معایب استانی شدن انتخابات از زبان پیرهادی

خبرگزاری فارس: محسن پیرهادی دبیرکل جمعیت پیشرفت و عدالت انقلاب اسلامی با اشاره به طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی که اخیرا توسط برخی جریانات مطرح شده، اظهار داشت: طرح استانی شدن انتخابات، اساسا موضوعی سیاسی و جناحی نیست که بخواهد به دسته و گروهی خاص متعلق باشد. از سال‌ها پیش، دو اشکال بزرگ در نظام تقنینی ما وجود داشت که در واقع برآمده از ساز و کار فعلی انتخابات مجلس شورای اسلامی است.

وی به تشریح آن دو ایراد اشاره کرده و افزود: اول آن که هر نماینده، از آن جا که باید رای خود را از مردم حوزه انتخابیه خود بگیرد، خود را وکیل مردم همان حوزه و موکلانش را تنها همشهریان خود می‌داند، در حالی که هر نماینده خانه ملت، باید وکیل تمام ملت ایران باشد. حاکمیت نگاه بخشی و محلی و منطقه‌ای، آسیب‌های بزرگی دارد و معمولا در چنین وضعیتی، بسیاری از دغدغه‌های کلان کشوری، عملا مغفول می‌ماند و جزئیات بودجه فلان طرح محلی و یا احداث کارخانه در یک شهرستان خاص، بیشتر در اولویت قرار می‌گیرد. چرا که مردم هر حوزه، به ویژه در حوزه‌های کوچک و تک نماینده، شخص نماینده را در واقع مدافع حقوق خود در حاکمیت می‌بینند و انتظار دارند او تمام تلاش خود را صرف همان حوزه کند.

پیرهادی ادامه داد: در این نگاه، از نظر مردم نماینده‌ای موفق ارزیابی می‌شود که بتواند بیشترین اعتبارات و طرح‌های عمرانی و صنعتی و کشاورزی را به سمت شهرستان خود بکشاند، حتی اگر انجام آن طرح در شهرستان دیگری دارای توجیه فنی بیشتری باشد. از آنجا که نماینده هم نیازمند آرای مردم است، خود را با نگاه آن‌ها تنظیم می‌کند و در واقع همان کاری را می‌کند که مردم انتظار دارند و در نتیجه در یک حلقه معیوب، نگاه‌های محلی روز به روز تقویت شده و مصالح کلان ملی در حاشیه قرار می‌گیرند.

دبیرکل جمعیت پیشرفت و عدالت در این راستا خاطرنشان کرد: شاهد مثال این چرخه معیوب آن است که در ابتدای هر دوره مجلس، بسیاری از نمایندگان متقاضی عضویت در کمیسیون بودجه هستند، چون فکر می‌کنند ابزار بهتری برای جذب بودجه به شهرستان خودشان در اختیارشان می‌گذارد و از طرف دیگر، کمیسیون‌های مهمی همچون فرهنگی یا شورا‌ها و امور داخلی، عملا کم تقاضا هستند.

وی در تبیین اشکال دوم نیز بیان داشت: اشکال دوم وضعیت فعلی، عدم تناسب نمایندگان با وظایف دستگاه قانون‌گذاری است. به عنوان مثال، وقتی فردی فقط به واسطه حسن سابقه و شهرت در میان مردم یک شهر کم جمعیت، به ساختمان بهارستان راه پیدا می‌کند، عملا برای عضویت در هیچ یک از کمیسیون‌های تخصصی مجلس مناسب نیست، چرا که او تنها در میان مردم شهرش محبوب بوده و عملا تجربه‌ای در حوزه مسائل کلان و مدیریتی نداشته است.

پیرهادی با بیان اینکه طرح استانی شدن انتخابات، به دنبال رفع این دو اشکال اساسی نظام قانون گذاری کشور است، اما نکاتی هم دارد، تصریح کرد: اول آن که اصلاح اساسی یک قوه، نیازمند تغییر در قانون اساسی است که به نظر می‌رسد در شرایط فعلی در دستور کار نباشد و گویا طراحان، به دنبال راه حل‌هایی هستند که به اصلاح قانون اساسی نیازمند نباشد. دوم آن که استانی شدن انتخابات، در کنار مزایای خود، معایب هم خواهد داشت که از جمله آن‌ها فاصله گرفتن نماینده از مردم است.

دبیرکل جمعیت پیشرفت و عدالت با تاکید بر اینکه ویژگی اصلی نظام فعلی انتخابات، آن است که نماینده باید از حوزه انتخابیه خود که یک یا چند شهر است، رای بگیرد، اظهار داشت: این باعث می‌شود هر نماینده، به خاطر جذب رای هم شده، در اجتماعات مردمی شهر خود حضور یابد و با مردم رفت و آمد داشته و پیگیر مسائلشان باشد. این ویژگی مثبتی است که اتفاقا یکی از دلایل مخالفان استانی شدن انتخابات، از بین رفتن همین رابطه نزدیک مردم با نماینده شهرشان است. البته طراحان، پیشنهاد‌هایی برای این موضوع دارند، از جمله آن که شخص نماینده باید حد نصابی در شهرستان خود به دست بیاورد.

وی در خصوص حزبی شدن انتخابات نیز خاطرنشان کرد: تحزب اساسا موضوع مثبتی است و این که گفته شود طرح استانی شدن انتخابات، موجب پیروزی نامزد‌های حزبی است، نه تنها منفی نیست بلکه امیدوار کننده است. ما باید روز به روز به سمت تقویت احزاب جدی و پاسخگو در برابر مردم و دستگاه‌های مسئول پیش برویم و این موضوع دغدغه بسیاری از کارشناسان است. اگر شما از نمایندگان با سابقه مجلس هم در مورد ضعف اصلی نظام فعلی مجلس بپرسید خواهند نبود احزاب جدی و پاسخگو را مطرح خواهند کرد.

پیرهادی ادامه داد: در مجلسی که نمایندگانش از فیلتر تحزب گذشته باشند، بسیاری از مواضع و اظهارات و اقداماتی که در شرایط فعلی رخ می‌دهد، اتفاق نخواهد افتاد. یعنی حزب در جایگاه بالاتری نسبت به شخص نماینده قرار می‌گیرد و به خاطر اعتبار خودش هم که شده، نماینده‌ای به پارلمان نمی‌فرستند که به مردم توهین کند یا رفتاری خلاف شان نمایندگی از او سر بزند.

دبیرکل جمعیت پیشرفت و عدالت در عین حال تاکید کرد: صرف تحزب مطلوب نیست، بلکه باید احزابی شکل بگیرد که در برابر مردم پاسخگو بوده و در فواصل زمانی معین، نسبت به عملکرد نمایندگان منتخب خود، به مردم کارنامه‌ای روشن و قابل ارزیابی ارائه کند.

وی با بیان اینکه استانی شدن انتخابات، بر مشارکت در کلان شهر‌ها و به ویژه تهران، تاثیر چندانی نخواهد گذاشت، تاکید کرد:، اما در حوزه‌های انتخابیه کوچک، با توجه به این که جنبه قومیتی و محلی انتخابات را تا حدودی کاهش می‌دهد، ممکن است موجب درصد کمی کاهش مشارکت باشیم که البته طبیعی است.