ماجرای عکسی که اردوغان به روحانی نشان داد، چه بود؟

خبرگزاری مهر:صبح امروز با حضور وزیر راه و شهرسازی و دو تن از معاونان رئیس جمهور (معاون اقتصادی دولت و رئیس سازمان برنامه و بودجه) تفاهمنامه نوسازی ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده با تأمین ۷۰ هزار میلیارد تومان اعتبار از سوی سازمان برنامه و بودجه به امضا رسید.

آخوندی ساعاتی پس از حضور در این مراسم، نامه استعفایش را که ۴۸ روز قبل خطاب به رئیس جمهور نگاشته شده بود، در کانال تلگرامی خود منتشر کرد تا نشان دهد حضور پرحاشیه اش در مراسم صبح، با رضایت قلبی نبوده است. او حتی در مراسم صبح در سخنرانی بسیار کوتاه خود گفت: من امروز برای حرف زدن اینجا نیامده‌ام بلکه برای کف زدن آمده‌ام!

اما از اظهارات کوتاه عباس آخوندی چنین برمی آید که این طرح چندان از سوی وی مورد اقبال نیست و وزیر راه و شهرسازی همچنان اعتقاد دارد که به جای ساخت و ساز و تخریب گسترده محله ها، مردم ساکن محلات بافت فرسوده توانمند شده و با همکاری خود آنان نوسازی خانه‌های فرسوده درجاسازی شود.

این در حالی است که نظر رئیس جمهور بر این است که باید این طرح با سرعت بالایی انجام شده و درنتیجه هم تعداد زیادی واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده نوسازی شوند و هم اشتغالزایی بالایی با اجرای آن به وجود می‌آید.

نخستین بارقه‌های اختلاف نظر روحانی و آخوندی در خصوص نوسازی بافت فرسوده در زمان معرفی کابینه دولت دوازدهم در مجلس و در سال ۹۶ زده شد. رئیس جمهور در هنگام معرفی عباس آخوندی به عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی دولت دوازدهم، پس از تعریف و تمجید‌های گسترده‌ای که از وی در خصوص تلاشش برای نوسازی ناوگان حمل و نقل به خصوص ناوگان هوایی در دولت یازدهم کرده بود، اظهار داشت: البته من و آقای آخوندی در خصوص نوسازی بافت‌های فرسوده با یکدیگر اختلاف نظر داریم.

نماینده مجلس: اختلاف نظر آخوندی و روحانی قدیمی است

احمد علیرضابیگی یکی از نمایندگان اصولگرای مجلس و از طراحان استیضاح وزیر راه و شهرسازی دو هفته قبل (۷ مهرماه) در گفت: وگو با خبرنگار مهر از اختلافات گسترده روحانی و آخوندی در خصوص نوسازی بافت‌های فرسوده خبر داده بود.

وی با اشاره به جلسه سه شنبه هفته قبل کمیسیون عمران مجلس برای بررسی استیضاح عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی اظهار داشت: آقای آخوندی به بهانه کسالت در این جلسه حضور نیافت.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد تصمیم رئیس جمهور برای برکناری آقای آخوندی جدی است؛ پیش از این نیز اختلاف رئیس جمهور با آقای آخوندی مشخص بود.

نماینده مردم تبریز در مجلس افزود: در راستای نوسازی بافت‌های فرسوده، باید رئیس جمهور از جانب خود به وزیر راه و شهرسازی نمایندگی می‌داد، اما آقای ترکان را به عنوان نماینده خود برای اجرای این پروژه منصوب کرد. این انتصاب نشان می‌دهد که رئیس جمهور با آقای آخوندی اختلافات زیادی دارد و ایشان را قبول ندارد.

نخستین اختلاف نظر؛ بلندمرتبه سازی در بافت فرسوده

اولین نشانه بروز اختلاف میان رئیس جمهور و وزیر راه و شهرسازی با انتشار ابلاغیه‌ای از سوی روحانی خطاب به شهرداری و دیگر دستگاه‌های ذی ربط در حوزه بافت فرسوده در اواخر مهر ماه سال گذشته و تنها چند هفته پس از آغاز به کار وزارت راه و شهرسازی دولت دوازدهم نمود علنی یافت.

رئیس جمهور در این ابلاغیه که نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه آن را اعلام کرد، به شهرداری تهران مجوز داد که در بافت فرسوده پروانه احداث برج و بلندمرتبه صادر کند.

این در حالی بود که شورای عالی شهرسازی و معماری به ریاست عباس آخوندی، پیش از ابلاغ این دستور رئیس جمهور، هر گونه بلندمرتبه سازی در تهران را ممنوع کرده بود.

نوبخت در توضیح مجوز صادرشده برای شهرداری، با بیان این‌که پس از ساخت بلندمرتبه در بافت فرسوده، نیمی از واحد‌ها را سازنده و نیمی دیگر از واحد‌ها را به ساکنان می‌دهند، گفت: با این کار شهر نوسازی می‌شود و رییس‌جمهوری روی این مسئله تاکید دارد.

بلافاصله پس از ابلاغ این دستورالعمل، هوشنگ عشایری معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری در آبان ماه همان سال در حاشیه نمایشگاه مطبوعات به خبرنگار مهر گفت: آنچه مد نظر آقای روحانی بوده این نیست که انبوه سازان و برج سازان می‌توانند به بافت‌های فرسوده هجوم ببرند!

انتصاب ترکان؛ دومین اختلاف روحانی و آخوندی

یکی دیگر از نشانه‌های اختلافات رئیس و عضو کابینه دوازدهم در ۴ دی ۹۶ و تنها سه ماه پس از آغاز به کار دولت دوازدهم نمایان شد. روحانی در حکمی اکبر ترکان، رئیس سابق طارمان نظام مهندسی ساختمان کشور را به سمت مشاور خود در امور هماهنگی نوسازی بافت فرسوده منصوب کرد.

این انتصاب در حالی بود که این وظیفه بر عهده وزارت راه و شهرسازی بود و اگر قرار بود فردی به رئیس جمهور در خصوص پیشرفت نوسازی بافت‌های فرسوده مشاوره بدهد، شخص وزیر راه و شهرسازی بود نه ترکان.

گفتنی است ترکان در زمان ریاستش بر شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز اختلاف نظر‌هایی با آخوندی در نحوه صدور بخشنامه‌های نظام مهندسی داشت.

ترکان در هفته نخست مهر ماه امسال نیز که انتخابات دوره هشتم هیئت مدیره‌های سازمان‌های استانی نظام مهندسی ساختمان در جریان بود، با انتقاد از ابلاغیه‌ها و ابطال پروانه اشتغال به حرفه مهندسی رئیس شورای مرکزی نظام مهندسی ساختمان گفت: آخوندی فکر می‌کند «همه چیز بلد» است.

وی در اردیبهشت امسال نیز در مصاحبه با روزنامه شرق، وزیر راه و شهرسازی را «لجباز» نامیده بود.

شکست نظرات آخوندی در نوسازی محله سیروس تهران

محله سیروس تهران که در دولت دهم از سوی وزارت مسکن و شهرسازی وقت با هدف تخریب و نوسازی گسترده خریداری شده بود، به دولت‌های یازدهم و دوازدهم به ارث رسید و قرار بود نماد پیاده سازی نظرات آخوندی در زمینه نوسازی بافت فرسوده باشد.

آخوندی معتقد است نوسازی بافت‌های فرسوده باید به صورت یک فرآیند اجتماعی و با مشارکت گسترده ساکنان محله و بدون تخریب محله و بافت قدیمی انجام شود. نه اینکه ناگهان دولت به صورت مستقیم دخالت کرده و کل محله را تخلیه و پس از نوسازی واحد‌های مسکونی، خواستار بازگشت ساکنان محل شود. چراکه در این صورت دیگر نه از ساکنان قبلی آن خبری هست و نه از هویت محله.

از نظر آخوندی، این طرح پیشتر در تهران (نوسازی محله نواب) آزموده و پاسخ معکوس دریافت کرده بود. مهمترین دلیل شکست طرح نوسازی محله نواب در دهه ۷۰ در تهران از نظر آخوندی (زمانی که وی وزیر مسکن دولت سازندگی و کرباسچی شهرداری تهران بود) ایجاد فاصله عمیق میان دو بخش غربی و شرقی بزرگراه نواب است. طرحی که به دعوای گسترده میان شهردار وقت پایتخت و وزیر راه و شهرسازی فعلی منجر شد و این اختلاف همچنان ادامه دارد.

با این حال کلنگ نوسازی محله سیروس تهران که آبان ماه سال گذشته در مراسمی با حضور وزیر راه و شهرسازی، اکبر ترکان و مدیرعامل سابق بانک عامل بخش مسکن بر زمین زده شد و قرار شد شرکت انبوه ساز وابسته به این بانک دولتی، کار ساخت و ساز آن را انجام دهد، هنوز در مرحله کلنگ زنی باقی مانده و هیچ پیشرفتی نکرده است.

به نظر می‌رسد طرح نوسازی محله سیروس نیز شکست خورده تلقی شود، چون قرار بود خانه‌ها با تراکم پایین و حداکثر ۴ طبقه و به صورت شبه ویلایی احداث شود، اما تا کنون به دلیل عدم استقبال مردم از این طرح و تأمین نشدن منابع مالی آن، اجرای آن متوقف مانده است.

ماجرای عکسی که اردوغان به روحانی نشان داد، چه بود؟

به نظر می‌رسد سرمنشأ اختلافات آخوندی و روحانی در زمینه بازسازی بافت فرسوده به درک و فهم این دو از نوسازی برمی گردد؛ روحانی معتقد به جهاد تخریب و ساخت و ساز جدید است و آخوندی می‌گوید محور بازسازی بافت‌های نابسامان، باید ساکنان محلات آسیب دیده باشند؛ به این معنی که ساکنان بافت‌های فرسوده خود باید سرمایه گذاری کنند، خود با یکدیگر ریزدانه‌ها را تجمیع کنند و خود آن‌ها مجددا به محله سابقشان که حالا دیگر نونوار شده برگردند.

در سوی مقابل، روحانی اندیشه دیگری دارد؛ گفته می‌شود در یکی از سفر‌ها به ترکیه، اردوغان عکسی از بافت فرسوده استانبول به رئیس جمهور کشورمان نشان داد؛ عکسی که نشان می‌داد زمانی که رجب طیب اردوغان شهردار استانبول بود، بافت فرسوده و مرکزی این شهر را در یک حرکت جهادی تخریب کرد و چند برج و مجتمع مسکونی بلندمرتبه در آن ساخت. گفته می‌شود روحانی از آن زمان شیفته این تفکر شد و تلاش دارد که بافت‌های فرسوده شهری به خصوص در پایتخت با این الگو بازسازی شود.

اگرچه بخش اعظم کارشناسان و متخصصان حوزه شهرسازی و احیای بافت‌های فرسوده معتقدند اقدام جهادیِ تخریب و نوسازی، نتیجه‌ای جز فرسوده سازی مجدد در بافت‌های فرسوده ندارد و بلندمرتبه سازی نیز نتیجه اش هجوم بساز و بفروش‌ها به محله‌های میانی شهر نخواهد بود، اما از سوی مقابل بسیاری نیز بر این عقیده اند که اجرای تفکر آخوندی مبنی بر توانمندسازی ساکنان بافت‌ها و تشویق آن‌ها به ماندن در بافت و تلاش برای نوسازی آن از طریق سرمایه و نیروی انسانی ساکنان همان بافت ها، حداقل یک دهه زمان لازم دارد!