجب می‌شود تا در نابسامانی‌های بی‌قاعده یک اثر تاریخی به سادگی تخریب شود و به هنگامه ویرانی‌اش سازمان میراث فرهنگی به تکاپوی ثبت اضطراری بیفتد و یا شهرداری تهران قدم برای خرید ملک بردارد!

در شورای شهر تهران با تشکیل کمیته میراث فرهنگی و بافت‌های تاریخی از منظر نظاره‌گری‌مان یک قدم جلوتر رفتیم و با تمرکز کارشناسی بر موضوع میراث تهران به دنبال احیای هویت گمگشته شهرمان و بازگرداندن حس مکانی به شهروندانمان هستیم. اما این بدیهی است که مکاتبات هر روزه‌مان به دستگاه‌ها و سازمان‌ها و یا ارائه گزارش‌ها به‌تنهایی نمی‌تواند ساز و کاری برای ممانعت از تخریب تاریخ تهران باشد بلکه ما نیازمند ایجاد یک نظام مدیریتی برای همبستگی پیرامون حفاظت از تهران کهن هستیم. چندی پیش بود که با نگارش نامه‌ای به آقای دکتر روحانی ریاست محترم جمهوری از ایشان درخواست کردیم تا با قرار دادن احکامی معین در برنامه ششم توسعه حفاظت از میراث ملی را به شکل جدی‌تری در برنامه بگنجانند، که البته ایشان دستور رسیدگی دادند و انشاءا... که چنین لحاظ شده باشد، و تصور می‌کنم که گام بعدی ما رایزنی با مجلس برای تقویت رویکرد برنامه نسبت به میراث فرهنگی و تاریخی است.

اهمیت این موضوع از آن منظر است که اکنون هر روز در اخبار و شبکه‌ها تصویری از تخریب خانه‌ای را می‌بینیم که قدمت تاریخی‌اش به پیکره برج‌هایی تجاری تبدیل می‌شود. مافیای تجاری‌سازی که اراضی تهران را بلعیده است، اکنون در اندیشه تسلط بر هویت و تاریخ تهران است، و متاسفانه بناهای ارزشمند و دارای قدمت که ثبت میراثی نشده‌اند و فاقد مالک بوده و یا در اختیار نهادهایی دیگر قرار دارند به راحتی در مزایده‌ای گران به فروش می‌رسند و برجی ده‌ها طبقه جایگزینش می‌شود. نمونه اخیر آن خانه علاءالدوله خانه منصوب به حاکم تهران در خیابان لاله‌زار بود که به قیمت ۱۴میلیارد تومان از سوی یک نهاد به مزایده گذاشته می‌شود، که با پیگیری‌های نهادهای مدنی و کمیته میراث فرهنگی و بافت‌های تاریخی شورای شهر ثبت شده و از فروش و تخریب آن جلوگیری می‌شود.

تهران مرز بین ایران قدیم و جدید است؛ در تمام مناطق آن بناهایی با هویت و ارزش تاریخ وجود دارد که هویت شهر را شکل می‌بخشند، و انتظار می‌رود که نهادهای مدنی به عنوان دیده‌بان‌های شهر فعال باشند، باید در این زمینه از ظرفیت شورایاری‌های محلات نیز استفاده شود. سازمان میراث فرهنگی نیز باید نگاه جامع‌تری نسبت به تاریخ کشور داشته باشد و نه آنکه تعدادی از مکان‌های خاص بنا بر هویت بین‌المللی‌شان حفاظت شوند و دیگر آثار بیشمار دارای قدمت و ارزش به تیشه کارگران ساختمانی سپرده شوند.

تهران شهری کهن است که تاریخش می‌تواند گردشگران بسیاری را میهمان آن کند و اگر ما در برنامه چشم‌انداز توسعه تاکید می‌کنیم که باید ایران به یکی از مقاصد گردشگری تبدیل گردد نباید فراموش کنیم که تهران به عنوان پایتخت همواره الگوی سایر شهرها است و چنانچه رویکرد مدیریتی ما متمرکز بر حفظ هویت شهرمان و ثبت تاریخ آن باشد نه تنها به اقتصاد پایدار دست‌یافته‌ایم بلکه با انبوهی از کوچه‌ها و خیابان‌های غریبه رو به رو نیستیم که نسل جوانش نیز بدان احساس تعلق نداشته باشند. ما نسبت به آیندگان مسئولیم و باید میراث شهر را به امانت به آنها منتقل کنیم اما آیا توانسته‌ایم به یادگار حفظش کنیم!