روند تصویب یک «لایحه» در مجلس

خبرگزاری تسنیم:در نظام جمهوری اسلامی ایران اصلی‌ترین نهاد قانونگذاری، مجلس شورای اسلامی است که قوانین قبل از تصویب به دو روش به پارلمان راه پیدا می‌کنند. گروهی از این قوانین پیش از تصویب، در قالب لایحه و از طریق دولت و برخی دیگر در قالب طرح و با ابتکار نمایندگان تدوین و تقدیم هیئت‌رئیسه می‌شود تا در ریل قانونگذاری قرار گیرند.

**لایحه چیست؟

لایحه پیشنهادی است که از سوی دولت برای تصویب و تبدیل شدن به قانون، پس از تصویب هیئت وزیران به مجلس ارائه می‌شود. لوایحی که از سوی قوه مجریه به قوه مقننه ارجاع می‌شود به صورت پیش‌فرض به صورت عادی به مجلس ارائه می‌شود مگر آنکه در بخشی نیاز به قانون‌گذاری فوری وجود داشته باشد که در این صورت لوایح با قید فوریت در دستور کار پارلمان قرار می‌گیرد.

طبق آئین‌نامه داخلی مجلس، لوایح قانونى که از طرف دولت به مجلس پیشنهاد مى‏ شود، باید داراى موضوع و عنوان مشخص، دلایل لزوم تهیه و پیشنهاد آن در مقدمه و داراى موادى متناسب با اصل موضوع و عنوان لایحه باشد.

در آئین‌نامه داخلی مجلس نیز ذکر شده که کلیه لوایح قانونى تقدیمى به مجلس، باید به امضای رئیس جمهور و وزیر یا وزرای مسؤل رسیده باشد. در صورت نداشتن وزیر مسئول، امضای رئیس جمهور کافى است. لوایح قانونى باید در جلسه علنى مجلس توسط وزیر مربوط و یا نماینده دولت تقدیم گردد و در موقع طرح آن نیز باید وزیر مربوطه یا نماینده دولت در صحن مجلس حاضر باشند.

** نحوه بررسی لوایح در مجلس

لوایحی که از سوی دولت به مجلس ارائه می‌شوند، به دو صورت یک شوری و دو شوری بررسی می‌شوند، در بررسی یک شوری، در یک جلسه کلیات این لوایح تصویب و جزئیات آن نیز بررسی می‌شود.

در لوایح دو شوری نیز در یک جلسه از مجلس، کلیات مصوب و لایحه مذکور برای بررسی بیشتر به کمیسیون تخصصی که مرتبط با آن لایحه است، ارجاع داده می‌شود که کمیسیون تخصصی نیز باید در زمان مقرر، گزارش خود را به هیئت‌رئیسه مجلس ارائه کند تا باردیگر این موضوع در دستور کار صحن علنی قوه مقننه قرار گیرد.

**لوایح یک، دو و سه فوریتی

لوایحی که از سوی دولت به مجلس ارائه می‌شود ممکن است با توجه به نیاز کشور به تصویب آن، به صورت اولویت‌دار و با قید یک، دو یا سه فوریت در پارلمان بررسی شود.

الف) لوایح یک فوریتی: این قبیل طرح‌ها و لوایح پس از تصویب فوریت آن در مجلس، به کمیسیون مربوطه ارجاع می‌شود تا خارج از نوبت بررسی شود.

ب) لوایح دو فوریتی: در این گونه لوایح پس از تصویب دو فوریت آن، بلافاصله به توزیع آن بین نمایندگان اقدام می‌شود و در جلسه بعدی مجلس این موضوع در دستور کار قرار می‌گیرد، این گونه لایحه‌ها به کمیسیون ارجاع نمی‌شوند.

ج) لوایح سه فوریتی: در این قبیل لوایح پس از تصویب قید سه فوریتی آن، مجلس در همان جلسه به بررسی آن لایحه می‌پردازد و نیازمند ارجاع به کمیسیون هم نیست.

ضمنا هنگامی که لایحه‌ای با قید فوریت در دستور کار مجلس قرار گیرد قبلاً از طرف رئیس مجلس مراتب به اطلاع شورای نگهبان می‌رسد و شورای مزبور باید در این جلسات حضور یابد و نظر خود را حتی المقدور و بلافاصله پس از آرای مجلس و یا حداکثر تا ۲۴ ساعت اظهار کند.