«آسهآن»؛ فرصتی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا
عضویت ایران به «پیمان مودت و همکاری» آسهآن فرصتی برای کاهش اثرات تحریم‌های جدید آمریکا از طریق افزایش سطح مبادلات تجاری با ششمین اقتصاد بزرگ جهان است.
خبرگزاری تسنیم: محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان برای حضور در اجلاس وزرای خارجه اتحادیه جنوب شرق آسیا در سنگاپور به سر می‌برد. اگرچه جمهوری اسلامی ایران عضو این اتحادیه به شمار نمی‌رود، اما به دلیل جایگاه آن در اقتصاد جهانی باعث شده است تا در نشست سالانه این اجلاس علاوه بر وزرای خارجه ۱۰ کشور‌های عضو، وزیران خارجه دیگر کشور‌ها از جمله ایران، آمریکا، اتحادیه اروپا و روسیه نیز برای گفتگو و رایزنی گرد هم آیند.
اتحادیه کشور‌های جنوب شرق آسیا که بیشتر با نام اختصاری آ. سه. آن شناخته می‌شود، در اوت سال ۱۹۶۷ توسط تایلند، اندونزی، مالزی، سنگاپور و فیلیپین در راستای مقابله با گسترش کمونیسم و بر پایه حفظ اصول احترام متقابل، عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر، حل و فصل اختلافات از طریق مسالمت آمیز و تسریع در رشد اقتصادی تشکیل شد.
اعضای آ. سه. آن بر آن بودند تا با تمرکز بر ابعاد اقتصادی ضمن ارتقا سطح زندگی شهروندان خود، با همگرایی منطقه‌ای تبدیل به مجموعه‌ای قدرتمند در زمینه جلوگیری از روی کار آمدن حکومت‌های کمونیست در این حوزه حغرافیایی با شعار بهبود معیشت کارگران شوند. نتیجه این روند علاوه بر افزایش قدرت اقتصادی کشور‌های جنوب شرق آسیا، تبدیل شدن آن‌ها به عنوان یک وزنه سیاسی اثر گذار در تعاملات بین المللی بود. چنانکه در حال حاضر آمریکا برای پیشبرد سیاست‌های ضد چینی خود تلاش می‌کند از طریق ارتباط با اعضای این سازمان منطقه‌ای چین را تحدید کند.
با توجه به رویکرد اقتصادی آ. سه. آن، در ژانویه ۱۹۹۲ منطقه تجارت آزاد آ. سه. آن (آفتا) با هدف ارتقای جریان آزاد کالا‌ها میان اعضا تشکل شد که شامل یک نظام تعرفه ترجیحی مشترک بود. موفقیت این آفتا باعث شد تا علاوه بر برونئی که در سال ۱۹۸۴ به این اتحادیه پیوسته بود، ویتنام در سال ۱۹۹۵، لائوس و برمه (میانمار) در سال ۱۹۹۷ و کامبوج نیز در سال ۱۹۹۹ به آن اضافه شوند.
با افزایش تعداد اعضای آ. سه. آن محدوده فعالیت این سازمان به یازده میلیون کیلومتر مربع رسید که سه درصد تمام خشکی‌های زمین را دربرمی گیرد، ضمن آنکه آب‌های منطقه‌ای این اتحادیه مساحتی تقریباً سه برابر بزرگ‌تر از مساحت خشکی‌های آن را شکل می‌دهند.
جمعیت آ. سه. آن در حال حاضر ۶۲۵ میلیون نفر است که ۸.۸ درصد جمعیت جهان به شمار می‌رود. تولید ناخالص داخلی این سازمان در سال ۲۰۱۷ به بیش از ۲.۸ تریلیون دلار رسید که اگر مجموعه کشور‌های آ. سه. آن را یک کشور در نظر بگیریم در جایگاه ششمین اقتصاد بزرگ جهان پس از آمریکا، چین، ژاپن، هند و آلمان قرار می‌گیرد. از همین رو با توجه به روند اقتصادی مذکور، انتظار می‌رود آ. سه. آن تا سال ۲۰۲۰ جایگاه پنجمین اقتصاد بزرگ جهان را کسب کند.
نکته مهم آنکه این سازمان منطقه‌ای اگرچه بر توسعه همکاری‌ها میان اعضای متمرکز بوده است، اما برای بهبود توسعه صادرات، کاهش محدودیت‌ها و موانع تجارت بین الملل با دیگر کشور‌ها نیز موافقت نامه‌های به امضا می‌رساند.
در همین رابطه اتحادیه کشور‌های جنوب شرق آسیا در سال ۱۹۹۷ گفتگو‌هایی را به سه کشور جمهوری خلق چین، ژاپن و کره جنوبی شروع کرد که حاصل آن شکل‌گیری گروه «آ. سه. آن + ۳» بود. اثرگذاری مثبت این گروه منجر به آن شد تا «نشست شرق آسیا» با حضور هند، استرالیا و زلاندنو تشکیل شود و تغییر نام آ. سه. آن +۳ به «آ. سه. آن +۶» سنگ بنای شکل گیری جامعه شرق آسیا بر اساس الگوی اتحادیه اروپا گذاشته شود. در واقع هدف از این اقدام، قانونی کردن روابط این کشور‌ها در چارچوب مذاکرات برای تشکیل «مشارکت جامع اقتصادی منطقه‌ای» در قالب موافقت نامه تجارت آزاد بود.
علاوه براین طبق «پیمان مودت و همکاری» آسه آن که به پیمان اول بالی نیز شهرت دارد، در فوریه سال ۱۹۷۶ بین پنج عضو اصلی به امضا رسید، امکان پیوستن سایر کشور‌ها برای ارتباط موثر با اعضا وجود دارد. در واقع اگرچه این پیمان نامه دستورکاری برای رفتار دولت‌های عضو آسه آن با یکدیگر بوده با تاکید بر حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر بود، اما براساس ماده ۱۸ پیمان مذکور، سایر کشور‌ها برای ارتباط موثر با اعضای اتحادیه به آن بپیوندند. اولین کشور‌های عضو این پیمان نامه هند و چین بودند که در سال ۲۰۰۳ به عضویت آن در آمدند و در حال حاضر ۳۵ عضو دارد.
در ادامه اقدامات اتحادیه آ. سه. آن برای افزایش نقش خود در تعاملات بین المللی، این سازمان در سال ۲۰۰۶ موفق به اخذ جایگاه عضویت ناظر سازمان ملل متحد شد که در پاسخ به این مساله، اعضای آ. سه. آن موقعیت «شریک همکار» را به سازمان ملل اعطا کرد تا یک گام مهم در حوزه سیاسی برداشته باشند.
توفیق سازمان مذکور در دستیابی به اهدافش که با مشاهد نمودار رشد اقتصادی آن قابل اثبات است. میانگین رشد اقتصادی اعضای آ. سه. آن از سال ۱۹۵۹ تا ۲۰۰۹ بین ۳.۸ الی ۷ درصد بوده است. این میزان رشد از میانگین رشد کشور‌های سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-پاسفیک در همین دوره ۲.۸ درصد بالا بالاتر بود؛ لذا برای حفظ این روند، اعضای اتحادیه در سال ۲۰۱۵ تصمیم گرفتند با تشکیل «جامعه اقتصادی مشترک» به سمت همگرایی اقتصادی قدم بردارند. دستاورد این اقدام تاسیس یک بازار مشترک بود که تعرفه واردات میان اعضا را طرف مدت مشخص به حداقل کاهش می‌داد؛ بنابراین رشد اقتصادی ۵ درصدی آ. سه. آن دو سال بعد یعنی در سال ۲۰۱۷، گویای درستی سیاست اتخاذ شده بود. در این شرایط تلاش سایر کشور‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برای تقویت مناسبات تجاری خود با این سازمان، نشان دهنده جایگاه آن در معادلات اقتصادی جهانی و آینده است. بر اساس برخی پیش‌بینی‌های صورت گرفته توسط مؤسسات مالی و پولی، اندونزی به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد آ. سه. آن تا سال ۲۰۵۰ به یکی از ده اقتصاد بزرگ جهان تبدیل خواهد شد. از این رو توجه ویژه سیاست گذاران کشور‌ها به آ. سه. آن می‌تواند تضمینی برای تحقق بخشی از اهداف اقتصادی آن‌ها باشد؛ لذا جمهوری اسلامی ایران نیز از ۱۳۹۰ برای برقراری روابط سازماندهی شده و منظم با این اتحادیه تلاش می‌کند تا به پیمان مودت و همکاری آسه آن بپیوندد. عضویت ایران می‌تواند تسریع بخش در دست یابی به اهداف کشور راهبرد نگاه به شرق باشد. این مساله با توجه به همراهی اتحادیه اروپا با آمریکا در تحریم‌های راهگشای اقتصاد ما خواهد بود.
آمار مبادلات تجاری ایران و آ. سه. آن در سال ۲۰۱۶ نشان می‌دهد که سهم صادرات ایران از این منطقه یک میلیارد و ۷۸ میلیون دلار و واردات به آن ۲۱۳ میلیون دلار بوده که در مجموع رقم یکدهم درصد از کل مبادلات تجاری این اتحادیه است. از این رو عضویت ایران در پیمان مودت و همکاری که در تیرماه سال جاری از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام مورد تایید قرار گرفت، فرصت استفاده از ظرفیت‌های این سازمان منطقه‌ای را به اقتصاد ما خواهد داد تا فارغ از فشار‌های سیاسی، سطح تبادلات تجاری با ششمین اقتصاد جهان در قالب موافقت نامه‌های دو و یا چند جانبه ارتقا یابد.
دیدگاه تان را بنویسید