رئیس بانک مرکزی دولت اصلاحات: خرد جمعی لازم را در تهیه برجام بکار نگرفتیم

خبرگزاری مهر: ابراهیم شیبانی عضو شورای راهبردی روابط خارجی و رئیس بانک مرکزی در دوره اصلاحات شب گذشته در برنامه جهان آرا به تبیین ریشه یابی مشکلات اقتصادی پرداخت و گفت: شکی نیست که تحریم اثرات آزاردهنده داشته و دارد، اما اگر بخواهیم همه موارد را وابسته به آن بدانیم درست نیست.

وی افزود: اگر ما هم در اقتصاد داخلی مدیریت جامع داشته باشیم و هم در بخش جهانی، مشکلات اقتصادی کمتر خواهد شد.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی ادامه داد: در بحث تولید نیز راه‌هایی برای افزایش تولید داریم مانند کاهش روش‌های بروکراسی، افرایش سرمایه و کاهش فساد اداری. شیبانی با اشاره به وظیفه دستگاه‌های مختلف در حل مشکلات اقتصادی خاطرنشان کرد: سه قوه هر کدام به جای خود در حوزه اقتصادی وظیفه دارند، اما قوه مجریه باید بیشتر متوجه این قضیه باشد. مردم از قیمت‌ها بیشتر رنج می‌برند لذا باید در این حوزه توزیع و کنترل داشت.

وی اظهار داشت: باید پول به طرز درست صرف و نهایتا تبدیل به تولید و توزیع و خدمات شود. البته وزارت اقتصاد صنعت و بازرگانی در خط اول هستند و باید مورد حمایت دولت باشند.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی افزود: ما باید در درجه اول منابع را متراکم و بعد تزریق کنیم که نظام بانکی در این بین خیلی نقش دارد. البته موانع زیادی مانند مجوزها در تولید وجود دارد که باید تسهیل شود.

شیبانی در ادامه با اشاره به این نکته که تولید داخلی اصولا تحریم بردار نیست، اظهار داشت: ترامپ گفته مردم ایران نمی‌توانند نان بخرند، هر چند این آدم بی‌سواد است اما ما کشوری هستیم که ۱۲۰ میلیون تن در سال محصولات کشاورزی داریم لذا ما اصلا نیاز نداریم وارد کنیم. با این اوصاف می‌توانیم خود را اداره کرده و البته صادرات هم داشته باشیم.

وی ادامه داد: بسیاری از کشورها اگر محاصره انرژی شوند از پا در می آیند اما در کشور ما اینگونه نیست و بخاطر تولید و بُعد جغرافیایی تحریم ناپذیر هستیم.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی تصریح کرد: ما اگر سیستم تولید را اصلاح کنیم، بسیاری از مشکلات اقتصادی هم حل می‌شود البته این نیازمند نظارت موثر است.

شیبانی با اشاره به اینکه متاسفانه بخش نظارت در حوزه اقتصادی رها شده است، گفت: اینکه بخواهیم رها کنیم که قیمت هر کالا خود اصلاح شود صحیح نیست.

وی با واکاوی ریشه مشکلات اقتصادی کشور، عنوان کرد: مشکل ما توانمندی مدیریت است، اگر مدیریت ما توانمند باشد اقتصاد درست می‌شود، بیان کرد: همه که فاسد نیستند، افراد هر چند ممکن است با بعضی افراد تبانی کنند اما قابل نظارت و ساماندهی است. حرف من اقتصاد پلیسی نیست اما اگر سوبسید می‌دهیم باید نظارت بر آن را هم قوی کنیم.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه مردم باید ببینند دولت نظارت می‌کند و با کسی تعارف ندارد، گفت: در مشکلاتی که در حوزه ارز پیش آمد ما گفته بودیم که نباید اینقدر ارز رها شود؛ وقتی سیاست غلط می‌گذارید نتیجه آن هم غلط می‌شود.

شیبانی با بیان اینکه اگر مدیریت و نظارت قوی باشد تحریم هم کمرنگ می‌شود، افزود: سهم ضعف در مدیریت بیشتر از سهم تحریم ها در مشکلات اقتصادی است.

وی اضافه کرد: گرانی هایی مانند خرما چه ربطی به تحریم‌ها دارد؟ این محصولات که تماما از خودمان است لذا مشخص است که ما از داخل مشکل داریم.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی تاکید کرد: ممکن است بخش کمی مانند قطعات و موارد اینگونه بستگی به تحریم داشته باشد اما زندگی عادی مردم اینها نیست. بحث، همان کالاهای اساسی است که یک مرتبه ۴ برابر می‌شود که این اصلا ربطی به تحریم ندارد.

شیبانی گفت: دنیا اکنون باز ‌شده و اینگونه نیست که مثلا مداد را فقط از آلمان وارد کنیم، اما وارد کنندگان ما عجیب فقط به چند کشور چسبیده اند. کالاهای عمومی ما ربطی به این کشورها ندارد.

وی با بیان اینکه دنیا، دنیای سابق نیست که انگلیس فقط تولید کند و بگوید فقط من هستم، اظهار داشت: ما در این دنیای مسطح می‌توانیم مبادله و معامله کنیم، بخریم و بازار خود را برای کالاها پیدا کنیم.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی در همین راستا اضافه کرد: عمده کالاهای ما که دو قلم نیست که بگوییم بستگی به دو کشور داشته باشد. لذا نظر ما نباید منحصرا به غرب آنهم به سه کشور مشخص باشد.

شیبانی همچنین ابراز تاسف کرد که متاسفانه در حال حاضر ما دیپلماسی اقتصادی نداریم و گفت: دیپلماسی اقتصادی این است که وزارت امور خارجه ما هدف اصلی را اقتصاد قرار دهد.

وی همچنین یادآور شد: همیشه نفت مانند مورفین در رگ ما بوده است که فکر می‌کنیم این مشکل ما را حل می‌کند در صورتی که باید فکرمان در زمینه صادرات غیرنفتی کاملا اقتصادی باشد.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی بیان کرد: وزارت امور خارجه ما عموما، در قالبِ خاص افراد سیاسی هستند و سیاسی خوانده اند و کمتر اقتصاد را دنبال می‌کنند اینها مشکل ما است.

شیبانی با اشاره به اینکه صادرات ما از کشور واقعا کم است، گفت: تیم دیپلماسی ما باید تبلیغ کند و هنر این است که بتوانند کالاهای کشور را تبلیغ کنند، اما عموما خود را محدود کردند و سیاسی کار می‌کنند. در حالی که ما اگر نفت را کنار بگذاریم و درست مدیریت کنیم بسیاری از مشکلات حل می‌شود.

وی ادامه داد: کشور ما صرف اینکه هزینه یک سفارت خانه را بدهد و نتوانیم محصولاتمان را به آن کشور عرضه کنیم به چه درد می‌خورد؟

عضو شورای راهبردی روابط خارجی با اعلام اینکه صادرات ما به افغانستان ۳ برابر اتحادیه اروپا است، گفت: ما به اتحادیه اروپا ۹ میلیارد و ۴۵۳ میلیون یورو صادرات داشتیم که از این مقدار ۸ میلیارد و اندی فقط نفت است. حال به کشور عراق در سال گذشته ۹ میلیارد دلار صادرات داشتیم.

شیبانی با تاکید براینکه این غلط است که مردم ما فکر می‌کنند افغانستانی ها در کشور ما سربار هستند، گفت: افغان‌ها سرمایه گذاری های بسیاری در کشور ما دارند و پولش را هم نقدا پرداخت کرده اند.

وی تصریح کرد: ما به افغانستان ۳ میلیارد دلار صادرات داشتیم که صادرات غیر نفتی ما به اروپا نصف آن است.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی افزود: ما مقام اول را در صادرات به عراق کسب کردیم، اما فقط ۲۸۰ میلیون دلار به روسیه صادرات داریم که مقصر کم بودن آن خودمان هستیم. چرا که روسیه بازار خود را به ما عرضه کرد و از ما خواست که محصولات کشاورزی برایش فراهم کنیم و فقط تاکید داشت که وارداتش از ایران مستمر باشد و قطع نشود اما متاسفانه ما در این حوزه ضعف داریم و نیازمند تعاونی هایی هستیم که بتوانیم از فرصت های صادراتی درست استفاده کنیم.

شیبانی با بیان اینکه ما متاسفانه «صادراتی» نبوده ایم و اکنون هم در این حوزه خوب عمل نمی‌کنیم، مثالی ارائه داد و گفت: کشور ما مقامهای اول را در دنیا در تولید خرما دارد، اما یکی از ضعف‌های ما بازاریابی نامناسب و عدم بسته بندی خوب است و نیاز است که وزارتخانه های اقتصاد، بازرگانی و امور خارجه در این حوزه اقدام کنند.

وی با تاکید بر اینکه اگر شرکتی در کشورهای دیگر شعبه تاسیس کرد و مشغول ارزآوری برای کشور شد، باید مورد حمایت دولت قرار گیرد، افزود: درباره مسائل بازرگانی، باید دستگاه دیپلماسی و وزارت بازرگانی با هماهنگی دولت، این اقدامات را ساماندهی کنند.

رئیس بانک مرکزی دوره اصلاحات بیان کرد: نفت ما را می‌خواهند با منت بخرند و اینستکس را مطرح می‌کنند مگر چه خبر است؟ ما نفتمان را قطعا به فروش می‌رسانیم. شیبانی گفت: در صورت تحریم اصلا تسلیم نمی‌شویم چون در حوزه انرژی و تولید انواع محصولات، رتبه بالایی داریم. ما اگر اینها را درست راه بیندازیم و مدیریت سامان یابد مشکلات اقتصادی حل می‌شود.

وی با اعلام اینکه ۵۰ کشور در حال حاضر پیمان‌ پولی دارند، گفت: چین با روسیه پیمان پولی ۴۰۰ میلیاردی با هم بستند؛ قبول داریم اکنون با برخی کشورها کمی مشکل داریم اما با برخی کشورها که در بحث تحریم مشکل نداریم چرا پیمان پولی نداریم؟ البته آقایان با روسیه مذاکره کردند که قرار شده راه بیفتند که باید پیگیری شود.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی ادامه داد: اکنون جنبشی در دنیا ایجاد شده که دلار را کنار بگذارند.

شیبانی با بیان اینکه در ذخایر کشورهای دنیا دلار به شدت کاهش پیدا کرده است اما متاسفانه ما این پیمان‌های پولی را پیگیری نکردیم، می گوید: قبول دارم که برخی دستگاه های ما مانند بانک مرکزی تحت فشار و زحمت هستند اما باید مواردی که دنبال آن رفتند را پیگیری و به سرانجام برسانند.

وی در بخش‌ دیگری از سخنان خود با اشاره به برجام گفت: برجام با ملزمات آن یک سند خیلی پیچیده است و موارد ارجاعی آن زیاد است. فکر می‌کنم عمدا با خلل و فرج و پیچیده آن را نوشتند.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه ما شاید آن خرد جمعی لازم را در تهیه برجام بکار نگرفتیم، گفت: مثلا در زمان برجام ما گفتیم که تعهد طرف مقابل درباره سوئیفت در برجام اصلا مشخص نیست اما دوستان از دولت آمدند و به شدت با نظر ما مخالفت کردند.

شیبانی در همین حال گفت: در بحث برجام و مذاکرات اصلا یک نفر هم از بانک مرکزی کشور ما حضور نداشت؛ متن برجام را طرف می‌نوشت و جلوی ما می‌گذاشت و حتی با لغات آن بازی می‌کردند.

وی با بیان این مطلب «هرچند مذاکره کنندگان زحمت می‌کشیدند اما آن خرد جمعی وجود نداشت»، گفت: در مذاکرات و انعقاد برجام، کارشناسان بانکی متشکل از یک تیم قوی باید آنجا حضور می‌داشتند.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی تاکید کرد: من پشت پرده برجام را نمی‌دانم اما پرسیدم و گفتند در روند برجام از بانک مرکزی کسی آنجا نبوده است. ای کاش این تیم از ظرفیت بیشتری استفاده می‌کردند. طرف مقابل در سند برجام با واژه های بازی می‌کردند و ما هر چه می‌گفتیم آنها می‌گفتند منظور ما چیز دیگری بوده است.

شیبانی افزود: طرف مقابل همیشه می‌گفت توافق بد نباید امضا شود یعنی توافق نکردن بهتر از توافق بد است. ما می‌توانستیم در بحث برجام صبر کنیم، مگر قرار بود چه اتفاقی بیفتد؟

وی تصریح کرد: باید گروهی قوی تری در برجام مذاکره می‌کردند و از افراد متخصص و کارشناس استفاده می‌کردیم. چه اشکالی داشت افراد زبده و متخصص را می‌بردند؟

عضو شورای راهبردی روابط خارجی با تشریح ابعاد مختلف FATF، گفت: این یک قرارداد بین الدولی بود که آمریکا طبق معمول رفت و آن بالا نشست و البته نوع اجرای آن متفاوت بود.

شیبانی با بیان اینکه اگر ما به فرض آن را امضا کنیم، باید مانند خودشان اجرا کنیم، اظهار داشت: چنین قراردادی قطعا برای ما موضوعیت ندارد آنهم با این وضع تحریم که مدام بگویند این کار را بکن این کار را نکن.

وی گفت: ما اعتماد نداریم چرا که در صورت اجرا بالافاصله داستان برجام پیش می آید چون در بحث هسته ای هم ما در همان هفته اول تعهداتمان را انجام دادیم.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی تاکید کرد: اینکه می‌گویند اگر این قرارداد را امضا کنید از تحریم بیرون می آیید غلط است. من از این(قرارداد) بیم دارم چرا که ابتدا باید تحریم ها برداشته شود.

شیبانی در پایان با اشاره به مشکل نقدینگی در کشور و تاثیر آن در تورم، خاطرنشان کرد: نقدینگی در این دولت ۳۰ درصد افزایش یافته و سه جا جهش نقدینگی داریم، این جهش‌ها هر کجا باشد در همه جا اثر مخرب خواهد داشت. زمانی که نقدینگی بالا باشد طبیعتا تورم هم بالا خواهد ماند.