سیستان، سرزمین پروژه های نیمه تمام/ گازرسانی به سیستان تا پایان ۹۶!/ توسعه پایدار پیش نیاز امنیت پایدار است

سرویس اجتماعی فردا: هفته نامه توسن نوشت: آخرین گزارشی که معاون وزیر کشور در یک جلسه غیر علنی در مجلس شورای اسلامی ارائه داد، حکایت از استمرار محرومیت چند دهه ای در استان سیستان و بلوچستان داشت. محرومیتی که یک سر آن را باید در فقدان زیرساخت های مناسب و عدم اتمام پروژه های نیمه تمام این استان، جستجو کرد. برخی از این پروژه ها چنان مهم و استراتژیک است که خاک خوردن آن ها، سخت باور می شود، اما حقیقت دارد.

پروژه هایی همچون بزرگراه زابل - زاهدان، نیمروز - هیرمند، نیمروز - زابل، زهک - زابل و هامون - زابل و پروژه گازرسانی به سیستان و بلوچستان، منطقه آزاد تجاری سیستان، آبیاری ۴۶ هزار هکتاری و... تنها بخشی از این پروژه هاست که ناتمام ماندنشان قصه ای کهنه شده است.

مردم این دیار اما صبورانه هنوز هم چشم انتظارند و این چشم انتظاری را باید در باور اظهارات بیژن زنگنه، وزیر نفت جستجو کرد که از اتمام پروژه گازرسانی تا پایان سال 96 خبر داده است. و برخی مردم هنوز هم منتظرند؛ همچون همه این سال ها.

یکی از خبرنگاران چندی پیش در گزارشی از پروژه های دوستی می گفت: "زاهدان تا هیرمند را سرزمین پروژه های نیمه تمام عمرانی باید نامید؛ پروژه هایی که در دولتهای قبلی تابلویی در آن نصب شد و به غیر از این، هیچ پیشرفت دیگری نداشت، البته پروژه هایی نیز تا ۸۰ درصد تکمیل شده که به دلیل نبود بودجه کافی، باز هم نیمه کاره رها شده است."

این نکته را علی اصغر میرشکاری، معاون امنیتی و انتظامی استان سیستان و بلوچستان نیز با کمی تعلل اما به صراحت اعلام می کند. وی که به همراه دیگر معاونین و مشاورین استاندار به اتفاق نمایندگان این استان برای رایزنی با دولتی ها، به تهران آمده بود و البته در ابتدا چندان تمایلی به نام بردن از پروژه های نیمه تمام استان نداشت، در مقابل این سئوال که "تا وقتی مسئولین از پاسخگویی طفره می روند، چگونه می توان به پیشرفت و توسعه زیرساخت ها امیدوار بود؟" پاسخی شبیه به جمله بالا داد.

این مطلب را می توان از زبان دیگر نمایندگان این استان در مجلس هم، شنید.

چندی پیش بود که حسینعلی شهریاری، نماینده مردم زاهدان در مجلس نهم گفت: "پروژه های مهم و بزرگی در دولت های نهم و دهم در استان در دستور کار قرار گرفت که در حال حاضر نیمه تمام مانده و برای تکمیل آن نیاز به تامین اعتبار است".

با وجود افرادی نظیر شهریاری که خود مسئولیت یکی از مهمترین کمیسیون های مجلس را داراست، انتظار می رفت پیگیری مطالبات مردمی و احقاق حقوق از دست رفته و نداشته ایشان، هر چه سریع تر در دستور کار قرار گیرد، اما چنین نشد و گواه این ادعا هم اظهارات معاون امنیتی استان سیستان و بلوچستان است که می گوید:"ما تنها مرکز استانی هستیم که گاز نداریم ولی امیدواریم به زودی شاهد عملیات اجرایی این پروژه بزرگ باشیم".

اظهارات میرشکاری از آن روست که زنگنه وزیر نفت، به تازگی وعده داده تا این پروژه را در 1300 کیلومتر به انجام برساند. بنا به گفته معاون امنیتی و انتظامی استان سیستان و بلوچستان که معتقد است این استان در دولت یازدهم، احصای پروژه های نیمه تمام آغاز و در برخی بخش ها نظیر بزرگراه ها، کارهایی در حال انجام است.

گرد فراموشی بر چهره سیستان

این گرد فراموشی بر چهره استانی که یک پنجم مرزهای کشور را در اختیار دارد، از کجا آمده و تا کجا باید ادامه یابد؟ سرنخ این حجم انبوه پروژه ها را - که پیش تر بدان اشاره شد- باید در دولت های قبل جستجو و تا امروز دنبال کرد. شاید غم انگیزترین صحنه، مربوط به زمانی باشد که دولت دهم تصمیم به اجرای پروژه مهر ماندگار گرفت و با اولویت بندی های به زعم کارشناسان؛ سلیقه ای، مانع از پیشرفت پروژه های دیگر شد.

در همان زمان سیدمهدی هاشمی، به عنوان عضو کمیسیون عمران مجلس، انجام پروژه های هشت ساله در مدت هشت ماه را غیر ممکن دانست که عملا هم همین گونه شد. هرچند که در آن زمان در تخصیص بودجه برای طرح مهر ماندگار، مجلس نیز همراهی مناسب با دولت نداشت. این گونه شد که سیستان و بلوچستان با رکودی قابل پیش بینی در بخش تخصیص اعتبارات عمرانی مواجه شد.

شهریاری، پروژه های مهمی از جمله احداث راه آهن چابهار-زاهدان، پروژه گازرسانی و همچنین احداث خط دوم انتقال آب از زابل به زاهدان، انتقال آب از دریای عمان، تکمیل خط دوم انتقال آب از زابل به زاهدان و احداث بزرگراه زاهدان - زابل را از جمله نیازها و دغدغه های مردم استان مطرح و تاکید کرده بود، در صورت تحقق و تخصیص بودجه به پروژه های مورد نظر، این طرح ها در استان شتاب بیشتری خواهد گرفت.

شاهین بال شکسته ترازوی عدالت

هنوز هم از تزریق بودجه و تخصیص اعتبارات مکفی، خبری نیست. سال گذشته بود که هدایت الله میرمراد زهی، نماینده مردم سراوان در مجلس، گفته بود: "بودجه استان در سال 93 نسبت به سال 92 افزایش داشته که بیشتر آن به بخش عمرانی استان اختصاص یافته است، ولی باز هم کسری بودجه داریم و پروژه های نیمه تمام استان با این بودجه به اتمام نمی رسد و محرومیت استان و شهرستان های محروم به قوت خودش باقی می ماند." آن چه به زعم برخی، عدالت است، در چشم سیستانی ها، عین بی عدالتی است.

این نماینده مجلس هم اکنون نیز از کمبود اعتبارات کافی سخن می گوید و این که سیستان و بلوچستان را با این همه محرومیت نباید همچون اصفهان، فارس یا خراسان رضوی، نگریست. وی می گوید:"چرا استان ما را هم ردیف استان های برخوردار می بینند؟ همیشه تقسیم منابع به طور یکسان، نامش عدالت نیست؛ گاهی هم می شود بی عدالتی. "

میرمراد زهی از تعطیلی پروژه هایی در بخش های مختلف راه سازی، کشاورزی، آموزش و پرورش (در بخش احداث مدارس) و... سخن گفته و می افزاید:" پروژه هایی نظیر احداث بازارچه های مرزی که می تواند مانع جولان بیکاری و عاملی برای پیشگیری از بسیاری از آسیب های اجتماعی شود یا پروژه های مربوط به بخش صنعت و معدن، نیازمند اعتبارات کلان است. "

این موضوعی بود که حمیدرضا پشنگ، نماینده مردم خاش نیز پس از گزارش وزارت کشور در خصوص وضعیت آسیب های اجتماعی و ارتباط آن با عدم وجود زیرساخت ها، در یکی از نطق های میان دستور خود در مجلس بدان اشاره کرد. وی در هشداری به دولتمردان، عقب ماندگی استان را حاصل فراموشکاری و در حاشیه قرار گرفتن مردم استان ذکر کرده و توسعه آن را منوط به رفع تبعیض های منطقه ای، قومی، نژادی و جنسیتی و.... دانست.

آبیاری قطره ای یا اعتبارات عمرانی

با حلوا حلوا گفتن، دهان شیرین نمی شود. آیا انتظارات مردم از نمایندگان استانشان پایین است یا تلاش نمایندگان در رایزنی ها و تزریق اعتبارات کافی - حداقل از صندوق توسعه ملی- راه به جایی نمی برد؟

پشنگ، نماینده مردم خاش در مجلس نهم با تاکید بر این که "با اعتبارات قطره چکانی به جایی نمی رسیم"، از روزنه امیدی سخن گفت که با اجرای ماده 180 قانون برنامه پنجم توسعه، تحقق می یابد.

وی گفت:" پروژه نیمه تمام زیاد داریم. راه آهن چابهار- ایرانشهر، راه آهن خاش - زاهدان، بحث گازرسانی به استان، بزرگراه های بم - زاهدان و میرجاوه - زاهدان و بسیاری دیگر که حتما شنیده اید و تکرار مکررات است ولی در سال جاری، در بخش راه ها اقداماتی انجام شده است. راه آهن چابهار- زاهدان هم به قرارگاه خاتم واگذار و در حال اجراست. "

پیش از این هم اخباری مبنی بر واگذاری 350 کیلومتر از عملیات اجرایی احداث راه آهن چابهار- زاهدان به قرارگاه خاتم الانبیاء را شنیده بودیم و البته مقرر شده بود تا 350 کیلومتر باقیمانده از این مسیر 700 کیلومتری نیز با تشکیل و ائتلاف شرکت های انتفاعی در استان و با استفاده از امکانات و مشارکت چینی ها انجام شود.

شهریاری نیز گفته بود:"برای انجام این بخش از کار، به بیش از 200 میلیون دلار اعتبار نیاز است که این اقدام بدون حمایت بانک های خارجی و ایرانی امکانپذیر نیست!"

پشنگ در پاسخ به این سئوال که " چرا نمایندگان استان، دیر به فکر رایزنی و چاره جویی افتاده اند؟" چنین گفت: "دیر به فکر نیفتادیم. اعتبارات تخصیص نیافته، با دست خالی که نمی شود کاری کرد. الان هم مطابق ماده 180 قانون برنامه پنجم توسعه، موفق به دریافت اعتباراتی از صندوق توسعه ملی شدیم".

ماده 180 قانون برنامه پنجم توسعه که امروز همه امید سیستانی ها شده، تصریح می کند:" در راستاي تحقق اصل چهل و هشتم (48) قانون اساسي، سياست هاي كلي و جهت حصول به اهداف چشم‌انداز و به ‌منظور استفاده متوازن از امكانات كشور و توزيع عادلانه و رفع تبعيض و ارتقای سطح مناطق كمترتوسعه‌يافته و تحقق پيشرفت و عدالت، دولت مكلف است در توزيع منابع عمومي و يارانه سود تسهيلات به نحوي عمل نمايد كه فاصله شاخص برخورداري شهرستانهاي با كمتر از سطح متوسط كشور در پايان برنامه چهارم در بخشهاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، زيربنايي و امنيتي در هر سال برنامه حداقل ده درصد (10%) به سطح ياد شده نزديك شود. ... معادل دو درصد (2%) از اعتبارات بودجه عمومي دولت در قالب رديف هاي مشخص براي مصارف معين در بودجه سنواتي در اختيار معاونت قرار مي‌گيرد تا در راستاي تحقق اهداف فوق توزيع و هزينه شود. "

جبران عقب ماندگی در سایه عنایت ویژه

میرمیرادزهی اما، از دولت می خواهد تا برای حل مشکلات و عقب ماندگی های چندین دهه متوالی، اعتباری 2 درصدی از منابع نفتی کشور را به این استان محروم اختصاص دهند تا عقب ماندگی های این استان جبران شود. این اقدام در خصوص استان خوزستان هم انجام شده، پس قابلیت این را دارد تا به کمک جبران عقب ماندگی های این استان هم بیاید. "

موضوعی که پشنگ از رییس جمهور خواسته بود تا مصوبات سفر استانی رئیس جمهور به استان سیستان و بلوچستان اجرایی شود.

به نظر می رسد که تصویب برنامه ششم، فرصتی است تا تعادل منطقه ای، مورد توجه قرار گیرد. گازرسانی به زاهدان، آبرسانی به روستاها، توسعه سواحل مکران، استفاده از حمل و نقل ریلی برای گسترش سریعتر منطقه و حل مدیریت منابع آبی و... از جمله خواسته های عمومی سیستان و بلوچستان است.

هنگام آن نرسیده که مردی از خویش برون آید و کاری بکند؟ پروژه های نیمه تمام استان سیستان و بلوچستان فقط با عزمی ملی و حمایتی ویژه از زمین برداشته می شوند.

پشنگ گفته بود:" توسعه پایدار، امنیت پایدار است. "