چرا تاکنون هیچ زنی برای انتخابات ریاست جمهوری تایید صلاحیت نشده است؟

سرویس سیاسی فردا؛ ثمین سعادت: در وزارت کشور به روی خیلی‌ از جوانان و نوجوانان، زنان و مردان برای شرکت در انتخابات رئیس جمهوری باز است، اما زمان تائید و احراز صلاحیت که می‌شود، عده‌ی محدودی حق واقعی شرکت در انتخابات را پیدا می‌کنند که همیشه آنها مرد هستند و نه زن. امسال از مجموع ۱۶۳۶ نفر که برای نامزدی ثبت نام کردند ۱۳۷ نفر خانم هستند.

مدت هاست که موضوع ریاست جمهوری زنان بر سر زبان‌ها افتاده و هر چهار سال یک بار این موضوع در جو داغ انتخابات و فضای مسائل سیاسی مربوط به انتخابات تازه می‌شود به همین دلیل برای خیلی‌ها سوال پیش می‌آید چرا زنان در انتخابات به طور جدی شرکت نمی‌کنند تا تائید نهایی شوند و یا چرا اصلا زنان نمی‌توانند رئیس جمهور باشند؟

دکتر عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در دی ماه ۹۵ گفته بود: «زنان می توانند در انتخابات آینده ریاست جمهوری به عنوان نامزد ثبت نام کنند ولی موضوع رجل سیاسی در شورای نگهبان هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است.»

دیگر زمان آن گذشته است که نشود روی توانمندی‌های زنان برای انجام فعالیت‌های سیاسی حساب کرد. از ورود به مجلس گرفته تا وزیر شدن و سمت‌های بالای مدیریتی نشان داده زنان هم می‌توانند در انجام امور سیاسی و گسترده موفق باشند. اما اینکه چرا هنوز پیش نیامده که رئیس جمهور زن داشته باشیم و یا چرا زنان واجد صلاحیت در انتخابات حضور پیدا نمی‌کنند هنوز جای ابهام دارد. اینکه آیا قوانین بالا دستی برای زنان ممانعتی ایجاد کرده و یا اینکه زنان خود توانمندی و صلاحیت لازم را ندارند؟

قانون چه می‌گوید؟

بر اساس آنچه که در قانون اساسی ذکر شده زنان منع صدرصدی برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری ندارند و حتی در مواد قانونی ذکر شده که شرط مرد بودن برای ریاست جمهوری به طور قطع بیان نشده تا حضور زنان را به طور کامل در این سمت رد کند، اما آنچه که مطرح است شرط رجال سیاسی بودن در قانون اساسی برای ریاست جمهوری است که تا حدودی حق زنان برای رئیس جمهورشدن را زیر سوال می‌برد و یا شاید علت مهمی بر عدم شرکت جدی زنان در انتخابات باشد.

به اعتقاد و باور بسیاری از کارشناسان عدم صدور رای قطعی و کلی به حضور زنان در سمت ریاست جمهوری خیلی از زنان توانمند را برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری منع می‌کند جدا از اینکه هنوز زنان واجد شرایط و صلاحیت در انتخابات حضور پیدا نکرده اند تا دلگرمی و قوت قلبی به زنان دیگر باشد. بلکه اکثر این افراد علی رغم ثبت نام اولیه در مراحل بعدی از نظر عمومی رد صلاحیت شده اند.

شرط مرد بودن در گرفتن تائید صلاحیت

محمدحسین ساکت، حقوقدان و کارشناس مسائل فقهی در این رابطه به «فردا» می‌گوید: «اگرچه شرکت همه‌ی افراد در ثبت نام انتخابات جایز است، اما بر اساس قانون همه این افراد باید از صافی شورای نگهبان رد شده و بر اساس آن تائید شود. از آنجایی که در تفاسیر شورای نگهبان رجل سیاسی مطرح شده، بنابراین هنوز زن بودن یک مانع برای ریاست جمهوری به حساب می‌آید. این در حالی است که زنانی که تا انتخابات دوره گذشته ثبت نام کرده و پس از آن رد صلاحیت شده اند، صلاحیت عمومی برای ریاست جمهوری را نداشته اند.»

حضور کم رنگ زنان در سمت‌های مدیریتی

وی می‌گوید: «البته خود زنان نیز به دلیل موانعی که از نظر اجتماعی در پیش چشم خود می‌بینند تمایلی به حضور جدی در انتخابات و یا اصرار به آن نمی‌بینند. به همین دلیل معمولا زنانی در انتخابات شرکت می‌کنند که ممکن است در نهایت و در مقایسه با مردان رد صلاحیت شوند. موضوع دیگر اینجاست که تعداد زنانی که در عرصه‌های مدیریتی حضور داشته کم است و خود به خود در قیاس با مردان شانس آن‌ها برای ریاست جمهوری را زایل می‌کند این هم عامل دیگری برای عدم گرایش زنان به رئیس جمهور شدن است.»

خود باوری و اعتماد به نفس کم زنان

نسرین فقیهی فعال اقتصادی و کارآفرین نیز در این رابطه به «فردا» می‌گوید: «در کشور ما مسئولیت‌های اجتماعی، فرهنگی سیاسی و... به یک اندازه میان زنان و مردان تقسیم نشده است. برای مثال اکثر پست‌های مدیریتی در دسترس مردان است و زنان در این زمینه حضور چشمگیری ندارند. البته ناگفته نماند که زنان در طی سال‌های اخیر نسبت به قبل شانس بیشتری برای حضور در این عرصه‌ها پیدا کرده اند. با این حال در مقایسه با آنچه که بتوان آن را معیار توازن و تعادل نامید این حضور هنوز ناچیز است.»

وی با اشاره به عدم خودباروی زنان و همچنین اعتماد به نفس کم آن‌ها برای حضور در این سمت ها، توضیح می‌دهد: «بسترهای فرهنگی‌ای که زن و مرد در آن پرورش یافته اند موجب شده زنان خود به خود برای انجام برخی از کار‌ها به آن خودباوری‌ای که لازم است دست پیدا نکرده باشند و یا انتظارات کمی از خود داشته و بر همین اساس توانمندی‌های خود را شکوفا نسازند.»

اظهار نظر‌های متفاوت در باب ریاست جمهوری زنان فقیهی ادامه می‌دهد: «موضوع دیگری که در این رابطه قابل بررسی است شرایط نامساعدی است که در حال حاضر در برخی از بخش‌ها حاکم شده است و این شرایط تصمیم گیری و سیاستگذاری را برای مردان نیز دشوار کرده است. در حال حاضر در حوزه‌های سیاسی یک سری اختلاف نظرهای اساسی در مسائل سیاسی وجود دارد که باعث می‌شود نتیجه گیری در مورد یک موضوع دشوار شود. به همین دلیل در حالی که برخی از مسئولان موافق حضور زنان هستند برخی از مسئولان موافق نبوده و این موضوع را به آینده موکول می‌کنند.»