چالش زنانه در دنیای کار مردانه

ابتکار: بحث اشتغال زنان، بحثی محدود به دیروز و امروز، نبوده و نیست. فردا هم ادامه خواهد داشت. اینکه بسیاری از مردان دیروزی یا حتی امروزی بر سر اینکه اجازه دهند، همسرشان به سر کار بروند یا نروند، با خود چالش‌هایی دارند و مسایلی را مرور می‌کنند. شاید به خاطر تعالیم پدران‌شان «زن خانه، زنی باشد که تنش بوی قورمه سبزی بدهد!» باشد که در وانفسای وضعیت دشوار اقتصادی خانواده، در خیابان‌های شهرهای پرآشوب قدم برمی دارند و به این فکر می‌کنند که اگر همسرشان سر کار برود، چه خواهد شد و چه نخواهد شد. بر این اساس به سراغ موافقان و مخالفانی از نوع چالشی رفتیم. چالشی که در قالب گروهی مجازی challenge در نمایشگاه مطبوعات مطرح شد و بر سر آن صحبت‌ها رفت و آمد. نظراتی که هم موافق و هم مخالف است.

افراطی نگاه نمی‌کنم

سجاد در مورد اشتغال بانوان، نظر میانه دارد. وی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی روزنامه ابتکار می‌گوید: بنا بر موضوعاتی مخالف و برخی موارد موافق هستم. اما فکر می‌کنم این موضوع نسبی است و اگر بخواهیم بگوییم که هیچ خانمی حق اشتغال ندارد این پسندیده نیست اما می‌توانیم این را بخش بندی کنیم اما یک مقدار آفت‌هایی دارد که می‌تواند به مخالفتش دامن بزند. یک مورد دیگری هم اینکه آیا به همه مشاغل مخالف هستند. به بسیاری از شغل‌ها هم نمی‌توانند ورود کنند. به لحاظ شرع و هم به لحاظ عرف. هیچ کسی نمی‌تواند این موضوع یا این شغل یا کسب را ادامه دهد جز یک خانم. مثلا الان در بخش زنان و زایمان، نمی‌تواند یک مرد ورود کند. البته افراطی هم به آن نگاه نمی‌شود. الان فارغ التحصیلان متعدد خانم در مهندسی معدن داریم. مثلا اصلا نیازی نیست که یک خانم در این موضوع بخواهد وارد شود. وی می‌افزاید: اما موضوع شخصی که من اعتقاد دارم برخی از مسایل را ملزم و واجب هست که خانم وارد شود. فکر می‌کنم تندتر از فقهای خودمان هم نباید برویم. مثلا حضرت آقا، از حضور بانوان در صحنه‌های ورزشی و بسیاری میادین دیگر تقدیر کردند. اما با یک سری اصول خودش. بسیاری از بزرگان دینی خودمان، بسیار امر ستایش شده می‌بینند حضور بانوان را در برخی موارد. در بسیاری از موارد ورود صلاح نبوده یا کمکی نمی‌کرده است. نمی‌گویم در خانم ها، ممکن است در آقایان هم این موضوع باشد. این را می‌گویم که کسی موضع نگیرد. وقتی خانمی صاحب شغلی می‌شود، به خاطر نبود پختگی سبب به هم ریختن در خانواده می‌شود. می‌گویند برخی ظرفیت برخی شغل‌ها یا تمکن مالی را ندارند و بیشتر به جای اینکه کمک به خانواده شود، بیشتر ضرر می‌زند. پدر و مادر من شاغل بودند و وقتی که من را مهدکودک می‌گذاشتند، به من حس افسردگی دست می‌داد. بسیاری از اختلافات زن و شوهرها، به خاطر مسایل حاشیه‌ای محل کار است. من نمی‌خواهم حکم طهارت به آقایان بدهم خدای ناکرده بلکه عرض کردم بعضا. بسیاری از خانواده‌های ایثارگران را داریم که بنیان خانواده را حفظ کردند.

نگفته‌اند حرام!

رضا در این مورد به خبرنگار اجتماعی روزنامه ابتکار می‌گوید: نظر مراجع و علما این است که حرام نیست. اولویت مراجع کار کردن خانم‌ها هست یا خانه داری است؟ ما نگفته ایم حرام است اما بحث اولویت است. به خاطر استثنائات نباید بنیان اصلی را به هم بریزیم. مثل پزشک زنان و زایمان و معلمان مدارس دخترانه. اما نیاز امروز است. به خاطر استثناء رویه را به هم نزنیم. اما اینکه بخواهیم از جزء به کل برسیم، غلط است. کار کردن زن‌ها فرصت‌های شغلی را از آقایان می‌گیرد. طبق اعتقادات ما نان آور خانه ما آقایان هستند.

حواشی اشتغال خانم‌ها یا آقایان

مریم در این مورد می‌گوید: نکته‌ای که می‌خواهم به آن اشاره کنم این است که وقتی خانم‌ها حواشی دارند، آقایان هم حواشی دارند. دقیقا نمی‌توانیم نظر دهیم، مشکل از خانم هاست یا آقایان. نکته‌ای که برای من جالب است این است که در سال 2015 باید جمع شویم و نظر دهیم که خانم‌ها سر کار بروند یا نروند. کار کردن خانم‌ها در جهان سوم یعنی استقلال. بسیاری از آقایان، بحث مالی برای شان یک امتیاز است. وقتی همسر سر کار نمی‌رود، آقایان می‌خواهند سلطه‌ای ایجاد کنند. مریم ادامه می‌دهد: شما می‌توانید جلوی تحصیل دخترت را بگیری؟ من بحثم این است که ما در جامعه‌ای که هستیم و در دنیای امروزی، دخترانی می‌روند تحصیل و شما نمی‌توانید از این مورد جلوگیری کنید. خودبخود خانمی که تحصیل می‌کند و مدرک می‌گیرد، نمی‌تواند به صورت مطلق به خانه داری بپردازد. چرا؟

اشتغال زنان از صدر اسلام

اگر الان روی بحث اشتغال زن صحبت می‌کنیم، از صدر اسلام اشتغال زنان بوده است. یعنی حضرت خدیجه در کار تجارت و بازرگانی بودند و حتی سرمایه شان را در راه اسلام می‌دهند. مثلا حضرت زینت درس تبلیغ اسلام را می‌دادند و هزینه‌ای که می‌گرفتند را در راه تبلیغ اسلام خرج می‌کردند. یک کارشناس اجتماعی که به جمع چلنجیون وارد شده است، در ادامه می‌افزاید: روایت را بخواهیم مطرح کنیم،حضرت زهرا(س) گفته‌اند که بهتر است، زن از منزل بیرون نرود. اگر با بعد گذشته کاری نداریم. اگر گذشته باشد، بسیاری از روایات می‌آورم که زنان نباید کا رکنند. خانمی هست که سنش به 45-50 سال رسیده است و چرا ازدواج نکرده است؟ چون شاغل است و سطح توقعش بالاتر رفته است. وقتی جوانی می‌آید و حقوقش 700 تومان است و خانمی که حقوق یک میلیون و چهارصد هزار تومان دریافت می‌کند، چطور می‌تواند ازدواج کند.

آمار دانشجویان

عباس یکی از مخالفان اشتغال بانوان است. وی می‌گوید: الان به دانشگاه‌ها نگاه کنید. آمار دانشجو چقدر است؟ 70درصد خانم و 30 درصد آقا. ما نگفته‌ایم پیشرفت کردن حق خانم‌ها نیست. اعتقاد داریم که خانم برای خانه است و چه مقتضیاتی ایجاد شده است که خانم از خانه بیرون آمده است و قرار است چه اهدافی را دنبال کند؟ می‌گویند، سلطه‌ای روی خانم هست و اگر بیرون کار کند، این سلطه برداشته خواهد شد. محمد یکی دیگر از اعضای چلنجی هاست. وی در ادامه مباحث می‌گوید: بحث اشتغال خانم‌ها می‌تواند آسیب‌های اجتماعی را وارد کند. با افزایش شبکه‌های اجتماعی و معضلات برای خانم‌های خانه دار، می‌تواند آسیب‌های بیشتری وارد کند. بنابراین نمی‌توان در زمان حال این مقایسه را داشت. چون ممکن است معضلاتی به خاطر اشتغال خانم در محیط کار در حانه پیش بیاید. نمی‌توان گفت که زن نباید شاغل باشد. علی در پایان این بحث چالشی می‌گوید: بحث اشتغال خانم‌ها در میانه قضیه وجود دارد و ریشه داستان این است که چرا خانم‌ها به سمت اشتغال می‌روند. وقتی مشخص شود که قصدشان دریافت هزینه است تازه به اصل داستان می‌رسیم. حالا اگر مردی بخواهد تقبل کند که هزینه را پرداخت می‌کنیم، چرا خانم‌ها باید کار کنند؟ الان نگفته‌اند که چه رشته‌ای را انتخاب کن تا بتوانی کار کنی. مثلا خانم نجاری خوانده یا صنعت کشتی سازی و علاقه‌اش نبوده است. رشته‌هایی که مختص آقایان است، به خاطر اینکه وقتش را برای درس خواندن گذاشته و می‌خواهد وارد دانشگاه شود، این رشته را می‌خواند. حالا که مدرک را آورده، جامعه شغل می‌خواهد. در نهایتش هم بعد از 40 سالگی ازدواج کند، فرزندآوری می‌شود. نه ماه هم مرخصی بعد از زایمان می‌خواهد. شما فرض کنید، فرزند 9 ماه شده است و می‌گوید برود مهدکودک و مهدکودک مادر فرزند می‌شود. مادر در اداره یا سر کار است. نسل بعدی چه خواهد شد؟

صدایی از جنس زنانه در جامعه‌ای مردانه

مباحثی رد و بدل شد. شاید مسایلی که حتی برای یک بار هم که شده از ذهن هر یک از ما گذشته باشد. به آن فکر کرده ایم و در آن تعمق کرده ایم. بحثی که می‌تواند راهگشای بسیار خوبی برای رهایی یافتن از پیله‌ای باشد که به آن دنیای امروزی می‌گوییم. دنیایی که مدرنیته گرفتار پیله‌ای از جنس سنتی شده است و دست به دست هم داده‌اند و جامعه سنتی-اسلامی- ایرانی را به ارمغان داده اند. فارغ از مباحث جنسیتی، تامل در هر یک از این سخنان، می‌تواند صدای رسای یک ملت باشد. صدای رسایی از جنس زنانه اما به تعبیری در جامعه‌ای مردانه.