فرودگاهی که سه سال در محاصره داعش مقاومت کرد+ عکس

سرویس سیاسی؛ بهنام ایرانپور: بحران داخلی در سوریه (سال 2011 م - انتهای89 ه.ش) که تحت تاثیر تحولات صورت گرفته در کشورهای عربی و اسلامی شکل گرفته بود با اشتباهات داخلی و دخالت خارجی به سرعت و ظرف چند ماه به یک نبرد تمام عیار بین دولت عربی سوریه و چندین گروه مختلف در نقاط متفاوتی از این کشور بدل شد. شهرهای شمالی و جنوبی سوریه اما مرکزتحولات شدیدی بودند.

به فاصله تقریبا یک سال از شروع بحران نقطه عطف درگیری ها در اواسط سال 2012 (91 ه.ش) با تصرف بخش های وسیعی از شمال غرب و شمال سوریه و متعاقب ان در شرق سوریه با از دست رفتن رشته شهرهای حاشیه فرات همراه بود. تا ابتدای سال 2013(انتهای 91 ه.ش) مناطق بسیار وسیعی در شمال این کشور از کنترل دولت مرکزی خارج شده بود. بخش زیادی از نوار مرزی با لبنان در اختیار گروه های مسلح قرار داشت این وضع در جنوب و نوار مرزی با جولان اشغالی نیز بر قرار بود.اوضاع شهرهای مهمی مانند حمص (از آن به عنوان پایتخت انقلاب توسط مخالفین یاد می شد) مناسب نبود. حاشیه شهر دمشق در کنترل مخالفین بود و پایتخت این کشور تهدید می‌شد. در شمال و شرق در میان مناطق تصرف شده شهرها شهرک ها و پایگاه هایی بودند که در مقابل هجوم تروریست ها مقاومت کرده بودند. دو شهر بزرگ حلب در شمال و دیرالزوردر شرق محاصره شده بودند و مقاومت می کردند.

در این بحران پایگاه ها و مناطقی وجود داشتند که مقاومت آنها در جنگ زبان زد شده و در تاریخ ثبت خواهد شد. مقاومت در نقاطی چون دیر الزور، زندان حلب، فرودگاه کویرس، فرودگاه طبقه، بیمارستان کندی و دیگر نقاط که با سقوط بعضی از آن‌ها شاهد جنایات وحشتناکی بودیم.

فرودگاه کویرس

تصویر ماهواره ای از فرودگاه در حال حاضر

این فرودگاه در استان حلب و شرق این شهر مابین شهرهای سفیره و الباب قرار دارد و پیش از این میزبان هواپیماهای اموزشی چون MBB 223 Flamingo ، جت های اموزشی-رزمی L39 و انواع هلیکوپتر ها بود و عمدتا ماموریت اموزشی داشت اما با شدت یافتن درگیری ها استفاده از جت های L-39 در نقش رزمی برای هدف قرار دادن اهداف در حلب و حومه ان اغاز شد واین فرودگاه نقش پررنگی دراین زمینه بر عهده گرفت.گرچه با ادامه محاصره به فاصله یک سال هواپیماهای عملیاتی موجود در اثر نبود قطعات یدکی و ایضا حملات خمپاره ای و راکتی مداوم کاهش قابل ملاحظه ای یافت و به چند عدد رسید.با این وجود همین تعداد محدود اقدام به بمباران مواضع محاصره کنندگان برای دفاع از فرودگاه می کردند.

کویرس در کنار فرودگاه منغ، جراح، تفتناز، ابوظهور، حلب و طبقه از پایگاه های هوایی ارتش سوریه در شمال و شمال غرب سوریه بود. گرچه از نظر توان عملیاتی اهمیت بالایی نداشت اما با توجه به ارایش نیروهای درگیر در این نقطه پس از ظهور داعش این پایگاه نقش مهمی را ایفا کرد.

از اواسط سال 2012 و با قدرت گیری مخالفین در شمال سوریه فرودگاه کویرس به دفعات مورد حمله گروه های تروریستی ونیز بعد ها داعش قرار گرفت. در حدود 1300 نفر از نیروهای سوری در این پایگاه قرار داشتند ( شامل سربازان ارتش، خلبان ها و مکانیک های پرواز) که دسترسی به ان و ارسال مایحتاج و مهمات تنها از طریق هوا ( بیشتر به وسیله هلیکوپترهای ( mil-8 میسر بود.

ظهور داعش و تصرف مناطق گسترده ای از شرق و شمال سوریه

داعش که از انشقاق عناصری از القاعده عراق پس از اشغال این کشور توسط امریکا به وجود امد گروهی بود که بیشترین استفاده را از شرایط بی ثبات در عراق و سوریه انجام داد. این گروه که پیش از این در مناطق سنی نشین عراق عضو گیری می کرد با شروع بحران سوریه اقدام به فرستادن بخشی از اعضای خود به ان کشور برای جذب نیرو و ایجاد هسته های جدید در سوریه کرد. بخشی ازاین افراد بعدا در سوریه گروه تروریستی تکفیری جبهة النصرة لأهل الشام را تشکیل دادند.

داعش پس از ورود به سوریه به سرعت هسته های مختلف خود را در نقاط تحت کنترل مخالفین تشکیل داد و شروع به عضو گیری و حمله به مواضع ارتش سوریه کرد اما دیری نپایید که اختلافات با سایر گروه ها باعث حمله داعش به انها و ایجاد درگیری های گسترده با ارتش ازاد، جبهه اسلامی و سایر گروه های مخالف در سوریه شد. با این که درگیری ها منجر به بیرون راندن نیروهای داعش از شهرهایی چون حلب و اعزار در مرز با ترکیه شد اما داعش از ابتدای سال 2014 (دی ماه 92) شروع به دست اندازی به مناطق اشغالی توسط سایر گروه های مسلح کرد تنها در ظرف 6 ماه قسمت های اعظم شمال و شرق سوریه توسط داعش اشغال شد. شهر رقه در دی ماه 92 به اشغال داعش در امد و داعش ان را به عنوان پایتخت خلافت خود نامگذاری کرد.

در عراق نیز شهر های موصل، تکریت،در خرداد 93 به تصرف داعش در امد. به زودی وسعت تصرفات این گروه از نزدیک مرزهای ایران در شرق تا حلب و مرزهای ترکیه در غرب رسید.فرودگاه کویرس نیز به محاصره داعش در امد و شاهد حملات متعدد با استفاده از انتحاری و موج نیروهای انسانی بود.

چرا کویرس برای داعش مهم بود؟

مهمترین سلاح داعش و عامل پیشروی ان را باید ترس و وحشت دانست. در یک کلام میتوان داعش را پادشاهی وحشت و رسانه نامید.خلافت داعش با استفاده از خشونت بی حد و غیر قابل باور،ایجاد رعب در دل مردم عادی، گروه های رقیب و ارتش کشورها پایه های حکومت ظالمانه خود را مستحکم کرده و شرایط برای پیشروی و تصرف مناطق جدید را محیا می کند.

در این راستا با استفاده بسیار دقیق از فضای مجازی داعش اقدام به جذب نیروهای زیادی از کشورهای مختلف کرده است که جذب افراد بسیاری از دل کشورهای غربی و اروپا خود موید این مطلب است.تندروی های داعش در کنار کار رسانه ای قوی باعث جذب نیروهای تکفیری از تمام نقاط جهان و پیوستن انها به داعش شد. اعدام های دسته جمعی، سر بریدن ، غرق کردن، اتش زدن و منفجر کردن نیروهای اسیر شده به دست داعش و سپس انتشار ویدئوی این جنایات و همچنین حمله های تروریستی به کشورهای مختلف در راستای همین کارکرد رسانه ای و وحشت افرینی داعش قابل بررسی است.

با وجود اینکه فرودگاه کویرس اهمیت نظامی بالایی نداشت اما از نظر کارکرد رسانه ای و پروپاگاندا برای این گروه تروریستی بسیار حائز اهمیت بود. وجود بیش از هزار نفر از نیروهای ارتش سوریه که بخش زیادی از انها را اقلیت علوی تشکیل می دادند و ایضا ده ها هواپیما و بالگرد در صورت اشغال شدن خوراک رسانه ای خوبی را برای داعش محیا می کردهمان طور که در عراق نیز داعش فاجعه اسپایکر را رقم زد و و صدها دانشجوی شیعه پایگاه اسپایکر را پس از اسارت به شهادت رساند.

سقوط فرودگاه طبقه

این پایگاه هوایی که در نزدیکی رقه قرار داشت پس از تصرف شمال سوریه مورد شدیدترین حملات داعش قرار گرفت. تجهیزات و غنائمی که داعش از عراق و سوریه به دست اورده بود از جمله توپخانه سنگین و انواع خودروهای محافظت شده باعش شد تا این گروه تروریستی که قابلیت تحرک بالایی دارد توان افندی بیشتری را به دست اورد.حمله به فرودگاه محاصره شده طبقه در استان رقه با وجود پشتیبانی سنگین هوایی از نیروهای موجود در صحنه نهایتا به سقوط بسیار زود هنگام این پایگاه منجر شد. گرچه تعداد قابل توجهی از نیروهای طبقه موفق به عقب نشینی شدند اما تعدادی کشته و عده ای اسیر شده و سپس به فجیع ترین شکل ممکن به قتل رسیدند.

فاجعه فرودگاه طبقه موجب افزایش نگرانی ها برای نیروهای محاصره شده در کویرس شد. چه اینکه در صورت سقوط فرودگاه سرنوشتی جز مرگ دهشتناک برای انها متصور نبود. خانواده های این سربازان برای توجه به سرنوشت این افراد دست به اعتراض و برگزاری تظاهرات زدند. در نتیجه، فشار افکار عمومی بر دولت سوریه برای چاره جویی و رفع حصر فرودگاه کویرس به شدت افزایش یافت.

مواضع دفاعی کویرس، فرودگاه چگونه مقاومت کرد

حملات هوایی مداوم به خطوط و روستاهای اطراف فرودگاه که در تصرف داعش بود صورت می گرفت اما انچه که موجب برتری مدافعان در کویرس شد زمین صاف و بدون عوارض اطراف فرودگاه بود. مدت طولانی محاصره زمان لازم برای چیدن دقیق مواضع دفاعی را به مدافعان داده بود. خاکریزهای بلند و متعدد بعلاوه خندق هایی در ادامه آن در اطراف فرودگاه تعبیه شده بود تا جلوی ورود انتحاری ها ( سلاح مخرب و یگانه تکفیری ها در سوریه و عراق!) و خودروهای تکنیکال را بگیرد. داعش فاقد تجهیزات مهندسی رزمی لازم برای عبور از این موانع بود. شیلتر هایی که برای محافطت جنگنده ها ساخته شده بود توسط مدافعین سنگربندی شده و مهمات و اذوقه به مقدار کافی در انها قرار داده شده بود. در وردی هر کدام از این شیلترها معمولا یک تیربار سنگین یا توپ ضد هوایی نصب شده بود. این جان پناه ها مدافعین را از گزند حملات راکتی و توپخانه ای نیز حفظ می کرد.

تانک منهدم شده داعش در اطراف فرودگاه

خاکریزها و موانع ایجاد شده

توپ های ضد هوایی برای مقابله با نفرات و خودروهای دشمن در فاصله زیاد و دشت باز اطراف فرودگاه، در جای جای محوطه و به دقت چیده شده بودند. توپ های مثل ZPU-4s, ZU-23 ، AZP S-60s تغییر کاربری داده شده و در خط مقدم نبرد نصب شده بودند. همچنین موشک های ضد زره برای هدف قرار دادن انتحاری ها، خودروها و زرهی داعش مورد استفاده قرار می گرفت.

عملیات رفع حصر کویرس

با افزایش تصرفات گروه تروریستی داعش و جنایات بیشمار ان در سوریه و عراق کشورهای مختلفی اقدام به اعزام نیرو و تجهیزات برای سرکوب این گروه تروریستی کردند منجمله کشورمان که در مقابله با داعش در عراق به سرعت وارد عمل شد.در سوریه نیز هماهنگی های کاملی بین ایران روسیه و سوریه برای ورود به نبرد صورت گرفته بود.

در 15 سپتامبر 2015 (شهریور 94) عملیات برای شکستن حصر کویرس اغاز شد.در انتهای سپتامبر 2015 ( مهر 1394) روسیه به صورت رسمی برای کمک به ارتش سوریه وارد خاک این کشور شد. جنگنده ها و بالگردهای این کشور در فرودگاه حمیم لاذقیه مستقر شدند و بمباران مناطق تحت تصرف تروریست ها و گروه داعش در دستور کار این نیروها قرا گرفت. تجهیزات مختلفی از جمله تانک ، نفربر، خودروهای حفاظت شده و انواع توپخانه راکتی توسط ارتش روسیه به سوریه منتقل شد.

سرهنگ سهیل حسن در حین عملیات برای رفع حصر کویرس

حرکت به سمت کویرس با دفاع سرسختانه داعش مواجه شد. با وجود حمایت هوایی از نیروهای سوری روند رسیدن به فرودگاه به کندی طی می شد. داعش برای مقابله با این عملیات اقدام به حمله به سمت مواضع دفاعی شهرالسفیره و تلاش برای دور زدن نیروهای عمل کنند کرد که نهایتا ناموفق بود.

نیروی های عمل کننده به فرماندهی سرهنگ سهیل حسن موفق شدند بعد از حدود دو ماه از شروع عملیات با وجود مقاومت شدید داعش حصر فرودگاه کویرس را در نوامبر 2015 (ابان 94 ) بشکنند.

سجده شکر نیروهای عمل کننده پس از رفع محاصره کویرس

رفع حصر کویروس و بازگشت سربازان به اغوش خانواده ها

پس از رفع محاصره فرودگاه و ازاد سازی روستا های اطراف نهایتا سربازان مدافع این پایگاه که بعضا بیش از چهار سال از خانواده خود دور بودند در میان استقبال مردم به شهر و اغوش خانواده بازگشتند.رفع حصر کویرس باعث موجی از شادی در شهرهای سوریه شد این اتفاق پس از مدت ها عدم توفیق در صحنه نبرد انقدر مهم بود که رئیس جمهور سوریه به طور مستقیم در تماس تلفنی با سرهنگ سهیل حسن و فرمانده پایگاه کویرس از انها تقدیر کرد.