INSTEX چه اندازه راهگشای تحریم‌ها خواهد بود؟

خبرگزاری مهر: مجید شاکری در خصوص کم و کیف کانال مالی اروپا، اظهار داشت: با توجه به دلایل بنیادی و البته تصریحی که در بیانیه اتحادیه اروپا وجود دارد، این کانال برای غذا و دارو و اقدامات بشردوستانه کاربرد دارد.

این تحلیل‌گر اقتصادی افزود: از سویی دیگر نگاهی به محتوای تجارت بین ایران و اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که واردات از اروپا بیشتر بر غذا و دارو متمرکز خواهد بود؛ زیرا برای کالا‌هایی که فناوری بالا دارند عموما مشکلات تحریمی جدی پیش می‌آید.

وی ادامه داد: همچنین به تصریح از مصاحبه‌های مقامات اروپایی مشخص است که این کانال، یک کانالی که بتواند از روی تحریم‌های امریکا پل بزند، نیست بلکه در چارچوب تحریم‌های امریکا یک راه حل متعارفی پیدا خواهد کرد؛ بنابراین عملا کانال‌هایی که INSTEX می‌تواند باز کند با کانال‌هایی که در خلال تحریم‌های امریکا باز شده هم پوشانی نسبی دارد که آن هم غذا، دارو و کمک‌های بشردوستانه است.

شاکری به ابهام در منابع ورودی به INSTEX اشاره کرد و گفت: اگر در کانال نکته‌ای در رابطه با قرارداد خرید نفت وجود داشت، این منبع از ورودی نفت صادراتی ایران تامین می‌شد، اما در حال حاضر اروپایی‌ها از معافیت‌های امریکایی در فروش نفت ایران تخطی نکرده و حتی برخی کشور‌هایی که معافیت داشتند از این معافیت استفاده نکردند.

پول نفت در هند و چین را نباید به INSTEX منتقل کرد

وی اظهار داشت: پاسخی که آقای عراقچی به این ابهام داد این بود که صادرات نفتی ایران به هند و چین به INSTEX منتقل شود. اما باید سوال شود چینی‌ها و هندی‌ها چه انگیزه‌ای در وضعیت تحریمی فعلی خواهند داشت که از ما نفت بخرند و ما در مقابل، خرید را از داخل خاک اروپا انجام دهیم؟ طبیعتا نه نفع چین و هند، و نه نفع ما نیست که این پول نفت را به کانال اروپا منتقل کنیم.

شاکری ادامه داد: در ادبیات تحریمی امریکا، وقتی از خود پول برای انجام تهاتر استفاده می‌کنید، می‌توانید آن را صرف کالا‌های غیرتحریمی کنید، اما وقتی برای خرید به یک کشور دیگر انتقال بدهید، فقط می‌توانید برای خرید غذا و دارو (اقلام معاف از تحریم) از آن استفاده کنید.

کشور‌های ثالث به میزبانی اروپا اعتماد نمی‌کنند/امکان نشت اطلاعات زیاد است

وی با بیان اینکه البته خوب و بد بودن INSTEX بستگی به نقشه‌های ما دارد، گفت: اصلا تصور اینکه بتوانیم به لحاظ اطلاعاتی کاری کنیم که کشور‌های دیگر به صورت اجرایی به INSTEX وصل شوند خود دارای اشکالاتی است؛ به عنوان مثال چینی‌ها هرگز به لحاظ اطلاعاتی جهت انجام تراکنش‌های تحریمی، به میزبانی اروپایی اعتماد نمی‌کنند.

شاکری افزود: از سویی دیگر اساسا این کانال نقش شعبه برای وزارت اقتصاد فرانسه را بازی می‌کند؛ بنابراین شانس این که کانال مالی اروپا ابزاری باشد که امریکایی‌ها یا اسرائیلی‌ها از طریق آن به اطلاعات دسترسی پیدا کنند، شانس پایینی نیست. به طور کلی میزبانی فرانسه برای INSTEX اتفاق خوبی نیست.

INSTEX نسخه ضعیف‌شده کاری که چین در دور قبلی تحریم انجام می‌داد

شاکری با بیان اینکه اروپایی‌ها موضوع INSTEX را به عنوان یک راه حل خاص رونمایی کرده‌اند، گفت: واقعیت این است که آنچه به لحاظ فنی در INSTEX قرار است انجام شود، نمونه بسیار ضعیف‌تر از آن چیزی است که چینی‌ها در دور قبلی تحریم انجام می‌دادند.

باج‌ستانی موازی امنیتی از سوی اروپا

این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: از سویی دیگر ارتباطی که مقامات اروپایی بین FATF و ساختار INSTEX برقرار کرده و این دو را به هم مشروط کرده‌اند، ارتباط فنی نیست. جنسی که برای کانال مالی اروپا طراحی شده یک شناخت همه جانبه از ذی نفعان دارد.

وی تصریح کرد: لذا با یک «باج ستانی موازی امینتی» مواجه هستیم، نه یک «پیش نیاز فنی».

شاکری گفت: در مجموع جزئیات مهمی وجود دارد که هنوز به آن‌ها فکر نشده است؛ اگر بخواهیم فرض کنیم INSTEX نقطه کانونی و مرکزی از نقشه آتی ارزی ایران در دوره پسابرجام است، اشتباه می‌کنیم؛ حداکثر در نقطه‌ای که خیلی برنامه ویژه‌ای داشته باشیم می‌تواند یک بال کمکی باشد آن هم مشروط به کار کردن بال‌های دیگر.

وی یادآور شد: به طور کلی راه اندازی INSTEX بسیار دیرهنگام بود و به لحاظ فنی آن قدر هم قابل دفاع نیست.

پیشنهاد تشکیل INSTEX‌های جداگانه در کشور‌های شریک تجاری ایران

وی تصریح کرد: اگر INSTEX‌ها را در کشور‌های شریک تجاری ایران، به صورت جداگانه تشکیل دهیم و بعد این کانال‌ها (چین، هند و غیره) را به یکدیگر وصل کنیم، از باب حفظ اطلاعات، اقدام خوبی است. اما به هر حال هنوز استراتژی ما مشخص نیست.