چین و ظرفیت‌های جدید سیاسی برای ایران

روزنامه آرمان؛حسن هانی‌زاده*: اظهار تمایل اخیر وزیر خارجه چین برای میانجیگری بین ریاض و تهران نشان می‌دهد که پکن به پیامدهای ناشی ازافزایش تنش میان ایران وعربستان به خوبی پی برده است.

اعلام آمادگی«وانگ بی» وزیر خارجه چین برای ایفای نقش فعال این کشور در راستای حل مناقشات خاورمیانه درحالی صورت می‌گیرد که مک سلمان پادشاه عربستان قرار است به‌زودی از پکن دیدن کند. چین طی سال‌های اخیر به‌ویژه پس از آغاز بحران‌های خاور‌میانه درسال ۲۰۱۱ هیچ‌گاه به‌طور فعال به عرصه‌های مناقشات خاورمیانه وشمال آفریقا ورود پیدا نکرد. دلیل این امرهم این است‌که چین بیش ازمسائل سیاسی به موضوعات اقتصادی منطقه ای وجهانی پرداخته وقصد ندارد بازارهای خود را به خاطر مناقشات کشورها ازدست بدهد. نقش‌کمرنگ چین دربحران‌های سوریه ،عراق ویمن نشان می دهد که این کشور بیش ازتغییرات ژئو پلیتیکی منطقه ای نگران رکود اقتصادی کشورهای خاورمیانه است.

تلاش چین برای اجتناب از رویاروdی با آمریکا چه درخصوص موضوع تایوان وکره شمالی وچه دررابطه باسوریه ازسیاست محافظه کارانه پکن حکایت دارد. ازسوی دیگرسفراخیر پادشاه سالخورده عربستا ن به اندونزی وسفر قریب الوقوع وی به چین نشان می‌دهد که‌ریاض درتلاش است تا دست به یارگیری جدیدی در راستای مقابله با نفوذ روز افزون ایران بزند. رژیم عربستان که با شکست سیاسی ونظامی شدیدی در یمن ،عراق وسوریه مواجه شده به‌شدت از مطرح شدن قانون«جاستا» در آمریکا نگران است. بنابراین برای تهدید ضمنی واشنگتن قرار است به«اژدهای زرد»پناه ببرد. قانون جاستا که اخیرا وپس از آشکار شدن نقش مستقیم عربستان درحوادث ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱ به تصویب کنگره آمریکا رسیده به بازماندگان حادثه ۱۱ سپتامبر اجازه می‌دهد که از عربستان غرامت دریافت کنند.

پیش بینی می شود که اگر قانون عدالت ضد حامیان تروریسم «‌جاستا» فعال شود، جمع مطالبه غرامت مالی بازماندگان حادثه ۱۱سپتامبراز اموال موجود عربستان در آمریکا به مبلغی حدود ۲۰ میلیارد دلار بالغ شود. طبیعی است عربستان با توجه به احتمال تشدیدکنش‌های تهاجمی کنگره آمریکا به‌ویژه اعضای حزب دموکرات علیه ریاض تلاش خواهد کرد تا به سمت چین وروسیه متمایل شود. ریاض بارها تهدید کرده که اگرآمریکا قانون جاستا را فعال کند، مبلغ ۷۵۰ میلیارد دلار از اموال موجود خود نزد بانک‌ها وبازارهای بورس ایالات متحده را خارج خواهد کرد. برآیند گزارش‌ها نشان می‌دهد که قبل از عملیاتی شدن قانون جاستا دادستان فدرال آمریکا دستور بلوکه کردن اموال عربستان را صادر خواهد کرد واین امر در روابط ریاض واشنگتن تاثیر منفی خواهد گذاشت.

لذا عربستان ناچار است تا به یک قدرت دیگری که خارج از اراده وسیطره سیاسی آمریکا قرار دارد پناه ببرد واین قدرت تنها چین است زیرا روابط شخصی پوتین وترامپ رئیسان جمهوری روسیه وآمریکا قطعا بر روابط آینده آمریکا وعربستان سایه خواهد افکند. از این رو چین که نگران دخالت‌های احتمالی آمریکا در موضوع تایوان وکره شمالی است درصدد است تا در آینده به یکی از بازیگران مهم منطقه‌ای تبدیل شود وپکن این ظرفیت را دارد که درکاهش اختلافات ریاض- تهران ایفای نقش کند. دلیل این امر این است که بازارهای هر دو کشور برای پکن بسیار مهم است وچین باید توازن سیاسی واقتصادی خود را با ایران وعربستان حفظ کند زیرا نمی‌تواند تنها متکی به بازاریکی از این دو کشور باشد. به نظر می‌رسد هم ریاض وهم پکن از رفتار تهاجمی و سیاست‌های غیرشفاف وخود محوری‌های دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا نگران هستند و باید درصدد باز تعریف سیاست‌های جدیدی باشند.