روال استیضاح رئیس مجلس چگونه است؟

خبرگزاری فارس: جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی امروز سه‌شنبه (6 آذرماه 97) استیضاح علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی برای پاسخگویی لاریجانی درباره لوایح پولشویی و پالرمو را کلید خورد.

*درخواست پاسخگویی نمایندگان از لاریجانی درباره لوایح مرتبط با پولشویی و پالرمو

در متن این درخواست آمده است: «همانگونه که می‌دانید شورای محترم نگهبان طی نامه‌های شماره ۹۷/۱۰۲/۷۲۶۲ و ۹۷/۱۰۲/۷۲۷۴ مورخ ۱۸ مهرماه ۹۷ (پیوست یک و دو) اصلاحات اعمال شده در جلسه سوم مهرماه ۱۳۹۷ مجلس شورای اسلامی جهت رفع ایرادات آن شورا را در خصوص تصویب لوایح الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرائم سازمان یافته فراملی و اصلاح قانون مبارزه با پولشویی را کافی ندانسته و کماکان این مصوبات را مغایر بند ۲ اصل ۱۱۰ قانون اساسی اعلام کرده است.

متعاقب آن، ریاست محترم مجلس شورای اسلامی طی مکاتبه شماره ۶۰۲۹۰ به تاریخ ۱۹ مهرماه ۹۷ مصوبات موصوف را که مورد ایراد شورای نگهبان بوده است بدون ارجاع به کمیسیون و متعاقباً طرح در صحن علنی رأساً و مستقیماً و بدون اطلاع مجلس به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال می‌کند. (پیوست ۳)

پر واضح است که به استناد اصل ۱۱۲ قانون اساسی مجمع تشخیص مصلحت نظام وقتی در خصوص مصوبات مجلس تصمیم می‌گیرد که مجلس (نه ریاست آن) با در نظر گرفتن مصلحت نظام نظر شورای محترم نگهبان را تأمین نکند و طبق ماده ۲۰۰ قانون آئین‌نامه داخلی مجلس، اگر مصوبات مجلس وافی نظرات شورای نگهبان نباشد مجدد در مجلس مطرح می‌گردد و در صورتی که مجلس با در نظر گرفتن حفظ مصلحت نظام همچنان بر رأی خود باقی باشد مجلس مصوبه مذکور را به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال می‌کند.

تصدیق می‌فرمائید که اقدام ریاست محترم مجلس در ارسال مصوبات فوق‌الذکر به مجمع تشخیص مصلحت نظام بدون جری تشریفات قانونی یعنی طرح در صحن علنی و اصرار مجلس به مصوبه خود مغایر صریح اصل ۱۱۲ قانون اساسی و ماده ۲۰۰ آئین‌نامه داخلی مجلس و ناقض سوگندی است که برابر ماده ۱۶ آئین‌نامه به خداوند قادر متعال در برابر قرآن کریم یاد کرده است.

علی‌المراتب به استناد ماده ۲۴ آئین‌نامه مذکور رسیدگی به اقدام مغایر قانون رئیس محترم مجلس توسط اینجانبان امضاء کنندگان ذیل به عنوان نمایندگان مردم مورد تقاضا می‌باشد».

*نمایندگان می‌توانند نسبت به کیفیت اداره جلسات یا نحوه ایفاى وظایف رئیس یا سایر اعضاى هیأت رئیسه معترض باشند

به موجب ماده 26 آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی هرگاه نمایندگان به کیفیت اداره جلسات یا سایر امور مجلس و نحوه ایفاى وظایف رئیس یا سایر اعضاى هیأت رئیسه معترض باشند، مى‏ توانند طى تقاضاى کتبى با امضاى حداقل بیست و پنج نفر و یا به‏ درخواست کمیسیون تدوین آیین‏ نامه داخلى مجلس، تشکیل هیأت رسیدگى به اعتراضات، مرکب از رؤساى کمیسیون‌هاى تخصصى و اعضای کمیسیون تدوین آیین‏ نامه داخلى مجلس را درخواست کنند.

کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مکلف است ظرف سه روز نسبت به تشکیل هیأت رسیدگى به اعتراضات، اقدام نماید. هیأت اخیر مکلف است ظرف ده روز با حضور سه نفر از منتخبین معترضین، به موضوع رسیدگى نماید. در صورتى که اکثریت اعضای هیأت رأى بر عدم صلاحیت فرد مورد اعتراض دادند عضویت وى در هیأت رئیسه تعلیق مى‏ گردد. گزارش هیأت در این باره در جلسه غیرعلنى مورد بررسى قرار مى‏ گیرد و در اولین جلسه علنى مجلس بدون بحث به رأى‏ گیرى گذاشته مى‏ شود. درصورت رد عدم صلاحیت، عضو مزبور به کار خود ادامه خواهد داد و درغیر این‌ صورت از سمت خود مستعفى شناخته مى‏ شود و حق شرکت در انتخابات مجدد آن دوره را ندارد.

همچنین بر اساس تبصره 1 ماده 26، هیأت رسیدگى کننده به اعتراض، در ابتداى نخستین جلسه خود هیأت رئیسه‏ اى را وفق مقررات مربوط به انتخاب هیأت رئیسه کمیسیون‌ها، انتخاب مى‏ نمایند. جلسات هیأت با حضور سه چهارم اعضاء رسمیت مى ‏یابد و مناط اعتبار تصمیمات آن، رأى اکثریت مطلق حاضران مى ‏باشد.

وفق تبصره 2 این ماده هم، نمایندگان معترض و اعضای مورد اعتراض هیأت رئیسه مجلس، حق رأى در جلسه هیأت رسیدگى‌کننده به اعتراضات را ندارند.

بر اساس تبصره 3 ماده مزبور رسیدگى فوق مانع از انجام وظایف قانونى کمیسیون اصل نودم (90) قانون اساسى نسبت به طرز کار مجلس نخواهد بود و نمایندگان مى ‏توانند از آن طریق نیز نسبت به عملکرد هیأت رئیسه نظارت و پیگیرى نمایند.

طبق تبصره 4 ماده 6 نیز نحوه رسیدگی به اعتراض در مورد ایفای وظایف رئیس کمیسیون اصل نودم (90) قانون اساسی و نیز رئیس و دادستان دیوان محاسبات و همچنین سایر نمایندگان مجلس که با رأی مجلس انتخاب می‌شوند ولی در این آیین‌نامه برای رسیدگی به اعتراض در مورد ایفای وظایف آنان روشی مشخص نشده است طبق این ماده است.

همچنین تبصره 5 ماده ذکر شده عنوان می‌کند که چنانچه ده نفر از نمایندگان به عملکرد هریک از نمایندگان منتخب مجلس در هیأت‌ها، مجامع و شوراهای غیر استانی و غیر شهرستانی معترض باشند، طبق این ماده به عملکرد آنان رسیدگی می‌شود.

*تشکیل نشست ویژه بررسی استیضاح رئیس مجلس

در همین رابطه غلامرضا کاتب رئیس کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در گفت‌‌وگو با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری فارس،‌ طبق ماده 24 آیین نامه قدیم و ماده 26 آیین نامه جدید مجلس شورای اسلامی،‌ نمایندگان مجلس می‌توانند از هر یک از اعضای هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی با حداقل 25 امضا برای پاسخگویی امضا جمع‌آوری کرده و به کمیسیون تدوین آیین نامه ارسال کنند تا بر این اساس این کمیسیون به درخواست آنها رسیدگی کند.

وی با بیان اینکه قانون در این زمینه مشخض است، افزود: نمایندگان مجلس می‌توانند سوال و هر گونه نکاتی در این زمینه دارند بخواهند و از طریق کمیسیون از شخص مورد سوال بخواهیم تا بر این اساس پاسخگو باشد.

*کاتب: درصورت عدم اقناع نمایندگان درخواست نمایندگان به صحن علنی مجلس ارسال می‌شود

رئیس کمیسیون تدوین آیین نامه مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بر اساس ماده 26 آیین نامه،‌ نمایندگان از هر شخصی از اعضای هیأت رئیسه مجلس که سوال داشته باشند، اعضای کمیسیون آیین نامه به اتفاق اعضای روسای کمیسیون‌ها جلسه‌ای در این رابطه تشکیل داده و به استماع نظرات و سوالات نمااسندگان معترض و پاسخگویی سوال شونده می‌نشینند.

سپس رای گیری انجام شده و در صورتی که استیضاح وی رای آورد درخواست نمایندگان به صحن علنی مجلس ارسال شده و پس از آن هم روال استیضاح در مجلس شورای اسلامی طی خواهد شد.